Strategia dotycząca zmian klimatycznych w perspektywie roku 2020 i dalszej

Po przeanalizowaniu kosztów i korzyści związanych z walką ze zmianami klimatu Komisja zaleca szereg środków mających na celu ograniczenie globalnego ocieplenia do 2°C. Niektóre z tych środków stosuje się do Unii Europejskiej (wiążący cel redukcji emisji gazów cieplarnianych, przyjęcie środków w dziedzinie energii itp.), inne z nich mają zasięg międzynarodowy (w szczególności negocjacje w sprawie porozumienia międzynarodowego).

AKT

Komunikat Komisji z dnia 10 stycznia 2007 r. „Ograniczenie globalnego ocieplenia do 2°C w perspektywie roku 2020 i dalszej” [COM(2007) 2 wersja ostateczna – nieopublikowany w Dzienniku Urzędowym].

STRESZCZENIE

Niepodważalne dowody naukowe wskazują na potrzebę podjęcia pilnych działań w celu przeciwdziałania zmianom klimatu: najnowsze badania potwierdziły bezsprzecznie, że klimat ulega zmianom, a niektóre oznaki wskazują, że zmiany te ulegają przyspieszeniu. Oceny wpływu zaczynają zawierać precyzyjne oszacowania, jakie przyszłe koszty będą wiązały się z brakiem działań lub z samym kontynuowaniem obecnej polityki.

W 2005 r. Komisja położyła podwaliny strategii Unii Europejskiej (UE) w zakresie przeciwdziałania zmianom klimatu. W niniejszym dokumencie Komisja proponuje bardziej konkretne działania mające na celu ograniczanie skutków zmian klimatu i zmniejszanie prawdopodobieństwa wystąpienia rozległych i nieodwracalnych zakłóceń w globalnym ekosystemie. Te krótko- i średnioterminowe środki będą dotyczyć zarówno krajów rozwiniętych (UE i inne kraje uprzemysłowione) oraz krajów rozwijających się.

UE i państwa członkowskie potwierdziły, że celem UE jest ograniczenie do 2°C wzrostu średniej temperatury na całej planecie w odniesieniu do poziomu sprzed rewolucji przemysłowej, będącego progiem, powyżej którego skutki zmian klimatu gwałtownie rosną. Badania wykazują, że ustabilizowanie stężenia gazów cieplarnianych na poziomie 450 ppmv (części na milion, objętościowo – ekwiwalent CO2) zwiększyłoby prawdopodobieństwo osiągniecia docelowego poziomu 2°C do 50% (w porównaniu do jednej szansy na sześć, jeśli stężenie osiągnie 550 ppmv, i jednej szansy do szesnastu w przypadku stężenia 650 ppmv).

Koszty i korzyści wynikające z przyszłych wyborów politycznych

Ostatnie badania, w tym badania PESETA (badania w toku prowadzone w ramach Wspólnego Centrum Badawczego) czy raport Sterna, wskazują, że niewystarczające działania w zakresie przeciwdziałania zmianom klimatycznym prowadzą do bardzo poważnych kosztów ekonomicznych i społecznych. Raport Sterna szacuje ten koszt na 5 do 20% światowego produktu brutto.

Wzrost śmiertelności i zachorowalności związany ze zmianami temperatury, szkody powodowane przez częstsze powodzie i podnoszenie się poziomu morza, zjawisko pustynnienia w krajach Południa i wyczerpywanie się zapasów wody słodkiej są przykładem różnorodności wpływu niekorzystnych zmiany klimatu na ludność, ekosystemy i zasoby, jak również w dziedzinie infrastruktury i jakości życia. Badania PESETA dotyczą w szczególności występujących w Europie skutków w dziedzinie rolnictwa, zdrowia ludzi, turystyki, zlewisk i wybrzeży.

Zgodnie z analizą skutków przeprowadzoną przez Komisję koszt inwestycji niezbędnych do utrzymania stężenia gazów cieplarnianych na poziomie 450 ppmv wyniósłby około 0,5% światowego produktu brutto w latach 2013-2030. Wzrost produktu światowego brutto zmniejszy się jedynie o 0,19% rocznie do 2030 r., co oznacza tylko niewielki ułamek przewidywanego rocznego wskaźnika wzrostu PŚB (2,8%). Komisja podkreśla również, że ogólne wymagane koszty są przeszacowane, ponieważ nie odzwierciedlają one korzyści związanych z przeciwdziałaniem zmianom klimatu.

Właściwe działania w dziedzinie zmian klimatu mogłyby rzeczywiście przynieść znaczne korzyści, w tym w zakresie szkód, których można będzie uniknąć. Tak więc zmniejszenie zużycia paliw kopalnych (w szczególności ropy i gazu) umożliwi zmniejszenie kosztów związanych z przywozem tych środków i w znaczący sposób zwiększy bezpieczeństwo dostaw energii. Podobnie ograniczenie emisji CO2 będzie przyczyniać się do poprawy jakości powietrza, umożliwiając przy tym uzyskanie ogromnych korzyści w zakresie zdrowia. Ponadto większość badań wskazuje, że polityka przeciwdziałania zmianom klimatu będzie miała pozytywny wpływ na zatrudnienie, na przykład w dziedzinie odnawialnych źródeł energii i technologii.

Korzyści związane z przeciwdziałaniem zmianom klimatycznym nie będą ograniczać się tylko do Europy. Podobnych korzyści można także się spodziewać w innych krajach, zwłaszcza w zakresie bezpieczeństwa dostaw energii oraz jakości powietrza, jeśli kraje te zastosują środki podobne do środków przyjętych w Europie.

Działania na szczeblu UE

UE udowodniła już przez swoje działania wewnętrzne, że możliwe jest zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych bez szkody dla wzrostu gospodarczego. Komisja podkreśla, że są możliwe dalsze znaczne redukcje emisji i podkreśla zaangażowanie UE w dalsze stosowanie i rozwijanie przyjętych środków oraz w podejmowanie kolejnych działań.

Komisja proponuje, aby UE przyjęła cele w zakresie zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych. Komisja wzywa, by w ramach międzynarodowych negocjacji UE przyjęła za cel zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych w krajach rozwiniętych o 30% (w porównaniu z 1990 r.) do 2020 r. Do czasu zawarcia porozumienia międzynarodowego i bez uszczerbku dla swego stanowiska w negocjacjach międzynarodowych UE powinna już teraz podjąć niezależne, wiążące zobowiązanie do zmniejszenia emisji wewnętrznych o co najmniej 20% do roku 2020. Podczas posiedzenia Rady Europejskiej w marcu 2007 r. państwa członkowskie podjęły wiążące zobowiązanie w sprawie przyjęcia tych celów.

Zgodnie ze strategiczną analizą polityki energetycznej UE Komisja zaleca przedsięwzięcie następujących środków w dziedzinie energii:

Komisja uważa, że należy wzmocnić wspólnotowy system handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych (ETS), m.in. poprzez następujące działania:

W celu ograniczenia emisji w sektorze transportu Komisja zwraca się do Rady i Parlamentu Europejskiego, by w razie potrzeby przyjęły jej wnioski w sprawie włączenia transportu lotnictwa do systemu ETS i opodatkowania samochodów osobowych w zależności od ich poziomu emisji CO2. Przewiduje się również ograniczenie emisji CO2 przez samochody, w szczególności w celu osiągnięcia poziomu emisji 120 g CO2 na kilometr (g CO2/km). Komisja podkreśla również konieczność wzmocnienia działań na poziomie konsumentów oraz ograniczenia emisji pochodzących z drogowego i wodnego transportu towarowego, a także działań dotyczących biopaliw.

Ponadto Komisja wzywa do ograniczenia emisji CO2 w innych sektorach, na przykład poprzez poprawę efektywności energetycznej budynków handlowych i mieszkaniowych. Komisja zaleca również ograniczenie emisji innych gazów, w szczególności poprzez wdrażanie i wzmacnianie działań w zakresie rolnictwa i leśnictwa, ustalanie limitów emisji metanu z przemysłu i silników gazowych lub włączenie tych źródeł emisji do systemu ETS oraz bardziej rygorystyczne środki dotyczące fluorowanych gazów cieplarnianych, a także działania mające na celu przeciwdziałanie emisji podtlenku azotu pochodzących z procesów spalania i dużych instalacji.

Konieczne jest również szybkie wykorzystanie środków finansowych przeznaczonych na badania nad środowiskiem, energią i transportem w ramach 7. wspólnotowego programu ramowego oraz na zwiększenie budżetu na badania naukowe po 2013 r. w celu wspierania rozwoju czystych technologii i wiedzy w zakresie zmian klimatu. Plany działania w zakresie technologii energetycznych i technologii środowiskowych muszą być w pełni realizowane.

Powinny być stosowane strategiczne wytyczne dotyczące spójności, które przyczyniają się do rozwoju zrównoważonych systemów transportowych i technologii energetycznych oraz wspierają techniki przyjazne dla środowiska.

Działania międzynarodowe

Tylko działania na poziomie globalnym będą mogły ograniczyć zmiany klimatu. Międzynarodowe negocjacje muszą wyjść ponad poziom retoryki, aby mogły doprowadzić do konkretnych zobowiązań.

Komisja szacuje, że kraje rozwinięte muszą zobowiązać się do ograniczenia do 2020 r. emisji gazów cieplarnianych o 30% w stosunku do 1990 r. w ramach międzynarodowego systemu „post-2012”. Jednocześnie kraje te dysponują możliwościami technologicznymi i finansowymi umożliwiającymi redukcję swoich emisji. Zatem w najbliższym dziesięcioleciu to właśnie kraje rozwinięte powinny podejmować największą część wysiłków. Zasadniczym narzędziem zapewniającym efektywną pod względem kosztów realizację celów krajów rozwiniętych będą systemy handlu uprawnieniami do emisji.

Wzrost gospodarki i emisji w krajach rozwijających się sprawia, że muszą one rozpocząć ograniczanie wzrostu swoich emisji możliwie jak najszybciej i zmniejszyć swoje emisje w wartościach bezwzględnych po 2020 r.: do 2020 r. kraje te będą odpowiedzialne za ponad połowę emisji gazów cieplarnianych.

Szereg państw rozwijających się podjęło już wysiłki, których wynikiem jest znaczne ograniczenie wzrostu emisji gazów cieplarnianych, poprzez środki polityczne dotyczące problemów gospodarczych, związanych z bezpieczeństwem bądź ochroną środowiska na poziomie lokalnym. Kraje rozwijające się mogą wybierać z szeregu alternatyw politycznych, w których korzyści przewyższają koszty. Są to m.in. poprawa wydajności energetycznej, wspieranie stosowania odnawialnych źródeł energii, środki mające na celu poprawę jakości powietrza i pozyskiwanie metanu, np. z wysypisk.

Wzmacnianie działań w tych krajach powinno być oparte na następujących czynnikach:

Ponadto negocjowane porozumienie międzynarodowe powinno uwzględniać takie zagadnienia jak wzmocnienie współpracy w dziedzinie badań naukowych i technologii, zatrzymanie wylesiania i odtwarzanie obszarów leśnych, przystosowanie do nieuniknionych skutków zmian klimatu oraz zawarcie międzynarodowego porozumienia w sprawie standardów efektywności energetycznej.

Kontekst

Niniejszy komunikat jest rozwinięciem komunikatu z 2005 r., który stanowi podwaliny dla przyszłej strategii przeciwdziałania zmianom klimatu. Działania zaproponowane w ramach tej strategii są ściśle związane z „pakietem energetycznym” opublikowanym przez Komisję w styczniu 2007 r., określającym nową europejską politykę energetyczną i przedstawiającym jej wymierne cele.

Według badań naukowych obecny poziom CO2 i metanu w atmosferze jest najwyższy od 650 000 lat, co powoduje znaczne przyspieszenie efektu cieplarnianego. W celu ustabilizowania globalnego ocieplenia na średnim poziomie 2°C konieczne jest ograniczenie do 2050 r. globalnej emisji o prawie 50% w porównaniu do 1990 r., co zakłada w krajach rozwiniętych ograniczenie emisji rzędu 60-80% do 2050 r. oraz duże i rosnące zaangażowanie w tę działalność krajów rozwijających się.

AKTY POWIĄZANE

Komunikat Komisji z dnia 9 marca 2010 r. „Post-kopenhaska międzynarodowa polityka przeciwdziałania zmianie klimatu: natychmiastowe kroki, aby ożywić globalne działania” [COM(2010) 86 wersja ostateczna – nieopublikowany w Dzienniku Urzędowym].

Komunikat Komisji z dnia 10 stycznia 2007 r. w sprawie europejskiej polityki energetycznej [COM(2007) 1 wersja ostateczna – nieopublikowany w Dzienniku Urzędowym]. Ten komunikat jest podstawą pakietu środków zaradczych przedstawionego przez Komisję w styczniu 2007 r. („pakiet energetyczny”). Po analizie wyzwań energetycznych w Europie, związanych w szczególności ze zmianami klimatu i bezpieczeństwem dostaw energii w UE, Komisja przedstawia szereg działań dotyczących m.in. rynku wewnętrznego energii, bezpieczeństwa dostaw energii, efektywności energetycznej, odnawialnych źródeł energii, technologii energetycznych i międzynarodowej polityki energetycznej.

Ostatnia aktualizacja: 31.08.2011