Realizacja strategii lizbońskiej za pośrednictwem polityki spójności (2007–2013)
Komisja przedstawia zarys strategii i programów narodowych w związku z polityką spójności na lata 2007–2013. Wykazuje, że większość z 347 mld euro przeznaczonych na tę politykę będzie zainwestowana w priorytety strategii lizbońskiej, którymi są: gospodarka oparta na wiedzy, badania, rozwój i innowacje, kapitał ludzki i rozwój przedsiębiorstw.
AKT
Komunikat Komisji Europejskiej do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego oraz Komitetu Regionów – „Realizacja strategii lizbońskiej na rzecz wzrostu i zatrudnienia przez państwa członkowskie i regiony za pośrednictwem polityki spójności UE w latach 2007–2013” [COM(2007) 798 wersja ostateczna – nieopublikowany w Dzienniku Urzędowym].
STRESZCZENIE
Komisja przedstawia pierwsze podsumowanie wyników negocjacji dotyczących nowych programów i strategii w zakresie zreformowanej polityki spójności. Omawia rolę, jaką mogą odegrać w odnowionej strategii lizbońskiej.
Niniejszy komunikat stanowi część pakietu, określającego działania Unii Europejskiej (UE) podejmowane dla realizacji strategii lizbońskiej na lata 2008–2011, oraz ocenia postępy dokonane przy realizacji celów strategii w okresie 2005–2007.
Znaczenie polityki spójności dla procesu lizbońskiego
Od reformy z 2006 r. polityka spójności skupia się na realizacji priorytetów strategii lizbońskiej na lata 2007–2013: sprawić, że UE stanie się atrakcyjna dla zatrudnienia i inwestycji, wspierać innowacje, przedsiębiorczość i rozwój gospodarki opartej na wiedzy oraz stworzyć nowe miejsca pracy i poprawić jakość zatrudnienia.
Odnowiona polityka spójności wprowadza decentralizację odpowiedzialności na rzecz partnerów lokalnych i regionalnych, współdzielenie się ich wiedzą i zasobami, a także opracowanie strategii przystosowanych do szczebla lokalnego i regionalnego.
Wysiłki podejmowane dla osiągnięcia celów strategii lizbońskiej muszą być kontynuowane z uwzględnieniem różnorodności kontekstów i trudności każdego państwa. Państwa członkowskie są zobowiązane do udzielania pomocy na rzecz działań wprowadzających w życie cele i reformy strukturalne przewidziane w krajowych programach reform (KPR).
Skoncentrowanie wysiłków na priorytetach strategii lizbońskiej
Budżet polityki spójności na lata 2007–2013 wynosi 347 mld euro, a uzupełnia go jeszcze kwota 160 mld euro pochodząca z publicznego i prywatnego współfinansowania krajowego. Około 80% środków otrzymają regiony objęte celem „Konwergencja”, z czego 65% zostanie przeznaczone na cele wynikające ze strategii lizbońskiej. Regiony objęte celem „Konkurencyjność regionalna i zatrudnienie” reprezentują 16% budżetu pomocowego polityki spójności, z czego 82% zainwestują w realizację priorytetów dotyczących strategii lizbońskiej.
Wysiłki skoncentrują się na czterech działaniach priorytetowych strategii lizbońskiej:
Inwestowanie w wiedzę i innowacje
Programy spójności inwestują 85 mld euro w wiedzę i innowacje, w szczególności w celu poprawy zdolności innowacyjnych przedsiębiorstw (49,5 mld euro) i kompetencji. Środki przeznaczane są także na rozpowszechnianie, stosowanie i projektowanie technologii oraz tworzenie przedsiębiorstw i promocję elastyczności siły roboczej.
W tej dziedzinie należy włączyć istniejące bieguny doskonałości, zwiększać krajowe i regionalne zdolności, mobilizować prywatne inwestycje i wykorzystywać istniejący potencjał. Tylko wspólnie podjęte działanie na rzecz wprowadzenia infrastruktury, laboratoriów i instrumentów badawczych nowej generacji na światowym poziomie może doprowadzić do realizacji celów.
Uwolnienie potencjału przedsiębiorstw
Polityka spójności wspiera małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP) w inwestycjach w kapitał ludzki, we wprowadzaniu skutecznych systemów zarządzania, w organizowaniu dobrego środowiska pracy, w przewidywaniu zmian gospodarczych i zmniejszaniu formalności administracyjnych.
W latach 2007–2013 MŚP otrzymają prawie 19 mld euro na poprawę konkurencyjności i dostęp do rynków światowych. Dzięki akcjom JEREMIE i JESSICA, które mają na celu poprawę oferty nowatorskich produktów inżynierii finansowej w regionach, MŚP będą także mogły uzyskać pomoc z innych źródeł.
Inicjatywa JASMINE podjęta była z myślą o wspieraniu mikrokredytu na rozwój zatrudnienia i włączenia społecznego. Opracowany został także komunikat proponujący wytyczne w sprawie współdziałania między polityką spójności, ramowymi programami badawczymi i programem na rzecz konkurencyjności i innowacji.
Poprawa zdolności do zatrudniania poprzez realizację modelu elastycznego rynku pracy i bezpieczeństwa socjalnego (flexicurity)
W ramach polityki spójności w latach 2007–2013 na finansowanie różnych aspektów flexicurity zostanie przeznaczone 50 mld euro. Celem nowych programów jest poprawa zdolności do zatrudniania dzięki modelowi flexicurity poprzez wsparcie przedsiębiorstw we wdrażaniu strategii zasobów ludzkich i produktywniejszych środków pracy oraz dzięki ułatwieniu procesu transformacji wynikającego z restrukturyzacji.
Polityki rynku pracy, edukacji i kształcenia zapewniają kompetencje i kwalifikacje konieczne w świecie pracy. Pomoc przyznana na systemy edukacji i szkolenia została zwiększona do 25,3 mld euro.
Lepsze zarządzanie zasobami energetycznymi
Nowe programy zwracają uwagę na poprawę zarządzania zasobami energetycznymi i ukierunkowanie na skuteczną i zintegrowaną politykę energetyczną. W porównaniu z okresem 2000–2006 inwestycje w odnawialne formy energii i efektywność energetyczną będą pięć razy wyższe w ramach celu „Konwergencja” i aż siedem razy wyższe w ramach celu „Konkurencyjność regionalna i zatrudnienie”.
Odpowiedź na zalecenia i priorytety
Inwestycje związane z realizacją strategii lizbońskiej przez państwa członkowskie obejmują wiele trudnych i złożonych wyzwań, którym trudno jest sprostać. Dlatego programy, których zadaniem jest wzmacnianie współdziałania między ochroną środowiska, zapobieganiem zagrożeniom i wzrostem, otrzymają 51 mld euro.
Odpowiednia sieć transportowa jest koniecznym warunkiem rozwoju gospodarczego. Pierwszeństwo ma rozbudowa transeuropejskich sieci transportowych (TEN-T), na którą przeznaczono budżet w wysokości 38 mld euro. Projekty ułatwiające dostęp do sieci TEN-T i promujące systemy transportu przyjazne dla środowiska otrzymają 34 mld euro.
Prawie 3,6 mld euro otrzymają administracje i służby publiczne na własną modernizację oraz na opracowanie i realizację skutecznych działań. Instrument pomocy technicznej JASPERS będzie wspomagał nowe państwa członkowskie w realizowaniu projektów wysokiej jakości, kwalifikujących się do wsparcia ze strony UE.
Promowanie partnerstwa
Współpraca między podmiotami odpowiedzialnymi za koordynację realizacji KPR a podmiotami opracowującymi strategie i programy związane z polityką spójności jest ogólnie bardzo rozwinięta. Jeśli nie osiągnęła jeszcze wystarczającej skuteczności, należy dokonać wszelkich starań, aby ją uzyskać.
Wszyscy uczestnicy muszą zacieśnić współpracę przy opracowywaniu i realizacji programów w ramach polityki spójności. Polityka ta obejmuje jednocześnie partnerów „pionowych” (Wspólnota, władze krajowe, regionalne i lokalne) oraz „poziome” zainteresowane strony (przedstawiciele środowisk biznesu, związki zawodowe, NGO itp.).
Ocena i monitorowanie polityki spójności wobec strategii lizbońskiej
Systematyczne sprawozdania na temat wkładu polityki spójności w zwiększenie wzrostu gospodarczego i zatrudnienia są przedstawiane w celu dokonania kontroli przekrojowych i zagwarantowania harmonijnego zarządzania KPR i programami polityki spójności.
Państwa członkowskie przedstawiają coroczne sprawozdanie dotyczące pomocy przyznanej poszczególnym programom oraz raporty za 2009 r. i 2012 r. w sprawie roli odgrywanej przez politykę spójności w realizacji strategii lizbońskiej.
Komisja sporządza (w 2010 r. i 2013 r.) sprawozdanie dotyczące krajowych nakładów i konieczności dostosowania programów do nowych wyzwań.
AKTY POWIĄZANE
Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów w sprawie wyników negocjacji dotyczących strategii i programów w ramach polityki spójności w okresie programowania 2007–2013 [COM(2008) 301 wersja ostateczna – nieopublikowany w Dzienniku Urzędowym]. W następstwie negocjacji (DE) (EN) (FR) prowadzonych z państwami członkowskimi Komisja przedstawiła priorytety polityki spójności na lata 2007–2013. Zasoby finansowe przeznaczone na cele konwergencji, konkurencyjności i współpracy terytorialnej – zachowując cele strategii lizbońskiej – wspierają także innowacje, badania, kompetencje i kapitał ludzki.
Strategie regionalne i sektorowe zostały dostosowane do nowych wyzwań. Inwestycje mają więc przyczyniać się do zwiększania konkurencyjności przedsiębiorstw europejskich na świecie poprzez ułatwianie dostępu do rynków i wspieranie restrukturyzacji. Starzenie się i zmiany demograficzne społeczeństwa europejskiego wymagają zwiększenia uczestnictwa w rynku zatrudnienia i kompetencji pracowników. Polityka spójności wyznaczyła sobie za cel włączenie imigrantów oraz walkę z dyskryminacją, biedą i wykluczeniem. Programy wspierają rozwój nowych usług w zakresie ochrony środowiska, nowych kompetencji oraz finansowanie infrastruktury jako realizacji celów europejskich w zakresie zrównoważonego rozwoju, zmiany klimatu i polityki energetycznej.
Zdecentralizowane zarządzanie funduszami jest kluczowym elementem skuteczności programów. Partnerstwo przy opracowaniu strategii na różnych szczeblach, realizowane między organami publicznymi a spółkami cywilnymi, pozwala także na lepsze dopasowanie inwestycji do sytuacji regionalnej i lokalnej. Ponadto wymiana dobrych praktyk, wypracowanych w poprzednich projektach, przyczynia się do efektywności wydatków publicznych.
Rozpowszechnianie zapewnione jest w ramach inicjatyw wspólnotowych, zwłaszcza inicjatywy „Regiony na rzecz zmian gospodarczych (EN) (FR)” i celu współpracy terytorialnej.
Ostatnia aktualizacja: 03.03.2009