Konwencja helsińska: przeciwdziałanie zanieczyszczeniom cieków i jezior międzynarodowych

STRESZCZENIE DOKUMENTÓW:

Decyzja 95/308/WE w sprawie zawarcia Konwencji o ochronie i użytkowaniu cieków transgranicznych i jezior międzynarodowych

Konwencja o ochronie i użytkowaniu cieków transgranicznych i jezior międzynarodowych

JAKIE SĄ CELE DECYZJI I KONWENCJI?

Decyzją 95/308/WE Wspólnota Europejska (dziś UE) przyłącza się do Konwencji o ochronie i użytkowaniu cieków transgranicznych* i jezior międzynarodowych (Europejska Komisja Gospodarcza ONZ — Konwencja o ochronie i użytkowaniu cieków transgranicznych i jezior międzynarodowych).

Konwencja ta nazywana jest konwencją helsińską, ponieważ została podpisana w Helsinkach w 1992 r.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

• Konwencja zapewnia ramy prawne, na podstawie których strony konwencji, dwie lub więcej, mogą współpracować w celu:
  • przeciwdziałania i kontroli zanieczyszczenia wody ponad granicami państw,
  • zapewnienia racjonalnego i bezstronnego użytkowania wód transgranicznych.
• Strony muszą podjąć wszelkie odpowiednie działania w zakresie wód transgranicznych w celu:
  • zapobiegania, kontroli i zmniejszania istniejących lub potencjalnych zanieczyszczeń,
  • zapewnienia zrównoważonej ekologicznie gospodarki wodnej, ochrony zasobów i ochrony środowiska, w tym, w stosownych przypadkach, przywracania ekosystemów,
  • zapewnienia racjonalnego i bezstronnego użytkowania zasobów.
• Strony muszą:
  • stosować zasadę przezorności, zgodnie z którą nie można odkładać działania, kierując się tym, że badania naukowe nie ustaliły definitywnie związku przyczynowo-skutkowego między określonymi substancjami a zanieczyszczeniem,
  • wprowadzić zasadę „zanieczyszczający płaci”, zgodnie z którą wydatki związane z zapobieganiem zanieczyszczeniu i jego zmniejszeniem ponoszone są przez zanieczyszczającego,
  • gospodarować zasobami wodnymi w taki sposób, aby nie zmniejszać możliwości zaspokajania potrzeb przyszłym pokoleniom;
  • opracować programy monitoringu stanu wód transgranicznych,
  • współpracować, w szczególności, w zakresie wymiany informacji i prowadzenia badań naukowych oraz rozwijania skutecznych metod zapobiegania transgranicznemu zanieczyszczeniu oraz kontrolowania i zmniejszania tego zanieczyszczenia,
  • wspierać odpowiednie wysiłki międzynarodowe, których celem jest wypracowanie zasad, kryteriów i procedur w dziedzinie odpowiedzialności za wszelkie przypadki powodowania zanieczyszczeń.
• Środki:
  • muszą być podejmowane, w miarę możliwości, u źródła zanieczyszczenia,
  • nie mogą prowadzić bezpośrednio lub pośrednio do przenoszenia zanieczyszczeń na inne komponenty środowiska.
• Umowy zawarte między co najmniej dwiema stronami mogą dotyczyć:
  • zestawiania danych i sporządzania rejestrów,
  • wypracowania wspólnych programów monitoringowych,
  • przyjęcia norm zrzutu ścieków i wspólnych norm i kryteriów jakości wód,
  • wprowadzenia procedur ostrzegania i alarmowania,
  • stosowania ocen oddziaływania na środowisko.
• Strony umowy muszą:
  • udzielać sobie pomocy na wniosek jednej ze stron,
  • zapewnić dostęp ludności do informacji o stanie wód transgranicznych i wszelkich przedsięwziętych środkach.
• W 2003 r. konwencja została zmieniona, aby umożliwić przystępowanie państwom spoza Europy. Poprawka weszła w życie dnia 6 lutego 2013 r. na mocy decyzji 2013/790/UE. Od marca 2016 r. wszystkie państwa członkowskie ONZ mogą przystąpić do konwencji.

DATA WEJŚCIA W ŻYCIE

Konwencja weszła w życie 6 października 1996 r.

KONTEKST

Większość problemów środowiskowych ma charakter transgraniczny, a czasem nawet globalny. Dlatego traktat lizboński (artykuł 191 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej) zobowiązuje UE do promowania międzynarodowych działań na rzecz zwalczania problemów środowiskowych na szczeblu regionalnym i ogólnoświatowym.

UE jest uprawniona do negocjowania i podpisywania międzynarodowych umów w zakresie środowiska naturalnego. W przeszłości Unia podpisywała już tego typu umowy dotyczące wielu obszarów, zarówno pod auspicjami Organizacji Narodów Zjednoczonych, jak i na poziomie regionalnym lub subregionalnym. UE ratyfikowała sześć konwencji dotyczących wody.

Więcej informacji:

• Wielostronne umowy środowiskowe (Komisja Europejska)
• O konwencji o ochronie i użytkowaniu cieków transgranicznych i jezior międzynarodowych (Europejska Komisja Gospodarcza ONZ)
• Instrukcje dotyczące wprowadzenia konwencji o ochronie i użytkowaniu cieków transgranicznych i jezior międzynarodowych (Europejska Komisja Gospodarcza ONZ)

KLUCZOWE POJĘCIA

GŁÓWNE DOKUMENTY

Decyzja Rady 95/308/WE z dnia 24 lipca 1995 r. w sprawie zawarcia, w imieniu Wspólnoty, Konwencji o ochronie i użytkowaniu cieków transgranicznych i jezior międzynarodowych (Dz.U. L 186, 5.8.1995, s. 42–58)

Konwencja o ochronie i użytkowaniu cieków transgranicznych i jezior międzynarodowych (Dz.U. L 186, 5.8.1995, s. 44–58)

Kolejne zmiany konwencji zostały włączone do tekstu podstawowego. Tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentacyjną.

Ostatnia aktualizacja: 10.07.2020