Przyjmowanie obywateli państw trzecich w celu odbywania studiów, udziału w szkoleniu lub wolontariacie

STRESZCZENIE DOKUMENTU:

Dyrektywa 2004/114/WE – wspólne zasady przyjmowania obywateli państw trzecich w celu odbywania studiów, udziału w wymianie młodzieży szkolnej, szkoleniu bez wynagrodzenia lub wolontariacie

JAKI JEST CEL DYREKTYWY?

Dyrektywę opracowano w celu zharmonizowania przepisów prawnych krajów UE w sprawie warunków przyjmowania obywateli państw trzecich w celu odbywania studiów lub uczestniczenia w wymianie młodzieży szkolnej, szkoleniu bez wynagrodzenia lub wolontariacie.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

• Dyrektywa określa zasady dotyczące procedur zezwalającym obywatelom państw trzecich na pobyt w UE przez okres przekraczający trzy miesiące w celu odbycia studiów, wzięcia udziału w wymianie młodzieży szkolnej, szkoleniu bez wynagrodzenia lub wolontariacie. Kraje UE muszą wdrożyć do swojego prawa krajowego zasady dotyczące studentów, jednak nie muszą tego robić w odniesieniu do innych kategorii osób.
• Dyrektywie tej nie podlegają pewne kategorie osób:
  • osoby starające się o status uchodźcy oraz osoby objęte ochroną uzupełniającą (tj. osoby, które mogą być narażone na rzeczywiste ryzyko doznania poważnej krzywdy, gdyby wróciły do kraju pochodzenia) lub programami tymczasowej ochrony,
  • obywatele państw trzecich będący członkami rodziny obywateli UE,
  • obywatele państw trzecich posiadający status rezydenta długoterminowego w kraju UE na podstawie dyrektywy Rady 2003/109/WE, która daje im prawo zamieszkania w innym kraju unijnym w celu odbycia studiów lub kształcenia zawodowego na pewnych warunkach.

Warunki przyjmowania

• Dyrektywa ustanawia wiążące zasady przyjmowania studentów będących obywatelami państw nienależących do UE. Jednakże poszczególnym krajom UE dyrektywa pozostawia swobodę w zakresie decydowania o stosowaniu bądź niestosowaniu postanowień dotyczących uczniów, wolontariuszy i niewynagradzanych stażystów.
• Aby otrzymać pozwolenie na wjazd do UE w celu odbycia studiów, ubiegający się o to obywatel państwa trzeciego musi spełnić szereg warunków ogólnych oraz następujące warunki szczegółowe. Składający wniosek o przyjęcie w celu odbywania studiów powinien:
  • być przyjęty przez instytucje szkolnictwa wyższego w celu odbycia studiów,
  • posiadać wystarczające środki na pokrycie kosztów utrzymania, studiów i podróży powrotnej,
  • posiadać znajomość języka, w którym będzie odbywał studia (poszczególnym krajom UE pozostawiono pod tym względem pewien zakres swobody),
  • uiścić opłaty wymagane przez daną instytucję przed podjęciem podróży do Unii Europejskiej (poszczególnym krajom UE pozostawiono pod tym względem pewien zakres swobody).
• Pod pewnymi warunkami dyrektywa ustanawia prawo obywateli państw trzecich, którzy już zostali przyjęci na studia w jednym z krajów UE, do zostania przyjętym w innym kraju UE w celu kontynuowania studiów.
• Dla obywateli państw trzecich, którzy są uczniami szkół średnich, dyrektywa przewiduje jedynie zorganizowaną podróż w ramach programów wymiany prowadzonych przez wyspecjalizowane organizacje. Zastosowanie mają następujące warunki:
  • limity wieku ustala dany kraj UE,
  • organizacja prowadząca wymianę musi posiadać pozwolenie wydane przez dany kraj UE,
  • organizacja prowadząca wymianę musi wziąć na siebie koszty utrzymania, nauki, opieki zdrowotnej i koszty podróży powrotnej,
  • obywatel państwa trzeciego musi mieszkać u rodziny goszczącej;
  • kraje UE mogą ograniczać wymiany z krajami spoza UE do takich, które zapewnią możliwości wymiany dla ich własnych uczniów.
• Dyrektywa określa następujące warunki przyjmowania obywateli państw trzecich w celu podjęcia niepłatnego stażu zawodowego:
  • ubiegający się o wjazd do UE muszą posiadać środki wystarczające na pokrycie kosztów utrzymania, szkolenia się w zawodzie oraz podróży powrotnej,
  • jeśli dany kraj UE ma taki wymóg, ubiegający się o wjazd musi przejść podstawowe szkolenie językowe, dające mu umiejętności, jakie będą mu potrzebne podczas stażu.
• Tą dyrektywą nie są objęci nieopłacani stażyści i wolontariusze, którzy z racji wykonywanych działań lub rodzaju otrzymywanego zwrotu kosztów lub wynagrodzenia są uznawani zgodnie z przepisami krajowymi za pracowników.
• Dyrektywa przewiduje następujące warunki, na których obywatel państwa trzeciego ubiega się o przyjęcie do programu wolontariatu:
  • limit wieku ustala dany kraj UE,
  • umowa zawierająca opis zadań, nadzorowania wykonywania tych zadań, godzin pracy, dostępnych środków na pokrycie kosztów podróży, utrzymania i zakwaterowania oraz kieszonkowego w czasie swojego pobytu,
  • organizacja odpowiedzialna za program wolontariatu musi przyjąć na siebie odpowiedzialność za działania wolontariusza oraz za jego utrzymanie, opiekę zdrowotną i koszty podróży powrotnej,
  • wolontariusz musi – o ile przyjmujący go kraj UE specjalnie tego wymaga – otrzymać podstawowe wprowadzenie do języka, historii oraz struktur politycznych i społecznych tego kraju.

Ważność i odnawianie dokumentów pobytowych

Okres ważności dokumentów pobytowych jest różny w zależności od kategorii osób:

• studenci: co najmniej jeden rok, z możliwością przedłużenia, jeśli posiadacz dokumentu nadal będzie spełniać warunki. Jeśli studia trwają krócej niż rok, dokument jest ważny przez cały okres studiów,
• uczniowie: do jednego roku,
• stażyści nieopłacani: staż trwa nie dłużej niż jeden rok. W wyjątkowych przypadkach można go przedłużyć, ale tylko raz i tylko na taki czas, jaki jest potrzebny do uzyskania kwalifikacji zawodowych uznawanych przez kraj UE,
• wolontariusze: do jednego roku. W wyjątkowych przypadkach, gdy dany program trwa dłużej niż jeden rok, wydaje się dokument pobytowy na okres odpowiadający okresowi programu.

Prawa obywateli państw trzecich

Dyrektywa stanowi, że studenci mogą być zatrudniani i mają prawo do podejmowania działalności gospodarczej na zasadzie samozatrudnienia. Przyjmujący kraj UE może jednak ograniczyć możliwość podejmowania działalności zarobkowej w pierwszym roku pobytu.

Procedura i przejrzystość

• Decyzja w sprawie wniosku o wydanie dokumentu pobytowego lub o przedłużenie jego ważności podlega następującym zasadom:
  • decyzja w sprawie dokumentu pobytowego musi zostać podjęta i wnioskodawca musi zostać o niej poinformowany w takim terminie, który nie utrudni wnioskodawcy podjęcia lub kontynuowania studiów, przy czym władzom odpowiedzialnym za wydanie dokumentu pozostawia się czas wystarczający na rozpatrzenie wniosku,
  • jeśli informacje przekazane w celu uzasadnienia wniosku będą niewystarczające, to władze odpowiedzialne za rozpatrzenie wniosku mogą na jakiś czas wstrzymać jego rozpatrywanie. Muszą wówczas przekazać wnioskodawcy wszelkie dalsze informacje, jakich może on potrzebować,
  • obywatel państwa trzeciego ubiegający się o dokument pobytowy musi być informowany o każdej decyzji dotyczącej odmownego załatwienia jego wniosku. W powiadomieniu muszą być podane wszystkie dostępne procedury odwołania się od decyzji,
  • w przypadku odmownego rozpatrzenia wniosku albo w przypadku cofnięcia dokumentu pobytowego wydanego zgodnie z dyrektywą, o której mowa, osoba zainteresowana ma prawo do wniesienia sprzeciwu do organów danego kraju UE.
• Dyrektywa przewiduje możliwość zawarcia porozumienia w sprawie przyspieszonej procedury wydawania dokumentów pobytowych lub wiz studentom i uczniom przez organ kraju UE odpowiedzialny za wjazd i pobyt obywateli państw trzecich i placówkę szkolnictwa wyższego lub organizację prowadzącą programy wymiany młodzieży szkolnej.

Uchylenie

Z dniem 24 maja 2018 r. dyrektywa 2004/114/WE zostaje uchylona i zastąpiona dyrektywą (UE) 2016/801.

OD KIEDY DYREKTYWA MA ZASTOSOWANIE?

Dyrektywa ma zastosowanie od 12 stycznia 2005 r. Kraje UE musiały wdrożyć jej przepisy do prawa krajowego do 11 stycznia 2007 r.

KONTEKST

Więcej informacji:

• Studia i badania naukowe (Komisja Europejska)

GŁÓWNY DOKUMENT

Dyrektywa Rady 2004/114/WE z dnia 13 grudnia 2004 r. w sprawie warunków przyjmowania obywateli państw trzecich w celu odbywania studiów, udziału w wymianie młodzieży szkolnej, szkoleniu bez wynagrodzenia lub wolontariacie (Dz.U. L 375 z 23.12.2004, s. 12–18)

DOKUMENTY POWIĄZANE

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/801 z dnia 11 maja 2016 r. w sprawie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w celu prowadzenia badań naukowych, odbycia studiów, szkoleń, udziału w wolontariacie, programach wymiany młodzieży szkolnej lub projektach edukacyjnych oraz podjęcia pracy w charakterze au pair (Dz.U. L 132 z 21.5.2016, s. 21–57)

Ostatnia aktualizacja: 15.09.2017