Program sztokholmski

Program sztokholmski zapewnia harmonogram działań Unii Europejskiej (UE) w przestrzeni sprawiedliwości, wolności i bezpieczeństwa na okres 2010-2014.

AKT

Program sztokholmski – Otwarta i bezpieczna Europa dla dobra i ochrony obywateli [Dz.U. C 115 z 4.5.2010].

STRESZCZENIE

W programie sztokholmskim określone zostały priorytety Unii Europejskiej (UE) w obszarze sprawiedliwości, wolności i bezpieczeństwa na okres 2010-2014. Opierając się na dotychczasowych osiągnięciach programu z Tampere i programu haskiego, program sztokholmski ma na celu sprostanie przyszłym wyzwaniom i dalsze wzmacnianie przestrzeni sprawiedliwości, wolności i bezpieczeństwa poprzez działania ukierunkowane na interesy i potrzeby obywateli.

Aby zapewnić bezpieczną Europę opartą na poszanowaniu podstawowych praw i wolności obywateli, program sztokholmski koncentruje się na następujących priorytetach:

Europa praw

Obywatelstwo europejskie musi zostać przekształcone z abstrakcyjnej idei w namacalną rzeczywistość. Musi zapewniać obywatelom UE podstawowe prawa i wolności określone w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej oraz w europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Obywatele UE muszą mieć możliwość korzystania z tych praw wewnątrz UE oraz poza jej granicami, mając świadomość, że ich prywatność jest chroniona, w szczególności w odniesieniu do ochrony danych osobowych. Europa praw musi być obszarem, na którym:

obywatele i członkowie ich rodzin mogą w pełni korzystać z prawa do swobodnego przemieszczania się,
szanuje się różnorodność i chroni osoby należące do najsłabszych grup społecznych (dzieci, mniejszości, np. Romowie, ofiary przemocy itp.) a zwalcza się rasizm i ksenofobię,
prawa osób podejrzanych i oskarżonych są chronione w postępowaniu karnym,
obywatelstwo UE promuje uczestnictwo obywateli w życiu demokratycznym UE poprzez przejrzysty proces decyzyjny, dostęp do dokumentów i należytą administrację oraz gwarantuje obywatelom prawo do ochrony konsularnej poza UE.

Europa sprawiedliwości

Europejska przestrzeń sprawiedliwości musi być realizowana w całej UE. Należy ułatwić dostęp do wymiaru sprawiedliwości dla obywateli, aby mogli lepiej wykorzystywać swoje prawa w UE. Równocześnie należy dalej rozwijać współpracę między organami sądowymi oraz wzajemne uznawanie orzeczeń sądowych w UE w sprawach z zakresu prawa cywilnego, jak i karnego. W tym celu państwa członkowskie powinny wykorzystywać e-sprawiedliwość (technologie informacyjno-komunikacyjne w dziedzinie sprawiedliwości), przyjąć wspólne zasady minimalne, aby przybliżyć do siebie standardy prawa cywilnego i karnego oraz wzmacniać wzajemne zaufanie. UE musi również dążyć do osiągnięcia spójności z międzynarodowym porządkiem prawnym, aby stworzyć bezpieczne otoczenie prawne umożliwiające współdziałanie z państwami trzecimi.

Europa, która chroni

W programie sztokholmskim zaleca się opracowanie strategii bezpieczeństwa wewnętrznego dla UE, aby zwiększyć ochronę obywateli i skuteczniej zwalczać przestępczość zorganizowaną i terroryzm. W duchu solidarności, strategia będzie miała na celu wzmocnienie współpracy policyjnej i sądowej w sprawach karnych, jak również współpracy w zakresie zarządzania granicami, ochrony ludności i zarządzania katastrofami. Strategia bezpieczeństwa wewnętrznego zostanie zbudowana na bazie proaktywnego, horyzontalnego i przekrojowego podejścia z wyraźnie podzielonymi zadaniami dla UE i jej państw. Będzie skoncentrowana na walce z przestępczością transgraniczną obejmującą:

handel ludźmi,
niegodziwe traktowanie dzieci w celach seksualnych, seksualne wykorzystywanie dzieci i pornografię dziecięcą,
cyberprzestępczość,
przestępczość gospodarczą, korupcję, podrabianie i piractwo,
narkotyki.

W walce z przestępczością transgraniczną, bezpieczeństwo wewnętrzne nierozerwalnie łączy się z bezpieczeństwem zewnętrznym. Dlatego konieczne jest uwzględnienie strategii bezpieczeństwa zewnętrznego UE i wzmocnienie współpracy z państwami trzecimi.

Dostęp do Europy

UE musi dalej rozwijać politykę dotyczącą zintegrowanego zarządzania granicami i politykę wizową, aby skutecznie zapewniać obywatelom państw trzecich legalny dostęp do Europy, gwarantując jednocześnie bezpieczeństwo swoim własnym obywatelom. Konieczne jest wzmocnienie kontroli granicznych, aby przeciwdziałać nielegalnej imigracji i przestępczości transgranicznej. Jednocześnie należy zapewniać dostęp osobom potrzebującym ochrony międzynarodowej oraz słabszym grupom społecznym, na przykład małoletnim pozbawionym opieki. W związku z tym należy wzmocnić rolę Frontexu (europejskiej agencji ds. granic zewnętrznych), aby mogła skuteczniej odpowiadać na aktualne i przyszłe wyzwania. System Informacyjny Schengen drugiej generacji (SIS II) i System Informacji Wizowej (VIS) również mają kluczowe znaczenie dla wzmocnienia systemu kontroli na granicach zewnętrznych i dlatego konieczne jest zapewnienie pełnych możliwości działania tych systemów. Należy ponadto kontynuować prace nad opracowywaniem wspólnej polityki wizowej oraz zintensyfikowaniem regionalnej współpracy konsularnej.

Europa solidarności

UE musi opracować kompleksową i elastyczną politykę migracyjną w oparciu o europejski pakt o imigracji i azylu. Polityka w tym zakresie powinna koncentrować się na solidarności oraz odpowiedzialności i wychodzić naprzeciw potrzebom zarówno państw UE, jak i migrantów. Powinna uwzględniać potrzeby rynku pracy państw UE, minimalizując jednocześnie drenaż mózgów z państw trzecich. Należy wprowadzić również aktywną politykę integracyjną zapewniającą poszanowanie praw migrantów. Ponadto wspólna polityka migracyjna musi obejmować skuteczną i zrównoważoną politykę w zakresie powrotów, a jednocześnie należy kontynuować prace nad zapobieganiem i zwalczaniem nielegalnej imigracji oraz kontrolowaniem jej. Istnieje również potrzeba wzmocnienia dialogu i partnerstw z państwami trzecimi (tranzytu i pochodzenia), w szczególności poprzez dalszy rozwój globalnego podejścia do kwestii migracji.

Należy podjąć wysiłki w celu stworzenia do 2012 r. wspólnego europejskiego systemu azylowego (CEAS). W tym kontekście kluczowe znaczenie ma rozwój Europejskiego Urzędu Wsparcia w dziedzinie Azylu. Poprzez zapewnienie wspólnej procedury azylowej dla państw UE oraz jednolitego statusu osobom, którym przyznano ochronę międzynarodową, CEAS mógłby stworzyć przestrzeń ochrony i solidarności w UE.

Europa w świecie zglobalizowanym

Należy brać również pod uwagę zewnętrzny aspekt polityki UE w przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości. Pomoże to sprostać wyzwaniom, które napotyka obecnie UE w tym zakresie, oraz zwiększyć możliwości współpracy z państwami trzecimi. Prowadząc działania w tym obszarze UE będzie kierować się następującymi zasadami:

utrzymanie jednolitej polityki w dziedzinie stosunków zewnętrznych UE,
współpraca z państwami trzecimi na zasadach partnerstwa (uwzględniając kraje kandydujące, sąsiadujące, kraje należące do EOG/strefy Schengen, Stany Zjednoczone i Federację Rosyjską),
propagowanie europejskich i międzynarodowych standardów oraz wartości i ratyfikowanie konwencji ONZ, Rady Europy i Haskiej Konferencji Prawa Prywatnego Międzynarodowego,
wymiana informacji na temat działań dwustronnych i wielostronnych,
działanie solidarnie i spójnie, w sposób zapewniający wzajemne uzupełnianie się działań,
efektywne wykorzystywanie wszelkich dostępnych instrumentów i zasobów,
informowanie na temat działań w zewnętrznej sferze wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych, monitorowanie i ocenianie takich działań,
przyjęcie proaktywnego podejścia do stosunków zewnętrznych.

Program sztokholmski jest realizowany w ramach planu działania, który zostanie przyjęty do czerwca 2010 r.

See also