Grypa ptaków

STRESZCZENIE DOKUMENTU:

Dyrektywa 2005/94/WE – środki zwalczania grypy ptaków podejmowane przez UE

JAKIE SĄ CELE DYREKTYWY?

Dyrektywa ustanawia środki walki z grypą ptaków, które mają być podejmowane od momentu podejrzenia wystąpienia tej choroby.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Unia Europejska ustanawia środki walki z grypą ptaków, które mają być podejmowane od momentu podejrzenia wystąpienia tej choroby.

Państwa UE są odpowiedzialne za:

realizowanie programów nadzoru w celu wykrycia wirusa i wzbogacenia wiedzy w tej dziedzinie;
powiadomienie właściwych organów o wystąpieniu choroby oraz przeprowadzenie badań epidemiologicznych zgodnie z planem gotowości zatwierdzonym przez Komisję Europejską.

W przypadku podejrzenia wystąpienia ogniska choroby właściwe organy natychmiast rozpoczynają postępowanie mające potwierdzić lub wykluczyć chorobę przez badania kliniczne i pobieranie próbek do badań laboratoryjnych.

Organ umieszcza podejrzane gospodarstwo pod oficjalnym nadzorem i wprowadza następujące środki:

liczenie zwierząt;
zapisywanie zwierząt chorych, martwych oraz zwierząt, u których podejrzewa się, że są zarażone;
izolowanie gospodarstwa;
objęcie gospodarstwa zakazem wprowadzania i wyprowadzania ptaków, produktów pochodzących od ptaków, pasz i odpadów;
ograniczenie mobilności osób i pojazdów;
dezynfekcję gospodarstwa.

Środki te zostają zniesione, gdy podejrzenie choroby jest oficjalnie wykluczone.

Właściwe organy przeprowadzają również badania epidemiologiczne mające na celu zidentyfikowanie gospodarstw, które mogły mieć kontakt z wirusem i zbadanie możliwej dalszej drogi rozprzestrzeniania się wirusa.

Niniejsza dyrektywa opisuje konkretne środki, jakie należy podjąć w zależności od rodzaju choroby.

Wysoce zjadliwa grypa ptaków (HPAI)

Po stwierdzeniu obecności HPAI właściwy organ czuwa nad wdrożeniem następujących środków:

cały drób i inne ptaki utrzymywane* mają zostać zabite;
zwłoki mają zostać usunięte pod urzędowym nadzorem;
drób wylężony z jaj przed zastosowaniem pierwszych środków ma zostać objęty nadzorem;
mięso ubitego drobiu oraz jaja zebrane przed wdrożeniem pierwszych środków mają zostać zidentyfikowane i usunięte;
substancje, które mogły być skażone mają zostać należycie potraktowane;
obornik, gnojownica (odpadki zwierzęce wraz z innymi odpadami organicznymi nienadającymi się do wykorzystania), podściółka oraz inne materiały, które mogły zostać skażone, mają być zdezynfekowane i oczyszczone;
przemieszczanie się zwierząt, które wchodzą i wychodzą z gospodarstwa ma odbywać się pod nadzorem;
wirus ma zostać odizolowany, zgodnie z najlepiej dostosowaną procedurą laboratoryjną.

Ponadto ustanowiony musi zostać „obszar zapowietrzony”, o minimalnym promieniu trzech kilometrów wokół gospodarstwa, w którym wykryto chorobę, oraz otaczający go „obszar zagrożony” o minimalnym promieniu dziesięciu kilometrów wokół tego gospodarstwa. Środki zastosowane na tych obszarach obejmują:

spis gospodarstw;
kontrole urzędowego lekarza weterynarii;
ograniczenie transportu ptaków, jaj, mięsa drobiu oraz zwłok.

Środki te obowiązują do momentu zakończenia wstępnego oczyszczania, przynajmniej przez 21 dni na obszarach zapowietrzonych i 30 dni na obszarach zagrożonych.

Grypa ptaków o niskiej zjadliwości (LPAI)

Po stwierdzeniu obecności LPAI właściwy organ zapewnia wprowadzenie gamy środków opartych na odpowiedniej ocenie zagrożenia. Działania te są różne w zależności od gatunku ptaków, liczby gospodarstw w zagrożonej strefie, położenia rzeźni i środków bezpieczeństwa biologicznego*. Środki, które należy zastosować:

wszelki drób i inne ptaki utrzymywane znajdujące się w gospodarstwie zostają wybite na miejscu lub po odizolowaniu ich i laboratoryjnym potwierdzeniu choroby bezpośrednio przetransportowane do rzeźni i zlikwidowane. Operacja ta musi zostać przeprowadzona zgodnie z minimalnymi wspólnymi zasadami ochrony zwierząt w momencie ich uboju lub zabijania;
usuwanie zwłok i jaj wylęgowych musi odbywać się pod urzędowym nadzorem;
zebrane jaja wylęgowe i drób wylężony z jaj przed zastosowaniem pierwszych środków ma zostać umieszczony pod urzędowym nadzorem;
jaja do spożycia wyprodukowane w gospodarstwie przed likwidacją drobiu mają zostać usunięte lub przetransportowane do zakładu pakowania lub do zakładu wytwarzającego produkty z jaj;
wszelkie materiały, które mogą być zakażone, muszą zostać usunięte;
ściółka, obornik, gnojownica i wszelkie budynki i sprzęty, które mogą być zakażone, muszą zostać oczyszczone i zdezynfekowane;
ssaki gatunków domowych nie mogą wjeżdżać ani wyjeżdżać z gospodarstwa;
wirus musi zostać odizolowany.

Wyjątkowe środki mają zostać podjęte w obszarze zwanym „strefą zamkniętą”, która zostaje ustanowiona wokół zakażonego gospodarstwa i ma średnicę przynajmniej jednego kilometra.

Środki zastosowane w tej strefie obejmują:

spis i badania w gospodarstwach komercyjnych;
nadzór nad przemieszczaniem się drobiu, innych ptaków utrzymywanych oraz jaj.

Środki te stosuje się przez okres wyznaczony przez właściwy organ.

Rozprzestrzenianie na inne gatunki

Po potwierdzeniu wystąpienia ogniska grypy ptaków w gospodarstwie, przeprowadza się badania ssaków żyjących w tym gospodarstwie, które mogły zostać zarażone, w szczególności świń. Organ może wyrazić zgodę na przeniesienie świń do innych gospodarstw lub do rzeźni, tylko jeśli dalsze badania wykażą, że ryzyko rozprzestrzenienia się wirusa jest niewielkie.

Czyszczenie, dezynfekcja i ponowne zasiedlenie

Państwa UE muszą zadbać, aby wszystko, co mogło być zakażone, w tym gospodarstwa, rzeźnie, pojazdy oraz inne sprzęty, zostało wyczyszczone i zdezynfekowane. Gospodarstwo może zostać zasiedlone ponownie po 21 dniach od zakończenia ostatecznego oczyszczania i odkażania.

Procedury diagnostyczne

Podręcznik diagnostyczny przyjęty w decyzji 2006/437/WE ustanawia wymagania, kryteria i procedury stosowane podczas testów diagnostycznych i pośmiertnych badań klinicznych (zob. „dokumenty powiązane”). Badania te mogą być przeprowadzane wyłącznie w akredytowanych laboratoriach krajowych.

Każde państwo UE wyznacza państwowe laboratorium referencyjne działające we współpracy z laboratorium referencyjnym UE (nowe laboratorium zostanie wyznaczone 1 stycznia 2019 r.), które odpowiedzialne będzie za spójność procedur diagnostycznych (np. przeprowadzając coroczne badania) i doradzając Komisji i państwom UE w sprawie grypy ptaków.

Szczepienia

W zależności od sytuacji chorobowej i oceny ryzyka, państwa UE mogą wprowadzać szczepienia interwencyjne lub prewencyjne dla drobiu i ptaków utrzymywanych, zgodnie z planem szczepień wcześniej zatwierdzonym przez Komisję Europejską. Gospodarstwa, w których przebywają ptaki zaszczepione, muszą znajdować się pod ścisłym nadzorem, szczególnie jeśli wprowadzono szczepienia interwencyjne. Dyrektywa zawiera zasady stosowania tych środków i zakłada możliwość stworzenia banków szczepionek.

Procedura Komitetu

Stały Komitet ds. Roślin, Zwierząt, Żywności i Pasz wspiera Komisję w zarządzaniu środkami dotyczącymi grypy ptaków. Komitet może m.in. uczestniczyć w określaniu zapobiegawczych środków bezpieczeństwa biologicznego.

Uchylenie

Niniejsza dyrektywa zostanie uchylona i zastąpiona przez rozporządzenie (UE) 2016/429 w sprawie zdrowia zwierząt z dniem 21 kwietnia 2021 r.

OD KIEDY DYREKTYWA MA ZASTOSOWANIE?

Dyrektywa ma zastosowanie od dnia 3 lutego 2006 r., przy czym do porządku krajowego krajów UE miała zostać włączona do dnia 1 lipca 2007 r.

KONTEKST

Więcej informacji:

Grypa ptaków (Komisja Europejska).

KLUCZOWE POJĘCIA

Ptaki utrzymywane: ptaki, które nie zostały złapane na wolności, ale urodziły się i były hodowane w niewoli, jako potomstwo ptaków, które rozmnażały się lub których komórki rozrodcze rozpowszechniane były w niewoli.

Środki bezpieczeństwa biologicznego: zbiór środków zapobiegawczych mających ograniczyć ryzyko przeniesienia chorób zakaźnych na rośliny uprawne oraz zwierzęta hodowlane.

GŁÓWNY DOKUMENT

Dyrektywa Rady 2005/94/WE z dnia 20 grudnia 2005 r. w sprawie wspólnotowych środków zwalczania grypy ptaków i uchylająca dyrektywę 92/40/EWG (Dz.U. L 10 z 14.1.2006, s. 16–65)

Kolejne zmiany do dyrektywy 2005/94/WE zostały włączone do tekstu pierwotnego. Tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentacyjną.

DOKUMENTY POWIĄZANE

Decyzja wykonawcza Komisji (UE) 2017/263 z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie środków zmniejszających ryzyko i wzmocnionych środków bezpieczeństwa biologicznego oraz systemów wczesnego wykrywania w związku z ryzykiem stwarzanym przez dzikie ptactwo w odniesieniu do przenoszenia wirusów wysoce zjadliwej grypy ptaków na drób (Dz.U. L 39 z 16.2.2017, s. 6–11)

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/429 z dnia 9 marca 2016 r. w sprawie przenośnych chorób zwierząt oraz zmieniające i uchylające niektóre akty w dziedzinie zdrowia zwierząt („Prawo o zdrowiu zwierząt”) (Dz.U. L 84, 31.3.2016, s. 1–208)

Zob. tekst skonsolidowany.

Decyzja Komisji 2010/367/EU z dnia 25 czerwca 2010 r. w sprawie wdrożenia przez państwa członkowskie programów nadzoru w zakresie ptasiej grypy u drobiu i dzikiego ptactwa (Dz.U. L 166, 1.7.2010, s. 22–32)

Decyzja Komisji 2007/118/WE z dnia 16 lutego 2007 r. ustanawiająca szczegółowe zasady w odniesieniu do alternatywnego znaku identyfikacyjnego na mocy dyrektywy Rady 2002/99/WE (Dz.U. L 51, 20.2.2007, s. 19–21)

Decyzja Komisji 2007/598/WE z dnia 28 sierpnia 2007 r. dotycząca środków zapobiegających rozprzestrzenianiu się wysoce zjadliwej grypy ptaków u ptaków trzymanych w ogrodach zoologicznych oraz w zatwierdzonych jednostkach, instytutach lub ośrodkach w państwach członkowskich (Dz.U. L 230, 1.9.2007, s. 20–26)

Decyzja Komisji 2006/415/CE z dnia 14 czerwca 2006 r. dotycząca niektórych środków ochronnych w odniesieniu do wysoce zjadliwej grypy ptaków podtypu H5N1 u drobiu we Wspólnocie i uchylająca decyzję 2006/135/WE (Dz.U. L 164, 16.6.2006, s. 51–60)

Zob. tekst skonsolidowany.

Ostatnia aktualizacja: 09.04.2018