Badania ustawowe — zapewnienie rzetelności sprawozdań finansowych spółek

STRESZCZENIE DOKUMENTU:

Dyrektywa 2006/43/WE w sprawie ustawowych badań rocznych sprawozdań finansowych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych

JAKIE SĄ CELE DYREKTYWY?

• W pierwotnej formie, dyrektywa łączy dwa istniejące akty prawne (dyrektywę 78/660/EWG w sprawie jednostkowych sprawozdań finansowych oraz dyrektywę 83/349/EWG w sprawie skonsolidowanych sprawozdań finansowych) w celu zwiększenia wiarygodności sprawozdań finansowych sporządzanych przez spółki.
• W zmienionej formie ustanawia ona przepisy Unii Europejskiej (UE), w tym minimalne wymogi, dotyczące ustawowych badań * rocznych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych oraz weryfikacji rocznych i skonsolidowanych sprawozdań dotyczących zrównoważonego rozwoju. Ponadto definiuje rolę biegłego rewidenta *.
• Jej celem jest zapewnienie, aby sprawozdania finansowe spółek prawdziwie i rzetelnie przedstawiały stan aktywów i pasywów spółki, jej sytuację finansową oraz zyski lub straty. Dąży również do zapewnienia zgodności sprawozdania z działalności, w tym sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju, z obowiązującymi wymogami prawnymi.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Rejestr publiczny biegłych rewidentów

• Badania ustawowe mogą być przeprowadzane wyłącznie przez biegłych rewidentów lub firmy audytorskie zatwierdzone przez właściwe organy państw członkowskich UE.
• Państwa członkowskie UE są zobowiązane do prowadzenia rejestru publicznego tych osób i firm.
• W rejestrze odnotowuje się również, czy biegły rewident jest również uprawniony do przeprowadzania weryfikacji sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju.

Uznawanie firm audytorskich poza krajem pochodzenia

• Firma audytorska chcąca przeprowadzać badania ustawowe w państwie członkowskim UE innym niż państwo członkowskie pochodzenia musi zostać wpisana do rejestru prowadzonego przez właściwy organ w kraju gospodarza.
• Właściwy organ kraju gospodarza ma obowiązek wpisania do rejestru firmę audytorską, która jest zarejestrowana w swoim kraju pochodzenia przez właściwy organ.

Zatwierdzanie biegłych rewidentów z innych państw członkowskich UE

Biegli rewidenci pochodzący z innych państw członkowskich UE mogą podlegać obowiązkowi przejścia okresu adaptacyjnego (nie dłuższego niż 3 lata) i/lub określonych testów. Ma to zagwarantować, że posiadają oni odpowiednią wiedzę w zakresie prawa spółek, prawa podatkowego i ubezpieczeń społecznych. Po zatwierdzeniu powinni zostać wpisani do publicznie dostępnego rejestru.

Kształcenie ustawiczne

• Biegli rewidenci są zobowiązani do udziału w odpowiednich programach kształcenia ustawicznego w celu utrzymania ich wiedzy teoretycznej, umiejętności i wartości zawodowych na odpowiednio wysokim poziomie.
• Niespełnienie wymogu dotyczącego kształcenia ustawicznego podlega odpowiednim sankcjom.

Niezależność i obiektywizm

• Państwa członkowskie UE muszą zapewnić, aby w trakcie wykonywania swoich obowiązków biegli rewidenci lub firmy audytorskie oraz osoby fizyczne mające bezpośredni lub pośredni wpływ na wynik badania ustawowego były niezależne od badanej jednostki i nie uczestniczyły w procesie decyzyjnym badanej jednostki.
• Niezależność jest wymagana zarówno w:
  • okresie, którego dotyczy sprawozdanie finansowe podlegające badaniu, jak i w
  • okresie, w którym przeprowadzane jest badanie ustawowe.

Organizacja pracy

Państwa członkowskie muszą zapewnić, aby w przypadku gdy badanie ustawowe jest przeprowadzane przez firmę audytorską, firma ta wyznaczyła co najmniej jednego kluczowego partnera firmy audytorskiej oraz aby firma ta zapewniła kluczowemu partnerowi lub kluczowym partnerom firmy audytorskiej wystarczające zasoby oraz personel posiadający niezbędne kompetencje i możliwości do właściwego wykonywania swoich obowiązków. Podobna zasada ma zastosowanie, gdy firma przeprowadza weryfikację raportów dotyczących zrównoważonego rozwoju.

Poufność i tajemnica zawodowa

• Surowe przepisy dotyczące prywatności klientów, których muszą przestrzegać biegli rewidenci, nie mogą stanowić przeszkody dla prawidłowego wykonania przepisów niniejszej dyrektywy.
• Wspomniane przepisy nadal obowiązują, w przypadku gdy firma audytorska zaprzestała wykonywania określonych zleconych badań.

Międzynarodowe standardy

Wszystkie badania ustawowe powinny być przeprowadzane na podstawie międzynarodowych standardów rewizji finansowej, jeśli i kiedy zostaną one przyjęte przez Komisję Europejską. Komisja ma swobodę w przyjmowaniu tych standardów i może je przyjąć tylko wtedy, gdy spełniają one określone warunki. Dopóki Komisja Europejska nie przyjmie żadnych norm międzynarodowych, państwa członkowskie mogą stosować normy krajowe.

Wybór i zwolnienie

• Wyboru biegłego rewidenta lub firmy audytorskiej dokonuje walne zgromadzenie wspólników lub członków badanej jednostki, przy czym państwa członkowskie UE mogą dopuścić alternatywne tryby wyboru, pod warunkiem że zapewniona zostanie niezależność biegłego rewidenta lub firmy audytorskiej od badanej jednostki.
• Biegłego rewidenta lub firmę audytorską można odwołać tylko w przypadku zaistnienia zasadnych podstaw. Różnice poglądów w sprawie rozwiązań księgowych lub procedur badania nie stanowią zasadnej podstawy odwołania.

Badanie skonsolidowanych sprawozdań finansowych

W przypadku skonsolidowanych sprawozdań finansowych (tj. spółki dominującej i spółek zależnych) powinno istnieć jasne określenie odpowiedzialności biegłych rewidentów prowadzących badanie wchodzących w skład grupy. W tym celu biegły rewident grupy (tj. biegły rewident lub firma audytorska prowadząca badanie skonsolidowanego sprawozdania finansowego) ponosi pełną odpowiedzialność za sprawozdanie z badania.

Zapewnienie jakości

• Państwa członkowskie UE wprowadzają system zapewniania jakości, zorganizowany w sposób gwarantujący jego niezależność od kontrolowanych rewidentów i podlegający nadzorowi publicznemu.
• System obejmuje ocenę:
  • zgodności z obowiązującymi standardami rewizji finansowej i wymogami z zakresu niezależności;
  • ilości i jakości wykorzystanych zasobów;
  • naliczonego wynagrodzenia za badanie oraz, w stosownych przypadkach, wynagrodzenia naliczonego za poświadczenie sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju;
  • systemu wewnętrznej kontroli jakości firmy audytorskiej.
• Finansowanie działania systemu zapewniania jakości jest bezpieczne i wolne od jakichkolwiek niepożądanych wpływów ze strony biegłych rewidentów lub firm audytorskich.
• Wybór kontrolerów realizujących konkretne zlecenia kontroli zapewnienia jakości dokonywany jest zgodnie z obiektywną procedurą opracowaną w celu zapewnienia, że między kontrolerami a kontrolowanym biegłym rewidentem lub firmą audytorską nie zachodzi konflikt interesów.

Standardy weryfikacji dla raportowania zrównoważonego rozwoju

• Państwa członkowskie muszą wymagać od biegłych rewidentów i firm audytorskich przeprowadzania weryfikacji sprawozdań dotyczących zrównoważonego rozwoju zgodnie ze standardami weryfikacji, które zostaną przyjęte przez Komisję.
• Państwa członkowskie mogą jednak stosować krajowe normy, procedury lub wymogi w zakresie poświadczania wiarygodności, o ile Komisja nie przyjęła normy w zakresie poświadczania wiarygodności obejmującej ten sam przedmiot.

Raport z badania i raport poświadczający dotyczący sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju

Dyrektywa szczegółowo określa szczegółowe zasady dotyczące sposobu, w jaki biegły rewident przedstawia wyniki badania ustawowego i poświadczenia sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju. Ponadto sprawozdania te muszą być przygotowywane zgodnie z wymogami norm wiarygodności przyjętych przez Komisję i/lub państwa członkowskie.

Państwa członkowskie mogą zezwolić niezależnemu podmiotowi świadczącemu usługi poświadczające* z siedzibą na ich terytorium na poświadczanie sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju, pod warunkiem że dostawca podlega wymogom równoważnym z wymogami określonymi dla audytorów w dyrektywie 2006/43/WE.

Dochodzenia i sankcje

• Państwa członkowskie UE zapewniają istnienie skutecznych systemów dochodzeń i sankcji mających na celu wykrywanie, korygowanie i zapobieganie nieodpowiedniemu wykonywaniu badania ustawowego.
• Podjęte środki i sankcje nałożone na biegłych rewidentów i firmy audytorskie mają być odpowiednio ujawniane opinii publicznej. Sankcje obejmują możliwość cofnięcia zatwierdzenia.

Małe przedsiębiorstwa

• Przepisy UE nie wymagają, aby małe przedsiębiorstwa podlegały badaniom ustawowym.
• Jeśli państwa członkowskie UE wymagają przeprowadzania badań ustawowych w odniesieniu do małych przedsiębiorstw, powinny one uwzględniać skalę i zakres działalności badanych przedsiębiorstw.

Jednostki interesu publicznego*

Badania ustawowe jednostek interesu publicznego – z uwagi na potrzebę wiarygodnych informacji mających znaczenie dla społeczeństwa i inwestorów – podlegają surowym zasadom. Obejmują one:

• bardziej szczegółowe sprawozdanie z badania zawierające informacje dotyczące przeprowadzania badania;
• obowiązek rotacji biegłych rewidentów/firm audytorskich;
• sporządzany przez poszczególne państwa członkowskie UE wykaz usług niebędących badaniem sprawozdań finansowych, które nie mogą być świadczone przez biegłego rewidenta ani firmę audytorską na rzecz badanego podmiotu;
• ograniczenia nałożone na wynagrodzenie za inne usługi niebędące badaniem;
• utworzenie komitetu ds. audytu, odgrywającego kluczową rolę w wyznaczaniu biegłego rewidenta i w nadzorowaniu badania.

Rozporządzenie (UE) nr 537/2014 zawiera szczegółowe przepisy stosowane w odniesieniu do jednostek interesu publicznego.

Akty wykonawcze i delegowane

Dyrektywa pozwala Komisji na przyjęcie aktów wykonawczych i delegowanych dotyczących międzynarodowych aspektów dyrektywy. Mogą one dodatkowo określać, w jaki sposób organy państw członkowskich UE i poszczególni uczestnicy rynku muszą przestrzegać obowiązków ustanowionych w dyrektywie w tym zakresie.

OD KIEDY PRZEPISY TE MAJĄ ZASTOSOWANIE?

Dyrektywa miała być transponowana do prawa krajowego do 29 czerwca 2008 roku.

KONTEKST

Więcej informacji:

• Badanie sprawozdań finansowych spółek (Komisja Europejska)
• Reforma unijnego rynku badań ustawowych — najczęściej zadawane pytania (Komisja Europejska).

KLUCZOWE POJĘCIA

GŁÓWNY DOKUMENT

Dyrektywa 2006/43/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 17 maja 2006 r. w sprawie ustawowych badań rocznych sprawozdań finansowych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych, zmieniająca dyrektywy Rady 78/660/EWG i 83/349/EWG oraz uchylająca dyrektywę Rady 84/253/EWG (Dz.U. L 157 z 9.6.2006, s. 87–107).

Kolejne zmiany dyrektywy 2006/43/WE zostały włączone do tekstu pierwotnego. Tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentacyjną.

DOKUMENTY POWIĄZANE

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 537/2014 z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie szczegółowych wymogów dotyczących ustawowych badań sprawozdań finansowych jednostek interesu publicznego, uchylające decyzję Komisji 2005/909/WE (Dz.U. L 158 z 27.5.2014, s. 77–112).

Zob. tekst skonsolidowany.

Ostatnia aktualizacja: 20.11.2023