Program szczegółowy „Ludzie”

Celem tego szczegółowego programu jest jakościowa i ilościowa poprawa sytuacji naukowców na europejskim rynku pracy. Zakłada on przeprowadzenie odpowiednich działań. Ich przyczyny i skutki są przedstawione w niniejszym dokumencie (cele, cechy, pola działania itp.).

AKT

Decyzja Rady 2006/973/WE z dnia 19 grudnia 2006 r. dotycząca programu szczegółowego „Ludzie”, wdrażającego siódmy program ramowy Wspólnoty Europejskiej w zakresie badań, rozwoju technologicznego i demonstracji (2007–2013).

STRESZCZENIE

Szczegółowy program „Ludzie” ma głównie na celu jakościową i ilościową poprawę perspektyw zawodowych naukowców w Europie. Innymi słowy, chodzi o przystosowanie europejskiego rynku zatrudnienia, aby lepiej odpowiadał na potrzeby związane ze szkoleniem, mobilnością i rozwojem kariery naukowców oraz zachęcił ich do budowania ich przyszłości w Europie.

Program ten mobilizuje znaczne środki finansowe i opiera się na doświadczeniu zdobytym podczas działań „Marie Curie”.

Podkreślone są zwłaszcza trzy następujące aspekty:

• tworzenie korzyści i elementów dotyczących struktury, takich jak na przykład wprowadzenie współfinansowania programów regionalnych, krajowych i międzynarodowych,
• poprawa warunków kształcenia i rozwoju kariery w sektorze prywatnym,
• wzmocnienie wymiaru międzynarodowego.

Pod względem budżetu ocenia się, że suma konieczna do wykonania szczegółowego programu to 4 750 milionów euro dla okresu od 1 stycznia 2007 r. do 31 grudnia 2013 r.

CECHY I OGÓLNE CELE

Ogólnym celem szczegółowego programu jest jakościowe i ilościowe wzmocnienie potencjału ludzkiego w ramach badań i rozwoju technologicznego w Europie. Wiąże się to z podjęciem różnych inicjatyw, takich jak:

• stymulowanie popularności zawodu naukowca,
• zachęcanie europejskich naukowców do pozostania w Europie,
• przyciąganie do Europy naukowców z krajów trzecich,
• poprawa procesu dzielenia się wiedzą między krajami, sektorami, organami i dyscyplinami,
• zwiększenie uczestnictwa kobiet w badaniach i w rozwoju technologicznym.

Szczegółowy program przedstawia wartość dodaną z wielu względów. Po pierwsze, niezaprzeczalnie poprawi mobilność naukowców na poziomie międzysektorowym i ponadnarodowym. Będzie miał także efekt strukturyzujący dotyczący:

• organizacji, skuteczności i jakości edukacji naukowców,
• rozwoju ich kariery,
• dzielenia się wiedzą między sektorami i organizacjami badawczymi; a także
• udziału kobiet.

Wprowadzenie siódmego programu ramowego, w tym różnych szczegółowych programów oraz wynikającej z nich działalności naukowej, będzie zgodne z podstawowymi zasadami etycznymi oraz aspektami społecznymi, prawnymi, społeczno-ekonomicznymi, kulturowymi i związanymi z równością płci.

DZIAŁANIA

Realizacja poszczególnych celów szczegółowego programu obejmie wprowadzenie serii działań „Marie Curie” związanych z rozwojem kwalifikacji i kompetencji naukowców na każdym etapie ich kariery. Działania te będą dotyczyć głównie następujących dziedzin, ze szczególnym uwzględnieniem mobilności (ponadnarodowej i międzysektorowej), uznania doświadczenia zdobytego w różnych sektorach i krajach oraz optymalizacji warunków pracy:

• kształcenia początkowego naukowców,
• kształcenia przez całe życie oraz rozwoju kariery,
• partnerstwa i łączników między przedsiębiorstwami i uniwersytetami,
• wymiaru międzynarodowego.

Program przewiduje także bardziej szczegółowe działania towarzyszące, promocyjne (np. nagroda „Marie Curie”) oraz pomoc.

Kształcenie początkowe naukowców

Kształcenie początkowe naukowców ma miejsce głównie podczas czterech pierwszych lat kariery, które mogą być uzupełnione (w razie konieczności) dodatkowym rokiem.

W tej kwestii program ma na celu stworzenie nowych perspektyw zawodowych dla naukowców oraz wzmocnienie atrakcyjności karier naukowych poprzez optymalizację struktury szkolenia w państwach członkowskich i państwach stowarzyszonych, w sektorze publicznym i prywatnym.

Działanie przewiduje szczególnie wsparcie dla wprowadzania aktywnych, pochodzących z różnych sektorów sieci organizmów w dziedzinie kształcenia naukowców. Sieci te będą się opierać na wspólnych, interdyscyplinarnych programach kształcenia skupionych na wiedzy naukowej i technologicznej oraz kwalifikacjach i kompetencjach dotyczących różnych dyscyplin, takich jak zarządzanie, finanse, prawo, przedsiębiorczość, etyka, komunikacja lub interakcja ze społeczeństwem. Wsparcie wspólnotowe może dotyczyć zwłaszcza:

• rekrutacji w celu kształcenia naukowców zaczynających karierę,
• tworzenia katedr lub miejsc nauczania dla doświadczonych naukowców,
• organizowania kształcenia krótkotrwałego (konferencje, uniwersytety letnie, specjalistyczne kursy itp.) otwartego także dla stażystów sieci i dla nienależących do niej naukowców.

Kształcenie przez całe życie i rozwój kariery

Działanie to dotyczy doświadczonych naukowców (posiadających co najmniej cztery lata doświadczenia w pełnym wymiarze godzin w dziedzinie badań lub posiadających doktorat). Ma na celu głównie dywersyfikację ich indywidualnych kompetencji przez nabycie kwalifikacji wielo/interdyscyplinarnych lub doświadczenia międzysektorowego. Chodzi o realizację dwóch celów:

• umożliwienie chętnym naukowcom osiągnięcie niezależnego stanowiska kierowniczego i/lub umacnianie tych stanowisk,
• wspieranie naukowców we wznowieniu kariery naukowej po przerwie i w reintegracji naukowców, którzy kontynuują karierę naukową w państwach członkowskich i państwach stowarzyszonych, w tym również w ich kraju pochodzenia, po pobycie w innym państwie.

Działanie będzie wprowadzone za pomocą takich środków, jak:

• wspieranie indywidualnych, ponadnarodowych, wewnątrzeuropejskich stypendiów,
• współfinansowanie regionalnych, krajowych lub międzynarodowych programów, przy czym kandydaci do współfinansowania muszą odegrać główną rolę (tak w sektorze publicznym, jak i prywatnym) w poprawie możliwości badawczych w zakresie zasobów ludzkich w swoich dziedzinach.

Partnerstwa i ścieżki rozwoju między przemysłem a uczelniami wyższymi

Działanie to ma sprzyjać powstawaniu ścieżek rozwoju między publicznymi instytucjami badawczymi i prywatnymi przedsiębiorstwami komercyjnymi (głównie MŚP). W tym celu opierać się będzie na programach (międzysektorowych i ponadnarodowych) współpracy długookresowej, które umożliwią intensyfikację podziału wiedzy, ale także poprawę wspólnego zrozumienia kontekstów kulturowych i wymagań związanych z kwalifikacjami w każdym sektorze działalności.

Pomoc wspólnotowa, skupiona na zasobach ludzkich, musi przebiegać na kilku poziomach:

• delegowanie pracowników z jednego sektora do drugiego w ramach partnerstwa,
• czasowe przyjmowanie naukowców rekrutowanych spoza partnerstwa,
• organizowanie seminariów i konferencji,
• wkład na rzecz wyposażenia potrzebnego do uczestnictwa w inicjatywach współpracy (wyłącznie dla MŚP).

Wymiar międzynarodowy

Wymiar międzynarodowy zasobów ludzkich w dziedzinie europejskiej nauki i rozwoju ma dwa osobne aspekty. Są to:

• rozwój kariery naukowców państw członkowskich i UE oraz krajów zrzeszonych,
• współpraca międzynarodowa naukowców.

Działania prowadzone w tych dwóch dziedzinach będą wspierane poprzez międzynarodowe stypendia („wchodzące” i „wychodzące”), premie, współpracę partnerską, wymiany, organizację wydarzeń (konferencje itp.) oraz wprowadzenie systemów dzielenia się dobrymi praktykami.

Kontekst

Od 1984 roku UE prowadzi politykę badań i rozwoju technologicznego opartą na wieloletnich programach ramowych. Siódmy program ramowy jest drugim od wprowadzenia strategii lizbońskiej w 2000 roku i musi odegrać główną rolę dla rozwoju i zatrudnienia w Europie w kolejnych latach. Komisja pragnie rozwinąć „trójkąt wiedzy” stworzony z polityki badań, edukacji i innowacji, aby wiedza służyła dynamice gospodarczej i postępowi społecznemu oraz środowiskowemu.

AKTY POWIĄZANE

Komunikat Komisji z dnia 29 kwietnia 2009 r. do Rady, Parlamentu Europejskiego, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów – W sprawie postępów w realizacji siódmego wspólnotowego programu ramowego w dziedzinie badań [COM(2009) 209 – nieopublikowany w Dzienniku Urzędowym]. Stypendia „Marie Curie” proponowane przez program „Ludzie” odniosły duży sukces. Przyczyniają się do zrównoważenia „krążenia talentów” w Europie i na świecie oraz do stworzenia mobilnej siły roboczej oraz dobrej jakości w sektorze R&D w Europie. Lepsze poinformowanie przedsiębiorstw oraz MŚP na temat możliwości oferowanych przez stypendia „Marie Curie” pozwoliłaby poprawić korzystanie z nich.

Ostatnia aktualizacja: 26.05.2010