Rada Europejska w Madrycie

Rada Europejska na zgromadzeniu w Madrycie w dniach 15 i 16 grudnia 1995 r. potwierdziła, że trzecia faza Unii Gospodarczej i Walutowej (UGW) rozpocznie się 1 stycznia 1999 r. zgodnie z kryteriami konwergencji, kalendarzem, protokołami i procedurami określonymi w Traktacie o Unii Europejskiej.

NAZWA JEDNEJ WALUTY

Nazwa nowej waluty jest elementem o tyle ważnym w przygotowaniu przejścia na wspólną walutę, że to właśnie od niej w dużym stopniu zależy akceptacja unii gospodarczej i walutowej przez społeczeństwo. Rada Europejska uznała, że nazwa waluty musi być taka sama we wszystkich językach urzędowych Unii Europejskiej, z uwzględnieniem różnic w alfabetach. Ponadto musi być prosta i symbolizować Europę.

Dlatego Rada Europejska zdecydowała, że od początku trzeciej fazy nazwą waluty europejskiej będzie „euro”. Jest to nazwa pełna, a nie przedrostek poprzedzający nazwy walut krajowych.

Nazwa „euro” jest stosowana zamiast terminu rodzajowego „ECU” używanego w traktatach dla określenia europejskiej jednostki walutowej. Rządy piętnastu państw członkowskich postanowiły wspólnie, że ta decyzja stanowi uzgodnioną i ostateczną wykładnię postanowień traktatu.

SCENARIUSZ WPROWADZENIA JEDNEJ WALUTY

Aby ostatecznie uporządkować proces wprowadzenia jednej waluty, Rada Europejska przyjęła scenariusz wprowadzenia tej waluty na podstawie projektu opracowanego na swój wniosek przez Radę w porozumieniu z Komisją i Europejskim Instytutem Walutowym.

Scenariusz ten zapewnia przejrzystość, zwiększa wiarygodność i podkreśla nieodwracalny charakter procesu. Ma na celu zapewnienie niezbędnego bezpieczeństwa prawnego, maksymalne ograniczenie kosztów przystosowania i uniknięcie ryzyka zakłócenia konkurencji. Dzięki przedstawieniu konkretnych kroków podejmowanych zgodnie ze szczegółowym kalendarzem, scenariusz daje podmiotom gospodarczym informacje konieczne do przygotowania się na wprowadzenie jednej waluty.

Scenariusz stanowiący punkt odniesienia składa się z trzech etapów, które następują po sobie w sposób uporządkowany i z uwzględnieniem zdolności przystosowawczych użytkowników.

Etap A: tworzenie unii gospodarczej i walutowej

W dniach 1 i 2 maja 1998 r. Rada, gromadząca szefów państw i rządów, wyznaczyła - zgodnie z procedurą przewidzianą w traktacie – państwa członkowskie, które osiągnęły poziom konwergencji wystarczający do przystąpienia do UGW. Dane odnoszące się do roku 1997 służą jako podstawa tego „egzaminu wstępnego”. Rada Ecofin ogłosiła w maju 1998 r. dwustronne parytety między uczestniczącymi walutami. Jednak dopiero 31 grudnia 1998 r. znane były ostateczne kursy wymiany walut krajowych na euro.

Od kiedy poznano listę państw uczestniczących, rządy tych państw musiały jednogłośnie przyjąć pewne przepisy prawne i mianować członków zarządu Europejskiego Banku Centralnego (EBC). W ten sposób ustanowiono EBC i Europejski System Banków Centralnych (ESBC).

Warunki realizacji jednolitej polityki monetarnej i kursów walutowych zostały określone i od tego momentu mogła rozpocząć się emisja monet i banknotów euro. Monety mają nominały od 0,01 do 2 EUR, a banknoty – od 5 do 500 EUR.

W trakcie tego etapu w państwach, które przystąpiły do unii monetarnej system gospodarczy nadal funkcjonował na podstawie walut krajowych. Z tym że przygotowania do zmiany waluty na euro wzmogły się, w szczególności w administracji i w instytucjach finansowych.

Etap B: właściwe rozpoczęcie unii gospodarczej i walutowej

W dniu 1 stycznia 1999 r. rozpoczął się etap B (trzecia faza UGW) wraz z nieodwołalnym ustaleniem kursów przeliczeniowych między walutami krajowymi państw uczestniczących a euro. Etap ten trwał trzy lata.

Od tamtej pory euro jest samodzielną walutą, a jej wartość zewnętrzna będzie wartością oficjalnego koszyka ECU, które przestaje istnieć.

ESBC złożony z EBC i krajowych banków centralnych zaczął funkcjonować. Określa i prowadzi jednolitą politykę monetarną i kursów walutowych w euro (ustalanie krótkoterminowych stóp procentowych, interwencje wobec dolara i jena itp.). Kursy wymiany walut krajowych państw, które przystąpiły do UGM przestają istnieć.

Systemy płatnicze dotyczące dużych kwot (rynki międzybankowe, monetarne, wymiany i kapitałów), w szczególności system TARGET zarządzany przez ESBC, funkcjonują w euro. Nowe emisje dotyczące długu publicznego także realizowane są w euro.

Niemniej jednak na tym etapie euro jest tylko pieniądzem bezgotówkowym, ponieważ banknoty i monety będące w obiegu nadal są walutami krajowymi. Główne systemy płatności detalicznej (przelewy, karty płatnicze, czeki itp.) są przystosowane do działania w euro. Używanie euro staje się możliwe, ale jeszcze nie obowiązkowe.

Etap C: rozpowszechnienie jednej waluty

1 stycznia 2002 r. banknoty i monety euro zaczęły być w obiegu jednocześnie z monetami i banknotami krajowymi. Banknoty i monety euro stały się prawnym środkiem płatniczym, a banknoty i monety krajowe były stopniowo wycofywane.

Wszelkie operacje walutowe wyrażane były w euro. W umowach odniesienia do walut krajowych zostały zmienione na euro zgodnie z nieodwołalnie ustalonym kursem przeliczeniowym, bez wprowadzania innych zmian treści i warunków (ciągłość umów).

Etap ten powinien trwać możliwie krótko, aby ograniczyć uczestnikom utrudnienia wynikające z przeciągającego się podwójnego obrotu walut. Państwa członkowskie mogły skrócić ten okres. W każdym razie najpóźniej z dniem 1 lipca 2002 r. monety i banknoty narodowe przestały być środkiem płatniczym, więc nie mogły być już używane jako środek płatniczy.

Proces przejścia na jedną walutę został zakończony - od tego momentu cała gospodarka państw, które przystąpiły do UMG zaczęła funkcjonować wyłącznie w euro. Jeszcze przez pewien czas istniała możliwość nieodpłatnej wymiany dawnych monet i banknotów krajowych w centralnych bankach narodowych.

Ostatnia aktualizacja: 20.06.2006