Pomoc państwa w sektorze rolnym

Komisja Europejska przyjęła nowe wytyczne w sprawie pomocy państwa w sektorze rolnym i leśnym na lata 2007–2013. Określono w nich zasady odnoszące się do podlegającej zgłoszeniu pomocy, mające uzupełnić rozporządzenie w sprawie wyłączeń (WE) nr 1857/2006.

AKT

Wytyczne Wspólnoty w sprawie pomocy państwa w sektorze rolnym i leśnym na lata 2007–2013 [Dz.U. C 319 z 27.12.2006].

STRESZCZENIE

Niniejsze wytyczne dotyczą pomocy państwa w sektorze rolnym i leśnym na lata 2007–2013 i zastępują poprzednie wytyczne (2000–2006) ustanowione dla rolnictwa.

Niniejsze wytyczne mają zastosowanie do pomocy państwa przyznawanej dla działalności związanej z produkcją, przetwarzaniem lub wprowadzaniem do obrotu produktów rolnych. Załącznik I do Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) zawiera szczegółową listę tych produktów rolnych. Niniejszych wytycznych nie stosuje się do sektora rybołówstwa i akwakultury, ale, w przeciwieństwie do poprzednich wytycznych (2000–2006), mają one zastosowanie do pomocy dla niektórych działań podejmowanych w sektorze leśnym.

Państwa Unii Europejskiej (UE) nadal mają obowiązek zgłaszać Komisji pomoc państwa dla określonych produktów wymienionych w załączniku I, które nie podlegają wspólnej organizacji rynku, ale Komisja może jedynie przedstawiać swoje opinie na temat systemów pomocy. Państwa członkowskie są zachęcane do uwzględniania tych opinii, aby uniknąć ryzyka postępowań w sprawie naruszenia.

W niniejszych wytycznych pomoc państwa obejmuje następujące kategorie:

• środki rozwoju obszarów wiejskich,
• pomoc państwa do celów działań związanych z zarządzaniem ryzykiem i w sytuacjach kryzysowych,
• inne rodzaje pomocy,
• pomoc dla sektora leśnictwa.

ŚRODKI ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH

Zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 1698/2005, które określa unijne środki wspierające rozwój obszarów wiejskich (drugi filar wspólnej polityki rolnej) w niniejszych wytycznych określono zasady pomocy państwa na rzecz takich środków i niektórych innych działań ściśle związanych z rozwojem obszarów wiejskich.

W następujących przypadkach może zostać zatwierdzona pomoc na inwestycje w gospodarstwach rolnych:

• pomoc na inwestycje w samych gospodarstwach rolnych,
• pomoc na ochronę tradycyjnych krajobrazów i budynków,
• pomoc na przeniesienie budynków gospodarstw rolnych w interesie publicznym,
• pomoc na konieczne inwestycje związane z poprawą środowiska naturalnego, warunków higienicznych żywego inwentarza i dobrostanu zwierząt,
• pomoc na inwestycje realizowane w UE, skutkujące dodatkowymi kosztami w związku z wprowadzeniem w życie dyrektywy 91/676/EOG,
• pomoc na inwestycje dokonywane w celu dostosowania do odpowiednich norm UE lub norm krajowych (wyłącznie na dodatkowe koszty poniesione przez młodych rolników na wdrożenie norm w terminie 36 miesięcy od daty podjęcia działalności).

Pomoc na inwestycje związane z przetwarzaniem i wprowadzaniem do obrotu produktów rolnych jest zatwierdzana, jeżeli spełnia wszystkie warunki jednego z poniższych przepisów:

• rozporządzenie Komisji (WE) nr 800/2008,
• wytyczne Komisji w sprawie krajowej pomocy regionalnej na lata 2007–2013.

Pomoc ukierunkowana na ochronę środowiska i dobrostan zwierząt musi być zgodna z ogólnymi celami polityki UE w dziedzinie ochrony środowiska. Opiera się na zasadzie ostrożności oraz na zasadach działania zapobiegawczego, naprawiania szkody w pierwszym rzędzie u źródła i na zasadzie „zanieczyszczający płaci”.

Pomoc w celu zrekompensowania utrudnień na niektórych obszarach musi przyczyniać się do nieprzerwanego użytkowania gruntów rolnych, utrzymania terenów wiejskich oraz utrzymania i wspierania zrównoważonych systemów rolnych. Aby zakwalifikować się do otrzymania tej pomocy, państwo członkowskie musi wykazać, że dane utrudnienia faktycznie mają miejsce, oraz musi przedstawić dowody, że kwota pomocy nie będzie skutkowała nadmiernym wyrównaniem skutków tych utrudnień. Poziom płatności wyrównawczych musi być proporcjonalny do gospodarczego wpływu utrudnień. Przy obliczaniu kwoty płatności wyrównawczej można uwzględniać wyłącznie wpływ gospodarczy stałych utrudnień, pozostających poza zasięgiem kontroli ze strony człowieka.

Pomoc w celu dostosowania do norm przeznaczona jest na częściowe pokrycie poniesionych kosztów i dochodów utraconych w związku z obowiązkiem stosowania norm w dziedzinie ochrony środowiska naturalnego, zdrowia publicznego, zdrowia zwierząt i roślin, dobrostanu zwierząt oraz bezpieczeństwa pracy.

Pomoc przyznawana na rozpoczęcie działalności przez młodych rolników przeznaczona jest dla osób poniżej 40 roku życia, które zakładają gospodarstwo rolne po raz pierwszy jako zarządcy. Kwalifikujący się beneficjenci mogą również przedłożyć plan rozwoju swojej działalności rolniczej.

Pomoc związana z przejściem na wcześniejszą emeryturę lub zaprzestaniem działalności rolniczej jest zatwierdzana, jeżeli spełnione zostaną warunki dotyczące ostatecznego zaprzestania komercyjnej działalności rolniczej.

Pomoc dla grup producentów ma na celu zachęcanie producentów do łączenia się w grupy, co pozwala im koncentrować podaż oraz dostosować produkcję do wymogów rynku. Pomoc tego rodzaju ograniczona jest do małych i średnich przedsiębiorstw. Kwalifikujące się wydatki obejmują: wynajem odpowiedniej przestrzeni, zakup wyposażenia biurowego, w tym sprzętu i oprogramowania komputerowego, koszty administracyjne (w tym personelu), koszty ogólne oraz inne wydatki.

Pomoc na scalanie gruntów ma na celu wsparcie wymiany działek na gruntach ornych oraz ułatwianie ustanowienia ekonomicznie rentownych gospodarstw. Pomoc może być przyznawana wyłącznie na pokrycie wydatków prawnych i administracyjnych związanych ze scalaniem gruntów w wysokości do 100% faktycznie poniesionych kosztów.

Pomoc na rzecz zachęcania do produkcji i wprowadzania do obrotu wysokiej jakości produktów rolnych ma na celu poprawę jakości produktów rolnych i zachęcanie rolników do uczestnictwa w systemach jakości żywności.

W ramach wsparcia technicznego w sektorze rolnym pomoc może być przyznawana na finansowanie następujących środków:

• kształcenie i szkolenie dla rolników i pracowników rolnych,
• świadczenie usług zastępczych podczas nieobecności rolników spowodowanych urlopem lub chorobą,
• usługi doradcze świadczone przez strony trzecie,
• organizacja forów w celu dzielenia się wiedzą między przedsiębiorstwami i organizacja oraz uczestnictwo w konkursach, wystawach i targach,
• publikowanie udokumentowanych lub naukowych danych,
• publikacje.

Pomoc w sektorze zwierząt gospodarskich ma na celu wspieranie utrzymania i poprawy jakości genetycznej zwierząt gospodarskich w UE.

Pomoc na rzecz regionów najbardziej oddalonych i wysp Morza Egejskiego, mająca na celu zaspokajanie potrzeb tych regionów, będzie analizowana przez Komisję indywidualnie na podstawie szczególnych przepisów prawa mających zastosowanie do tych regionów, uwzględniając również zgodność danych środków z programami rozwoju regionalnego dla danych regionów.

ZARZĄDZANIE RYZYKIEM I W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH

Pomoc państwa może być przyznawana na zwalczanie sytuacji kryzysowych w sektorze podstawowej produkcji rolnej. Konieczne jest jednak unikanie zakłóceń konkurencji. Wymóg minimalnego wkładu producentów w straty lub koszty takich środków zapewnia bodziec do minimalizowania ryzyka. Następujące środki zarządzania ryzykiem i w sytuacjach kryzysowych kwalifikują się do pomocy państwa:

• pomoc z tytułu wyrównania szkód w produkcji rolnej lub w środkach produkcji rolnej,
• pomoc na testy TSE (pasażowalne encefalopatie gąbczaste) i u padłych zwierząt,
• pomoc państwa z tytułu opłat składek ubezpieczeniowych,
• pomoc z tytułu zamknięcia zdolności produkcyjnej, przetwórczej i handlowej.

Pomoc na ratowanie i restrukturyzację zagrożonych przedsiębiorstw będzie poddawana ocenie zgodnie z mającymi zastosowanie wytycznymi UE dotyczącymi pomocy państwa w celu ratowania i restrukturyzacji zagrożonych przedsiębiorstw.

INNE RODZAJE POMOCY

Rozporządzenie (WE) nr 800/2008 przewiduje określone warunki zatwierdzania pomocy w zakresie zatrudnienia i pomocy na badania i rozwój.

Do sektora rolnego zastosowanie mają horyzontalne instrumenty pomocy. Pomoc państwa dla sektora rolnego podlega również bardziej ogólnym przepisom dotyczącym zgodności pomocy z TFUE, na przykład pomoc szkoleniowa (również objęta zakresem rozporządzenia (WE) nr 800/2008), pomoc państwa związana z kapitałem inwestycyjnym, pomoc państwa w formie gwarancji i pomoc państwa w formie rekompensaty z tytułu świadczenia usług publicznych.

Pomoc na reklamę produktów rolnych może zostać zatwierdzona, jeżeli kampania reklamowa dotyczy produktów jakościowych – nazw zatwierdzonych w UE (takich jak zarejestrowana nazwa pochodzenia – chroniona nazwa pochodzenia (PDO) i chronione oznaczenie geograficzne (PGI)) lub krajowych bądź regionalnych znaków jakości. Kampanie reklamowe nie mogą być poświęcone bezpośrednio produktom jednego szczególnego przedsiębiorstwa lub ich większej liczby.

Pomoc związana ze zwolnieniem z podatków na mocy dyrektywy 2003/96/WE może zostać udzielona poprzez zastosowanie zredukowanych lub zerowych stawek podatkowych, pod warunkiem że w sektorze rolnym nie zostanie zastosowane zróżnicowanie podatkowe. Ma to zastosowanie do produktów wykorzystywanych jako paliwa do celów podstawowej produkcji rolnej oraz produktów energii elektrycznej wykorzystywanej w ramach podstawowej produkcji.

Pomoc w formie subsydiowanych krótkoterminowych kredytów nie jest już zatwierdzana.

POMOC DLA SEKTORA LEŚNEGO

Do tej pory nie było szczególnych przepisów UE regulujących pomoc państwa dla sektora leśnego. Pomoc mogła być przyznawana na mocy przepisów UE obowiązujących dla wszystkich sektorów lub na mocy określonych szczególnych przepisów. Aby zatem zwiększyć przejrzystość, Komisja starała się jaśniej zdefiniować politykę UE w sprawie pomocy państwa dla sektora leśnego. Wytyczne mają jednak zastosowanie wyłącznie do żywych drzew i ich naturalnego otoczenia w lasach oraz na innych zalesionych terenach. Nie mają zastosowania do pomocy państwa na rzecz przemysłu leśnego ani do transportu drewna lub przetwarzania drewna czy innych zasobów leśnych na produkty albo w celu wytwarzania energii elektrycznej.

Pomoc w sektorze leśnym jest zatwierdzana na następujące cele:

• przyczynienie się do utrzymania i poprawy stanu lasów oraz wspierania ich ekologicznej, ochronnej i rekreacyjnej funkcji, lokalnej bioróżnorodności i zdrowego ekosystemu leśnego,
• zalesienie gruntów rolnych i nierolnych, wprowadzenie systemów agroleśnictwa na gruntach rolnych, płatności dla obszarów Natura 2000, płatności z tytułu środowiska leśnego, przywrócenie potencjału leśnego oraz wprowadzenie działań prewencyjnych, jak również inwestycje nieprodukcyjne,
• pokrycie dodatkowych kosztów i utraconych dochodów związanych ze stosowaniem technologii leśnych przyjaznych dla środowiska, wykraczających poza odpowiednie wymogi obowiązkowe, jeżeli właściciele lasów dobrowolnie zobowiążą się do stosowania tych technologii i jeżeli to zobowiązanie spełnia określone warunki,
• zakup gruntów leśnych, jeżeli intensywność pomocy nie przekracza intensywności ustalonej w odniesieniu do inwestycji w gospodarstwa rolne,
• szkolenia dla właścicieli lasów i pracowników sektora leśnego oraz na usługi doradztwa świadczone przez strony trzecie,
• zakładanie stowarzyszeń leśnych,
• wsparcie inicjatyw polegających na popularyzacji nowych technik, takich jak projekty pilotażowe czy projekty pokazowe na warunkach określonych w rozdziale dotyczącym pomocy technicznej w sektorze rolnictwa niniejszych wytycznych.

KWESTIE PROCEDURALNE

Wszystkie nowe programy pomocy oraz wszelka pomoc indywidualna muszą zostać zgłoszone Komisji przed wprowadzeniem ich w życie, chyba że pomoc objęta jest zakresem jednego z przyjętych przez Komisję rozporządzeń o wyłączeniu. Inaczej niż było to przewidziane w wytycznych na lata 2000–2006, obecnie zatwierdzane są wyłącznie programy o ograniczonym czasie trwania, nieprzekraczającym maksymalnie siedmiu lat. Niniejsze wytyczne mają zastosowanie, począwszy od 1 stycznia 2007 r.

Państwa członkowskie mają obowiązek składać Komisji roczne sprawozdania, a Komisja zastrzega sobie prawo do zażądania dodatkowych informacji.

Niniejsze wytyczne obowiązują do 31 grudnia 2013 r. Komisja zastrzega sobie jednak prawo do wprowadzania do nich zmian, na podstawie ważnych okoliczności związanych z polityką konkurencji lub z polityką rolną, polityką odnoszącą się do zdrowia ludzi i zwierząt albo w celu uwzględnienia innych obszarów polityki wspólnotowej czy zobowiązań międzynarodowych.

KONTEKST

Nowe wytyczne są częścią reformy wspólnej polityki rolnej z 2003 r., która potwierdza znaczenie rozwoju obszarów wiejskich i ukazuje zaangażowanie Komisji w uczynienie pomocy przyznawanej przez państwa członkowskie bardziej spójną. Wytyczne na lata 2007–2013 są oparte na rozporządzeniu (WE) nr 1698/2005 w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, a w szczególności na art. 88 i 89 tego rozporządzenia, które zawierają szczególne przepisy dotyczące pomocy państwa.

Ostatnia aktualizacja: 12.09.2011