Dostęp do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji
STRESZCZENIE DOKUMENTÓW:
Artykuł 15 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE)
Rozporządzenie (WE) nr 1049/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie publicznego dostępu do dokumentów instytucji Unii
JAKIE SĄ CELE ART. 15 TFUE I ROZPORZĄDZENIA?
- Zgodnie z art. 15 ust. 3 TFUE obywatele Unii, rezydenci i przedsiębiorstwa mają prawo dostępu do dokumentów instytucji, organów i jednostek organizacyjnych Unii, z zastrzeżeniem określonych zasad i warunków.
- W rozporządzeniu określono ogólne zasady i ograniczenia związane z takim dostępem. Celem rozporządzenia jest zapewnienie, aby obywatele mogli wykonywać prawo dostępu w możliwie najłatwiejszy sposób. Dostępu można zażądać w odniesieniu do wszystkich dokumentów sporządzonych lub otrzymanych przez daną instytucję, we wszystkich obszarach działalności UE.
KLUCZOWE ZAGADNIENIA
Wyjątki i prawa stron trzecich
Instytucje odmówią dostępu do dokumentu, jeśli ujawnienie go:
- naruszyłoby ochronę:
- interesu publicznego w odniesieniu do bezpieczeństwa publicznego, kwestii obronnych, stosunków międzynarodowych oraz finansowej, monetarnej lub ekonomicznej polityki UE lub państwa UE; lub
- prywatności i integralności osoby fizycznej, w szczególności w odniesieniu do prawodawstwa UE związanego z ochroną danych osobowych;
-
- interesów handlowych osoby fizycznej lub prawnej, postępowania sądowego lub porady prawnej; lub
- celu kontroli, śledztwa czy audytu, chyba że za ujawnieniem przemawia interes publiczny;
- poważnie naruszyłoby ochronę procesu podejmowania decyzji przez instytucję, chyba że za ujawnieniem przemawia interes publiczny.
Co się tyczy dokumentów stron trzecich, instytucja UE musi, w razie wątpliwości, skonsultować się z tą stroną trzecią w celu dokonania oceny, czy wyjątek może mieć zastosowanie. Państwom UE przysługuje mocniejsze prawo do wyrażenia sprzeciwu (choć nie jest to prawo weta).
Dokumenty w państwach UE
Jeśli państwo UE otrzyma od instytucji UE żądanie dotyczące dokumentu będącego w jego posiadaniu, co do zasady konsultuje się ono z tą instytucją w celu zapewnienia, że ujawnienie jest zgodne z celami rozporządzenia. Państwo może zamiast tego skierować żądanie do instytucji.
Wnioski, przetwarzanie wniosków i dostęp do dokumentów
- Wnioski o udzielenie dostępu do dokumentu składa się na piśmie (w tym w formie elektronicznej) w jednym z języków urzędowych UE. Wnioskodawca nie musi podawać uzasadnienia, ale jego wniosek musi być precyzyjny.
- Instytucje bezzwłocznie rozpatrują wnioski o dostęp do dokumentu. Potwierdzają one wpływ wniosku, a w ciągu 15 dni roboczych od daty jego wpłynięcia zapewniają dostęp lub odmawiają dostępu do dokumentu. Ten limit czasowy może zostać wydłużony jeden raz, o kolejne 15 dni roboczych.
- W przypadku całkowitej lub częściowej odmowy wnioskodawca może, w ciągu 15 dni roboczych od daty otrzymania odpowiedzi od instytucji, złożyć wniosek potwierdzający, w którym zwróci się do instytucji o ponowne rozpatrzenie jej decyzji.
- Wnioskodawca może uzyskać dostęp do dokumentów przez zapoznanie się z nimi na miejscu lub przez otrzymanie kopii. Może on także otrzymać informację, w jaki sposób łatwo uzyskać dokumenty.
Dokumenty sensytywne
- Dokumenty sensytywne to niektóre dokumenty pochodzące z instytucji lub utworzonych przez nie agencji, z państw członkowskich, państw trzecich lub organizacji międzynarodowych, zaklasyfikowane jako „TRÈS SECRET UE/EU TOP SECRET”, „SECRET UE/EU SECRET” lub „CONFIDENTIEL UE/EU CONFIDENTIAL”.
- Wnioski o dostęp do dokumentów sensytywnych są rozpatrywane wyłącznie przez osoby mające prawo do zapoznania się z ich treścią. Dokumenty sensytywne mogą być ujmowane w rejestrze lub ujawniane wyłącznie za zgodą instytucji, która je stworzyła.
Rejestry i praktyka administracyjna
- Każda instytucja prowadzi rejestr dokumentów. Dostęp do rejestru jest zapewniany w formie elektronicznej.
- Państwa UE współpracują z instytucjami w dostarczaniu obywatelom informacji.
- Instytucje tworzą dobre praktyki administracyjne w celu zapewnienia wykonania praw dostępu zagwarantowanych rozporządzeniem.
Publikacja w Dzienniku Urzędowym
Wiele unijnych dokumentów jest publikowanych w Dzienniku Urzędowym. Wśród nich można wymienić:
Sprawozdania i środki zmierzające do wprowadzenia w życie
Każda instytucja publikuje coroczne sprawozdanie za poprzedni rok. Wskazuje w nim liczbę przypadków, w których odmówiła prawa dostępu do dokumentów, przyczyny takich odmów oraz liczbę dokumentów sensytywnych nieujętych w jej rejestrze.
OD KIEDY ROZPORZĄDZENIE MA ZASTOSOWANIE?
Rozporządzenie ma zastosowanie od 3 grudnia 2001 r.
KONTEKST
Więcej informacji:
GŁÓWNE DOKUMENTY
Wersja skonsolidowana Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej – Część pierwsza: Zasady – Tytuł II: Postanowienia ogólne – Artykuł 15 (dawny artykuł 255 TWE) (Dz.U. C 202 z 7.6.2016, s. 54–55)
Rozporządzenie (WE) nr 1049/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 30 maja 2001 r. w sprawie publicznego dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji (Dz.U. L 145 z 31.5.2001, s. 43–48)
Kolejne zmiany rozporządzenia (WE) nr 1409/2001 zostały włączone do tekstu podstawowego. Tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentacyjną.
DOKUMENTY POWIĄZANE
Sprawozdanie Komisji dotyczące stosowania w 2016 r. rozporządzenia (WE) nr 1049/2001 w sprawie publicznego dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji (COM(2017) 738 final z 6.12.2017)
Ostatnia aktualizacja: 14.12.2017