Traktat o Unii Europejskiej – przystąpienie do UE

STRESZCZENIE DOKUMENTÓW:

Artykuł 49 Traktatu o Unii Europejskiej

Artykuł 2 Traktatu o Unii Europejskiej

JAKIE SĄ CELE ART. 49 I ART. 2 TRAKTATU O UNII EUROPEJSKIEJ?

• Artykuł 49 stanowi podstawę prawną dla państw europejskich pragnących przystąpić do UE.
• Artykuł 2 określa wartości, na jakich opiera się UE.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Kwalifikowalność

Państwo wnioskujące o przyjęcie musi:

• być państwem europejskim;
• szanować i wspierać określone w art. 2 TUE wartości, którymi są: poszanowanie godności osoby ludzkiej, wolności, demokracji, równości oraz państwa prawnego; poszanowanie praw człowieka, w tym praw osób należących do mniejszości; poszanowanie społeczeństwa opartego na pluralizmie; niedyskryminacja, tolerancja, sprawiedliwość, solidarność i równość kobiet i mężczyzn.

Państwo kandydujące musi także spełnić unijne kryteria kwalifikowalności. Nazywane są one zwyczajowo kryteriami kopenhaskimi, ponieważ zostały określone przez Radę Europejską na szczycie w Kopenhadze w czerwcu 1993 r. Kryteria te są następujące:

• stabilne instytucje gwarantujące demokrację, praworządność, prawa człowieka oraz poszanowanie i ochronę mniejszości;
• funkcjonująca gospodarka rynkowa oraz zdolność do sprostania konkurencji i siłom rynkowym w UE;
• zdolność do podjęcia zobowiązań członkowskich i skutecznej ich realizacji, w tym celów unii politycznej, gospodarczej i walutowej.

Na szczycie Rady Europejskiej, który odbył się w grudniu 1995 r. w Madrycie, dodano kryterium, zgodnie z którym państwo kandydujące musi być w stanie stosować prawo UE i zapewnić, aby prawo UE było transponowane do ustawodawstwa krajowego w sposób efektywny z wykorzystaniem odpowiednich struktur administracyjnych i sądowych.

UE zastrzega sobie prawo decydowania o tym, kiedy dane państwo kandydujące spełnia kryteria przyjęcia. Ponadto sama UE musi być w stanie przyjąć nowych członków.

Procedura

• 1.

  Wniosek

  Państwo europejskie spełniające kryteria zawarte w art. 2 TUE składa do Rady UE formalny wniosek. Rada UE informuje Parlament Europejski, Komisję Europejską i parlamenty narodowe o wpłynięciu wniosku.

• 2.

  Opinia Komisji Europejskiej

  Po konsultacji z Radą UE Komisja Europejska wydaje opinię w sprawie wniosku o członkostwo w UE złożonego przez dane państwo.

• 3.

  Status kandydata

  Rada UE nadaje jednomyślnie status państwa kandydującego po uzyskaniu opinii Komisji i zatwierdzeniu przez Radę Europejską.

• 4.

  Negocjacje

  Negocjacje rozpoczynane są po jednomyślnej decyzji Rady UE.

  Negocjacje odbywają się w ramach konferencji międzyrządowych pomiędzy rządami państw UE i państwa kandydującego. Dorobek prawny Unii (acquis) jest podzielony na obszary polityki, co ma zapewnić efektywne zorganizowanie procesu negocjacji. (Obecnie istnieje 35 obszarów polityki, tzw. „rozdziałów”).

  Rada UE może określić kryteria otwarcia lub zamknięcia w odniesieniu do wszystkich rozdziałów albo kryteria przejściowe w odniesieniu do pewnych określonych rozdziałów. Decyzja o określeniu kryteriów jest podejmowana w oparciu o sprawozdanie z przeglądu będące efektem przeglądu poszczególnych rozdziałów. Rozdział można tymczasowo zamknąć jedynie wówczas, gdy państwo kandydujące wykaże, że wdrożyło już acquis dotyczące danego rozdziału lub że wdroży je do dnia przystąpienia, a ponadto że spełniło ewentualne kryteria.

  W fazie przedakcesyjnej Komisja monitoruje wysiłki państwa kandydującego we wdrażaniu acquis. Komisja wspiera także państwa kandydujące w tym procesie za pomocą przedakcesyjnych instrumentów finansowania, takich jak TAIEX.

  Ustalenia przejściowe – strony omawiają także kwestię, czy (i jak) dane przepisy mogą być wprowadzane stopniowo, aby dać państwu przystępującemu lub państwom członkowskim UE czas na przystosowanie. Tę kwestię omawia się głównie na ostatnich etapach negocjacji.

  Komisja informuję Radę UE i Parlament Europejski w toku całego procesu, zwłaszcza z wykorzystaniem rocznych pakietów „rozszerzenie” składających się z horyzontalnego dokumentu strategicznego w formie komunikatu dotyczącego polityki rozszerzenia i sprawozdań krajowych. Dokumenty te są omawiane w Parlamencie Europejskim, który następnie zgłasza swoje uwagi w rezolucjach przyjmowanych na posiedzeniu plenarnym. Państwa kandydujące sporządzają także roczne programy krajowe, w których oceniają własne postępy we wdrażaniu różnych rozdziałów acquis.

• 5.

  Przystąpienie

  Po zakończeniu negocjacji akcesyjnych, co ma miejsce z chwilą ostatecznego zamknięcia wszystkich rozdziałów, przygotowywany jest traktat akcesyjny, który sporządza się w ramach konferencji wszystkich państw członkowskich UE. Traktat akcesyjny jest zatwierdzany jednomyślnie przez Radę UE. Swoją zgodę musi też wyrazić Parlament Europejski. Następnie traktat jest podpisywany przez każde państwo członkowskie UE i przez państwo przystępujące. Zanim traktat akcesyjny wejdzie w życie, musi zostać ratyfikowany przez każde państwo członkowskie UE i przez państwo przystępujące zgodnie z ich odpowiednimi procedurami konstytucyjnymi.

KONTEKST

Więcej informacji:

• Warunki członkostwa (Komisja Europejska)
• Kroki w kierunku przystąpienia (Komisja Europejska).

GŁÓWNE DOKUMENTY

Wersja skonsolidowana Traktatu o Unii Europejskiej – Tytuł VI – Postanowienia końcowe – Artykuł 49 (dawny artykuł 49 TUE) (Dz.U. C 202 z 7.6.2016, s. 43)

Wersja skonsolidowana Traktatu o Unii Europejskiej – Tytuł I – Postanowienia wspólne – Artykuł 2 (Dz.U. C 202 z 7.6.2016, s. 17)

Ostatnia aktualizacja: 17.01.2020