Dokument pobytowy dla ofiar handlu ludźmi

Tymczasowe dokumenty pobytowe mogą być wydawane obywatelom krajów spoza UE, którzy są ofiarami handlu ludźmi lub (opcjonalnie) stali się przedmiotem działań ułatwiających nielegalną imigrację. Oczekuje się, że zachęci to takie osoby do współpracy z właściwymi organami oraz zapewni im odpowiednią ochronę.

AKT

Dyrektywa Rady 2004/81/WE z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie dokumentu pobytowego wydawanego obywatelom państw trzecich, którzy są ofiarami handlu ludźmi lub podlegali działaniom ułatwiającym nielegalną imigrację, którzy współpracują z właściwymi władzami.

STRESZCZENIE

Tymczasowe dokumenty pobytowe mogą być wydawane obywatelom krajów spoza UE, którzy są ofiarami handlu ludźmi lub (opcjonalnie) stali się przedmiotem działań ułatwiających nielegalną imigrację. Oczekuje się, że zachęci to takie osoby do współpracy z właściwymi organami oraz zapewni im odpowiednią ochronę.

JAKIE SĄ CELE NINIEJSZEJ DYREKTYWY?

Niniejsza dyrektywa określa procedury wydawania i przedłużania dokumentów pobytowych, kryteria odmowy przedłużenia lub cofnięcia oraz warunki traktowania ofiar przed i po wydaniu dokumentu.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Dyrektywa ma zastosowanie do obywateli krajów spoza UE, nawet jeśli wjechali oni nielegalnie na terytorium UE. Dokument pobytowy może zostać wydany osobom, które osiągnęły pełnoletność w danym kraju UE, oraz może obejmować dzieci na warunkach określonych przez prawo krajowe.

Właściwe organy danego kraju UE mają obowiązek informowania zainteresowanych osób o możliwościach, jakie oferuje niniejsza dyrektywa. Obywatelom krajów spoza UE przyznaje się okres przeznaczony na zastanowienie się umożliwiający im odzyskanie sił i uniknięcie wpływu ze strony sprawców przestępstw. Pozwala im to na powzięcie świadomej decyzji dotyczącej podjęcia współpracy z organami śledczymi. W okresie tym zainteresowani obywatele spoza krajów UE:

• nie mogą stać się przedmiotem nakazu wydalenia,
• jeśli jest to wymagane, powinni mieć zapewnioną pomoc gwarantującą odpowiedni standard życia oraz dostęp do leczenia w nagłych wypadkach i, w razie potrzeby, do pomocy psychologicznej,
• powinni mieć, w razie potrzeby, zapewnioną pomoc w zakresie tłumaczeń pisemnych i ustnych,
• powinni mieć zapewnioną bezpłatną pomoc prawną na warunkach określonych przez prawo krajowe.

Właściwe organy oceniają czy:

• obecność ofiary może pomóc w dochodzeniu,
• ofiara wyraziła wyraźny zamiar współpracy,
• ofiara zerwała wszystkie kontakty z osobami podejrzewanymi o dokonanie przestępstw.

W przypadku spełnienia trzech powyższych warunków wydawany jest tymczasowy dokument pobytowy z możliwością przedłużenia, ważny przez okres przynajmniej sześciu miesięcy. Dokument może zostać przedłużony, jeżeli nadal spełnione są określone warunki. Posiadacz dokumentu pobytowego zyskuje dostęp do rynku pracy, kształcenia zawodowego i edukacji, na warunkach określonych przez prawo krajowe.

Dokument pobytowy może nie zostać przedłużony, jeżeli warunki niniejszej dyrektywy przestały być spełnione lub jeżeli dane postępowanie zostało zakończone. Dokument pobytowy może zostać cofnięty z wielu powodów, w tym jeżeli ofiara ponownie nawiązała kontakt z osobami podejrzanymi o popełnienie przestępstw lub zaprzestała współpracy bądź w przypadku zakończenia postępowania.

Kraje UE mogą przyjąć lub utrzymać korzystniejsze przepisy względem osób objętych niniejszą dyrektywą.

Możliwości gromadzenia danych na temat szeregu aspektów niniejszej dyrektywy nadal wymagają poprawy, mimo to Komisja w swoich sprawozdaniach z wykonania dyrektywy z 2010 i 2014 r. wykazała, że sposobność wydania dokumentu pobytowego w zamian za współpracę z władzami może nie być w pełni wykorzystywana przez kraje UE.

KONTEKST

Nieniniejszą dyrektywę należy odczytywać w powiązaniu z dyrektywą 2011/36/UE w sprawie zapobiegania handlowi ludźmi i zwalczania tego procederu oraz ochrony ofiar. Ta ostatnia tworzy horyzontalne ramy prawne, zarówno dla obywateli UE, jak i krajów spoza UE, i wzmacnia przepisy ustanowione na mocy dyrektywy 2004/81/WE, w tym instrumenty ochrony i wsparcia dzieci.

AKTY POWIĄZANE

Sprawozdanie Komisji dla Parlamentu Europejskiego i Rady z wykonania dyrektywy 2004/81/WE w sprawie dokumentu pobytowego wydawanego obywatelom państw trzecich, którzy są ofiarami handlu ludźmi lub wcześniej byli przedmiotem działań ułatwiających nielegalną imigrację, którzy współpracują z właściwymi organami (COM(2010) 493 final z 15.10.2010).

Komunikat Komisji do Rady i Parlamentu Europejskiego w sprawie stosowania dyrektywy 2004/81/WE w sprawie dokumentu pobytowego wydawanego obywatelom państw trzecich, którzy są ofiarami handlu ludźmi lub wcześniej byli przedmiotem działań ułatwiających nielegalną imigrację, którzy współpracują z właściwymi organami (COM(2014) 635 final z 17.10.2014).

Ostatnia aktualizacja: 02.04.2015