Strategia dotycząca zmian klimatycznych: podstawy strategii

Na podstawie analizy skutków zmian klimatu oraz kosztów i korzyści wynikających z działań w tym obszarze Komisja ustanawia podstawy dla przyszłej strategii UE dotyczącej zmian klimatu. Strategia ta opiera się w szczególności na realizacji istniejących polityk, opracowywaniu nowych środków w dziedzinie koordynacji z innymi politykami europejskimi, wzmacnianiu badań oraz wzmacnianiu współpracy międzynarodowej i świadomości społecznej.

AKT

Komunikat Komisji z dnia 9 lutego 2005 r. „Powstrzymywanie zmian klimatycznych na świecie” [COM(2005) 35 – Dziennik Urzędowy C 125 z 21 maja 2005 r.].

STRESZCZENIE

Klimat ulega zmianom. Zdecydowana większość naukowców zgadza się, że przyczyną tych zmian jest emisja gazów cieplarnianych powstających na skutek działalności człowieka. Te emisje i ich nieustanny wzrost są odpowiedzialne za wzrost temperatury, który będzie postępował również w nadchodzących dekadach, osiągając poziom około +1,4°C do +5,8°C na całej planecie do 2100 r. w porównaniu z temperaturami z 1990 r. (na podstawie danych Międzyrządowego Panelu ds. Zmian Klimatu ONZ).

Na podstawie analizy skutków zmian klimatu oraz kosztów i korzyści z działań w tym obszarze Komisja uważa, że do przyszłej strategii Unii Europejskiej (UE) dotyczącej zmian klimatu powinna być włączona pewna liczba elementów.

Elementy strategii dotyczącej zmian klimatycznych

Strategia przeciwdziałania zmianom klimatu staje przed czterema wyzwaniami, dotyczącymi: kwestii samego ryzyka zmian klimatycznych i woli politycznej przeciwstawienia się im, udziału międzynarodowego w przeciwdziałaniu zmianom klimatu, innowacyjności niezbędnej do zmiany sposobu produkcji i wykorzystania energii, oraz poziomu dostosowania krajów do nieuniknionych skutków zmian klimatu.

Tak więc każda strategia powinna obejmować:

• rozszerzanie walki ze zmianami klimatycznymi na wszystkie kraje będące źródłem zanieczyszczeń (ponoszących wspólną, lecz zróżnicowaną odpowiedzialność) oraz na wszystkie przyczyniające się do tego sektory (wszystkie typy transportu, wycinanie lasów itd.),
• wzmacnianie innowacyjności, w tym wdrażanie i stosowanie istniejących technologii oraz rozwijanie nowych technologii (w szczególności poprzez aktywne polityki wsparcia opartych na normalnej wymianie sprzętu),
• wykorzystywanie i wzmacnianie instrumentów rynkowych (takich jak system handlu prawami do emisji wprowadzony przez UE),
• prowadzenie działań w celu dostosowania do zmian klimatu na poziomie profilaktyki i interwencji w zależności od najbardziej dotkniętych regionów i sektorów gospodarki.

Zagadnienia te mogą być realizowane poprzez następujące działania:

• zapewnienie natychmiastowego i skutecznego wdrożenia uzgodnionych polityk w celu osiągnięcia celu zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych o 8% w porównaniu z 1990 r., jak ustalono w protokole z Kioto. Środki te obejmują w szczególności środki przedstawione w Zielonej księdze w sprawie bezpieczeństwa zaopatrzenia w energię i w białej księdze w zakresie polityki transportowej oraz środków na rzecz wspierania przyjaznych środowisku technologii, takich jak ekotechnologie,
• podnoszenie świadomości obywateli w celu umożliwienia zmian w ich zachowaniu, w tym rozpoczęcie kampanii uświadamiającej ma poziomie całej UE,
• nasilenie i lepsze ukierunkowanie badań, z jednej strony w celu pogłębiania wiedzy na temat zmian klimatu i ich skutków na poziomie globalnym i lokalnym oraz, z drugiej strony, w celu opracowania strategii na rzecz łagodzenia zmian klimatu cechującej się wysokim poziomem efektywności kosztowej (w szczególności w dziedzinie energii, transportu, rolnictwa i przemysłu) oraz strategii dostosowania do zmian klimatu,
• wzmocnienie współpracy z państwami trzecimi po pierwsze w dziedzinie nauki i transferu technologii przyjaznych dla klimatu oraz po drugie w szczególności z krajami rozwijającymi się poprzez opracowywanie polityk rozwoju przyjaznych dla klimatu oraz wzmocnienie zdolności adaptacyjnych krajów najbardziej zagrożonych. Unia Europejska powinna utrzymać swoją rolę inicjatora międzynarodowych negocjacji w tej dziedzinie,
• wejście w nową fazę europejskiego programu zmian klimatu w 2005 r. w celu ustalenia dalszych działań, które należy przedsięwziąć w połączeniu ze strategią lizbońską, w szczególności w dziedzinie efektywności energetycznej, odnawialnych źródeł energii, transportu oraz wychwytywania i przechowywania dwutlenku węgla.

Korzyści i koszty strategii

Korzyści płynące z ograniczenia emisji gazów cieplarnianych wynikają głównie z zapobiegania powstawaniu szkód związanych ze zmianami klimatu, takich jak podnoszenie się poziomu mórz i powodzie, zmniejszenie zasobów wody pitnej, zagrożenia dla zdrowia, zmiany ekosystemów, straty w gospodarkach opartych na rolnictwie i turystyce, zwiększanie się zagrożenia pożarami i ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi (huragany, fale upałów) oraz wynikające z nich wzrosty kosztów i wydatków związanych z ubezpieczeniami itp. Mimo to trudno jest ocenić dokładnie korzyści płynące z takich działań. Co więcej, wiele regionów i sektorów gospodarki w Unii Europejskiej nie jest dotknięta tym zjawiskiem w taki sam sposób.

Koszty takich działań są także trudne do oceny. Wynikają one głównie z restrukturyzacji systemów transportu oraz produkcji i wykorzystania energii. Ponadto koszty te mogą znacząco wzrosnąć w przypadku braku działań ze strony innych krajów wytwarzających duże ilości gazów cieplarnianych. Komisja uważa, że mniej ambitna polityka przeciwdziałania zmianom klimatu nie jest dobrą alternatywą, ponieważ nie umożliwiłaby osiągnięcia wyznaczonych celów, a tym samym powodowałaby dodatkowe koszty wynikające ze zmian klimatycznych.

Stężenie gazów cieplarnianych w atmosferze

W 2005 r. Rada Europejska potwierdziła swoje oświadczenie z 1996 r., a mianowicie to, że jej zdaniem konieczne jest ograniczenie globalnego wzrostu temperatury o 2°C w porównaniu do poziomu sprzed industrializacji. Docelowy poziom 2°C jest często przedstawiany w kategoriach stężenia gazów cieplarnianych w atmosferze wyrażone w częściach na milion (ppmv).

Ostatnie badania wskazują, że poziom poniżej 550 ppmv (ekwiwalent CO2) odpowiada co najwyżej jednej na sześć szans na osiągnięcie docelowego poziomu 2°C, a jeśli stężenie osiągnie 650 ppmv, prawdopodobieństwo to zmniejszy się do jeden do szesnastu. W związku z tym, aby ograniczyć wzrost temperatury do 2ºC, należy najprawdopodobniej ustabilizować stężenie gazów cieplarnianych na znacznie niższym poziomie. Mimo to ustalenie konkretnego docelowego poziomu redukcji zależy od wyników dyskusji, którą należy podjąć na szczeblu międzynarodowym i która powinna dotyczyć poziomu i typu uczestnictwa innych głównych producentów gazów cieplarnianych. W związku z tym na tym etapie Komisja nie zaleca przyjęcia określonego celu wspólnotowego.

AKTY POWIĄZANE

Decyzja nr 280/2004/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. dotycząca mechanizmu monitorowania emisji gazów cieplarnianych we Wspólnocie oraz wykonania Protokołu z Kioto [Dz.U L 49 z 19.2.2004].

Komunikat Komisji do Rady i Parlamentu Europejskiego z dnia 3 czerwca 1998 r. „Zmiany klimatu, w stronę wspólnotowej strategii post-Kioto” [COM(98) 353 – nieopublikowany w Dzienniku Urzędowym]).

Decyzja 2002/358/CE Rady z dnia 25 kwietnia 2002 r. dotycząca zatwierdzenia przez Wspólnotę Europejską Protokołu z Kioto do Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie Zmian Klimatu i wspólnej realizacji wynikających z niego zobowiązań [Dz.U L 130 z 15.5.2002].

Dyrektywa 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 października 2003 r. ustanawiająca system handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych we Wspólnocie oraz zmieniająca dyrektywę 96/61/WE Rady [Dz.U. L 275 z 25.10.2003].

Ostatnia aktualizacja: 08.06.2005