Łączenie rodzin
STRESZCZENIE DOKUMENTU:
Dyrektywa 2003/86/WE w sprawie prawa do łączenia rodzin
JAKIE SĄ CELE DYREKTYWY?
Ma ona na celu ustanowienie wspólnych zasad dotyczących prawa do łączenia rodzin. Chodzi tu o umożliwienie członkom rodzin obywateli państw spoza UE przebywających legalnie na terytorium UE dołączanie do nich w państwie UE, w którym zamieszkują. Celem jest ochrona komórki rodzinnej i ułatwianie integracji obywateli państw trzecich.
Dyrektywa nie ma zastosowania do Irlandii, Danii i Wielkiej Brytanii (1). Dyrektywa nie wyklucza ponadto uznawania w ustawodawstwach krajowych bardziej korzystnych zasad.
KLUCZOWE ZAGADNIENIA
Warunki
O łączenie rodzin mogą ubiegać się obywatele państw spoza UE posiadający ważne przynajmniej jeden rok zezwolenie na pobyt w jednym z państw UE i w przypadku których istnieje prawna możliwość uzyskania przez nich prawa stałego pobytu.
Dyrektywa nie ma jednak zastosowania do członków rodzin obywateli UE ani do obywateli państw spoza UE ubiegających się o uznanie statusu uchodźcy, w sprawie wniosku których nie została jeszcze wydana ostateczna decyzja i którzy korzystają z tymczasowej formy ochrony.
Z łączenia rodzin mogą korzystać:
- małżonek członka rodziny rozdzielonej;
- małoletnie dzieci małżonków (dzieci muszą znajdować się poniżej granicy wieku pełnoletności określonej w prawodawstwie danego państwa UE oraz niepozostające w związku małżeńskim) lub dzieci jednego z małżonków, w przypadku gdy on lub ona sprawuje nad nimi opiekę, a dzieci pozostają na jego lub jej utrzymaniu (dotyczy to również dzieci przysposobionych).
Państwa UE mogą zezwolić pod pewnymi warunkami na łączenie rodzin w przypadku:
- bezpośrednich wstępnych pierwszego stopnia w prostej linii (rodzice cudzoziemca);
- dorosłych dzieci niepozostających w związku małżeńskim;
- niepoślubionych partnerów.
Małżeństwa poligamiczne nie są uznawane; prawo do łączenia rodzin przysługuje tylko jednemu małżonkowi. Podobnie dzieciom kolejnych małżonków nie przysługuje prawo do łączenia rodzin, o ile nie wymaga tego dobro dziecka (na podstawie Konwencji o prawach dziecka z 1989 r.).
Państwa UE mogą również wymagać, by obywatel państwa spoza UE i jego małżonek byli w pewnym minimalnym wieku (co najwyżej 21 lat) przed umożliwieniem połączenia z małżonkiem.
Procedura
- Państwa UE określają, czy w celu wykonania prawa do łączenia rodziny wnioski o wjazd i pobyt składane są przez cudzoziemca czy też przez członka lub członków jego rodziny. Z wyjątkiem szczególnych przypadków podczas trwania procedury łączenia rodzin członek rodziny musi przebywać poza terytorium Unii Europejskiej. Do wniosku należy dołączyć dokumenty potwierdzające więzi rodzinne i spełnienie wymaganych warunków. Wniosek musi zostać rozpatrzony w ciągu 9 miesięcy od daty jego złożenia.
- Państwo UE może zażądać, aby osoba składająca wniosek dysponowała zakwaterowaniem spełniającym ogólne standardy bezpieczeństwa i higieny, ubezpieczeniem chorobowym i stabilnymi środkami wystarczającymi do utrzymania tej osoby oraz członków jej rodziny. Dodatkowo może być wymagane przestrzeganie środków dotyczących integracji zgodnie z prawodawstwem krajowym i zamieszkanie w danym państwie UE przez pewien czas (najwyżej 2 lata) przed połączeniem z członkami rodziny.
- Państwa UE mogą odmówić prawa do wjazdu i pobytu członka rodziny ze względu na porządek publiczny, bezpieczeństwo publiczne lub zdrowie publiczne. Dotyczy to również przypadków nadużyć (fałszowanie dokumentów, fikcyjne małżeństwa itp.). Te same powody mogą stanowić uzasadnienie dla wycofania lub odmowy przedłużenia już udzielonego zezwolenia.
- Osoby, którym zezwolenie nie zostało udzielone lub odnowione albo zostało wycofane, muszą mieć możliwość zaskarżenia tej decyzji przed sądem.
- W stosunku do łączenia rodzin uchodźców państwa UE nie mogą nakładać wymogów dotyczących minimalnego okresu pobytu na swoim terytorium przed dołączeniem do uchodźców członków ich rodziny. Ponadto są oni wyłączeni z obowiązku spełnienia wymogów dotyczących kwaterunku, ubezpieczenia zdrowotnego i środków utrzymania, w przypadku złożenia wniosku o łączenie rodziny w terminie 3 miesięcy od przyznania statusu uchodźcy.
Prawa członków rodziny
- Członkowie rodzin cudzoziemców mają prawo do pobytu na taki sam okres jak osoby, z którymi zostały połączone, i podobnie jak one mają prawo dostępu do edukacji, zatrudnienia i kształcenia zawodowego.
- Nie później niż po 5 latach pobytu małżonek lub niepoślubiony partner i dziecko, które osiągnęło pełnoletność, mają prawo do samoistnego dokumentu pobytowego.
- Warunki przyznawania i okres ważności samoistnego dokumentu pobytowego są określane przez prawo krajowe. W przypadku zerwania więzi rodzinnych państwa UE mogą ograniczyć prawo do wydania samoistnego dokumentu pobytowego jedynie małżonkom lub parom niemałżeńskim.
Wytyczne w sprawie stosowania dyrektywy
W 2014 r. Komisja Europejska opublikowała wytyczne dla krajów UE w sprawie stosowania dyrektywy.
OD KIEDY DYREKTYWA MA ZASTOSOWANIE?
Dyrektywa ma zastosowanie od dnia 3 października 2003 r., przy czym do porządku krajowego krajów UE miała zostać włączona do dnia 3 października 2005 r.
KONTEKST
Więcej informacji:
GŁÓWNY DOKUMENT
Dyrektywa Rady 2003/86/WE z dnia 22 września 2003 r. w sprawie prawa do łączenia rodzin (Dz.U. L 251 z 3.10.2003, s. 12–18)
DOKUMENTY POWIĄZANE
Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie wytycznych dotyczących stosowania dyrektywy 2003/86/WE w sprawie prawa do łączenia rodzin (COM(2014) 210 final z 3.4.2014)
Zielona księga w sprawie prawa do łączenia rodzin obywateli państw trzecich zamieszkujących w Unii Europejskiej (dyrektywa 2003/86/WE) (COM(2011) 735 wersja ostateczna z 15.11.2011)
Sprawozdanie Komisji dla Rady i Parlamentu Europejskiego dotyczące stosowania dyrektywy 2003/86/WE w sprawie prawa do łączenia rodzin (COM(2008) 610 wersja ostateczna z 8.10.2008)
Ostatnia aktualizacja: 05.06.2018