We wniosku przewidziano przyznanie obywatelom prawa dostępu do administracyjnej i sądowej procedury umożliwiającej kwestionowanie działań lub przypadków zaniechania, które są niezgodne z prawem w dziedzinie środowiska. Jego celem jest wprowadzenie w życie, na szczeblu Wspólnoty i państw członkowskich, trzeciego filara Konwencji o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska (konwencji z Aarhus). Docelowo ma przyczynić się do lepszego stosowania prawa w dziedzinie środowiska.

Wniosek dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 24 października 2003 r. w sprawie dostępu do wymiaru sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska (złożony przez Komisję).

Państwa członkowskie zapewniają, że członkowie społeczeństwa (osoby fizyczne lub prawne oraz utworzone przez te osoby stowarzyszenia, grupy lub organizacje) będą mieli dostęp do administracyjnej lub sądowej procedury umożliwiającej kwestionowanie działań osób prywatnych naruszających postanowienia prawa w dziedzinie środowiska lub dokonanych przez nie przypadków zaniechania.

Państwa członkowskie zapewnią członkom społeczeństwa dostęp do administracyjnej lub sądowej procedury umożliwiającej kwestionowanie działań lub przypadków zaniechania o charakterze administracyjnym, naruszających postanowienia prawa w dziedzinie środowiska, jeżeli mają oni wystarczający interes lub powołują się na naruszenie ich uprawnień.

Państwa członkowskie zapewniają, że uprawnione podmioty (stowarzyszenia, grupy lub organizacje, które uznawane są przez państwo członkowskie i których celem jest ochrona środowiska) będą miały dostęp do administracyjnej lub sądowej procedury w celu zgłaszania naruszeń prawa w dziedzinie środowiska, bez potrzeby wykazania wystarczającego interesu ani powołania się na naruszenie uprawnień, jeżeli przedmiot procedury wchodzi w zakres ich statutowej działalności i obszaru geograficznego. Podmioty uprawnione uznane w jednym państwie członkowskim mogą mieć dostęp do tych procedur w innym państwie członkowskim.

Członkowie społeczeństwa i podmioty uprawnione, które mają prawo dostępu do wymiaru sprawiedliwości w celu zakwestionowania działania lub zaniechania, muszą mieć dostęp do wewnętrznej procedury odwoławczej. Wniosek o wszczęcie wewnętrznej procedury odwoławczej jest procedurą, w ramach której można zwrócić się do wskazanej przez dane państwo członkowskie władzy publicznej, przed skorzystaniem z sądowej lub administracyjnej procedury. Taki wniosek musi zostać złożony w ciągu 4 tygodni od daty aktu administracyjnego lub zaniechania. Władza publiczna ma następnie 12 tygodni, aby wydać pisemną i uzasadnioną decyzję oraz przekazać ją wnioskodawcy. W decyzji opisane są środki konieczne do zapewnienia przestrzegania prawa w dziedzinie środowiska lub, stosownie do sytuacji, wniosek zostaje odrzucony. Jeżeli władza publiczna nie może podjąć decyzji, informuje o tym niezwłocznie wnioskodawcę. Jeżeli władza publiczna nie reaguje w wyznaczonym terminie lub jeżeli wydana przez nią decyzja nie pozwala zapewnić przestrzegania prawa w dziedzinie środowiska, wnioskodawca może rozpocząć procedurę administracyjną lub sądową.

Państwa członkowskie ustanawiają procedurę uznawania podmiotów uprawnionych, która może mieć charakter procedury opierającej się na wcześniejszym uznaniu lub analizie na podstawie danego przypadku (ad hoc). Uprawnione podmioty muszą w każdym przypadku spełniać następujące kryteria:

Procedura administracyjna i sądowa przewidziana tym wnioskiem musi być prowadzona w sposób bezstronny, skuteczny, odpowiedni, oparty na zasadzie równości, terminowy i niedyskryminujący ze względu na koszty.

Konwencja o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska (konwencja z Aarhus) podpisana została przez Wspólnotę Europejską i jej państwa członkowskie w czerwcu 1998 r. Poza tym wnioskiem dwa inne przedstawione w październiku 2003 r. miały na celu doprowadzić do ostatecznego zatwierdzenia konwencji oraz zastosowania jej postanowień do instytucji i organów Wspólnoty.

Konwencja z Aarhus składa się z trzech filarów. Pierwszy, dotyczący publicznego dostępu do informacji, wprowadzony został w życie na szczeblu wspólnotowym dyrektywą 2003/4/WE w sprawie publicznego dostępu do informacji dotyczących środowiska. Drugi, transponowany dyrektywą 2003/35/WE, dotyczy udziału społeczeństwa w procedurach podejmowania decyzji dotyczących środowiska. Trzeci dotyczy dostępu do wymiaru sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska, a jego wprowadzenie w życie przewidziane jest dyrektywą, której wniosek, o którym tu mowa, dotyczy.

Konwencja z Aarhus opiera się na założeniu, że ułatwiony dostęp do informacji i wymiaru sprawiedliwości, jak i większy udział społeczeństwa w podejmowaniu decyzji w sprawach dotyczących środowiska, poprawia stosowanie prawa w dziedzinie środowiska.

Odniesienia i procedury

Wniosek	Dziennik Urzędowy	Proposal
COM(2003) 624 – wersja ostateczna	-	Procedura współdecyzji COD/2003/246