Rynek wewnętrzny energii elektrycznej

STRESZCZENIE DOKUMENTU:

Dyrektywa 2009/72/WE — zasady unijnego rynku energii elektrycznej

STRESZCZENIE

JAKIE SĄ CELE NINIEJSZEJ DYREKTYWY?

• Celem niniejszej dyrektywy jest wprowadzenie wspólnych zasad wytwarzania, przesyłania, dystrybucji i dostaw energii elektrycznej.
• Ustanawia ona także obowiązki usługi powszechnej i prawa konsumentów, a także wyjaśnia wymogi z zakresu konkurencji.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Zasady organizacji sektora

Zasady organizacji sektora mają na celu rozwijanie konkurencyjnego, bezpiecznego i zrównoważonego pod względem środowiskowym rynku energii elektrycznej.

Kraje UE mogą nakładać na przedsiębiorstwa sektora energii elektrycznej obowiązki użyteczności publicznej, obejmujące kwestie bezpieczeństwa i bezpieczeństwa dostaw, regularności, jakości i ceny dostaw, a także ochrony środowiska i efektywności energetycznej.

Kraje UE zapewniają, by wszyscy odbiorcy mieli prawo wyboru dostawcy energii elektrycznej i możliwość łatwej zmiany takiego dostawcy, z pomocą operatora, w terminie trzech tygodni. Kraje UE muszą także dopilnować, by odbiorcy otrzymywali stosowne dane dotyczące zużycia.

Dostawcy energii elektrycznej zobowiązani są do informowania odbiorców końcowych o:

• udziale każdego źródła energii,
• wpływie na środowisko,
• prawach odbiorców w razie wystąpienia sporu.

Kraje UE wdrażają niezależny mechanizm (rzecznik praw odbiorców energii lub organ ochrony konsumentów) w celu zapewnienia skutecznego rozstrzygania skarg i sporów.

Kraje UE są ponadto zobowiązane do zapewnienia monitorowania bezpieczeństwa dostaw. Określają one kryteria bezpieczeństwa technicznego w celu zintegrowania własnych rynków krajowych na jednym lub wielu poziomach regionalnych. Ponadto krajowe organy regulacyjne współpracują z Agencją ds. Współpracy Organów Regulacji Energetyki w celu zapewnienia zgodności ram regulacyjnych pomiędzy regionami.

Wytwarzanie

Kraje UE określają kryteria budowy nowych zdolności wytwórczych na własnym terytorium, biorąc pod uwagę:

• bezpieczeństwo i ochronę sieci elektrycznych,
• ochronę zdrowia i bezpieczeństwa publicznego,
• wkład w realizację ogólnego celu Komisji 20-20-20.

Eksploatacja systemu przesyłowego

Od 3 marca 2012 r. kraje UE zobowiązane były dokonać rozdziału systemów przesyłowych i ich operatorów.

Przed zatwierdzeniem i wyznaczeniem przedsiębiorstwa jako operatora systemu przesyłowego musi ono uzyskać certyfikację. Wykaz operatorów systemów przesyłowych wyznaczonych przez kraje UE jest publikowany w Dzienniku Urzędowym UE.

Operatorzy systemów przesyłowych są głównie odpowiedzialni za:

• zapewnianie długoterminowej zdolności systemu do zaspokajania zapotrzebowania na przesył energii elektrycznej,
• zapewnianie odpowiednich środków w celu spełniania obowiązków w zakresie świadczenia usług,
• przyczynianie się do bezpieczeństwa dostaw,
• zarządzanie przepływami energii elektrycznej w systemie,
• dostarczanie operatorowi jakiegokolwiek innego systemu informacji dotyczących działania, rozwoju i interoperacyjności wzajemnie połączonego systemu,
• zapewnianie niedyskryminacji między użytkownikami systemu,
• dostarczanie użytkownikom systemu informacji niezbędnych do skutecznego dostępu do systemu,
• pobieranie opłat za ograniczenia oraz opłat w ramach mechanizmu rekompensat dla operatorów działających między systemami przesyłowymi.

Eksploatacja sieci dystrybucyjnej

Kraje UE wyznaczają operatorów systemów dystrybucyjnych lub zobowiązują do tego przedsiębiorstwa posiadające takie systemy lub będące za nie odpowiedzialne.

Operatorzy systemów dystrybucyjnych są głównie odpowiedzialni za:

• zapewnienie długoterminowej zdolności systemu pod względem dystrybucji energii elektrycznej, eksploatacji, utrzymania, rozwoju i ochrony środowiska,
• zapewnianie przejrzystości odnośnie do użytkowników systemu,
• zapewnianie informacji użytkownikom systemu,
• pokrywanie strat energii i utrzymywanie zdolności rezerwowej.

Kraje UE mają możliwość zastosowania zamkniętych systemów dystrybucyjnych w celu dystrybucji energii elektrycznej na ograniczonym geograficznie obszarze zakładu przemysłowego, obiektu handlowego lub miejsca świadczenia usług.

Rozdział i przejrzystość rachunkowości

Kraje UE lub ich właściwe organy mają prawo wglądu do rachunkowości przedsiębiorstw elektrycznych, z zastrzeżeniem zachowania poufności informacji.

Przedsiębiorstwa elektryczne prowadzą odrębne księgi rachunkowe dla każdego rodzaju swojej działalności w zakresie przesyłu i dystrybucji.

Organizacja dostępu do systemu

Kraje UE organizują system dostępu stron trzecich do systemów przesyłu i dystrybucji. Publikowane są taryfy w oparciu o te systemy.

Kraje UE określają także obiektywne i niedyskryminacyjne kryteria przyznawania zezwoleń na budowę linii bezpośrednich na ich terytorium.

Krajowe organy regulacyjne

Każdy kraj UE wyznacza organ regulacyjny na poziomie krajowym. Jest on niezależny i wykonuje swe uprawnienia w sposób bezstronny. Głównie odpowiada za:

• ustalanie taryf przesyłowych lub dystrybucyjnych,
• współpracę w zakresie kwestii transgranicznych,
• monitorowanie planów inwestycyjnych operatorów systemów przesyłowych,
• zapewnianie dostępu do danych dotyczących zużycia energii przez odbiorców.

Rynki detaliczne

Należy określić umowy, zobowiązania względem klientów, zasady wymiany danych i rozliczeń, własności danych i odpowiedzialności za dokonywanie pomiarów zużycia.

Odbiorcy niebędący gospodarstwami domowymi mają prawo do zawierania umów z kilkoma dostawcami jednocześnie.

Odstępstwa

Kraj UE może podjąć niezbędne środki zabezpieczające w razie pojawienia się nagłego kryzysu na rynku lub w sytuacji zagrożenia bezpieczeństwa osób. Odstępstwa mogą być stosowane także w razie wystąpienia problemów eksploatacyjnych w odizolowanych systemach.

Dyrektywa 2009/72/WE uchyliła dyrektywę 2003/54/WE ze skutkiem od 3 marca 2011 r.

Inteligentne pomiary — dotychczasowy postęp

W 2012 r. Komisja Europejska przyjęła zalecenie 2012/148/UE. Zawarto w nim szczegółowe zalecenia dotyczące:

• ochrony i bezpieczeństwa danych,
• metodyki oceny ekonomicznej długoterminowych kosztów i korzyści rozpowszechniana inteligentnych systemów pomiarowych, a także
• wspólnych minimalnych wymogów funkcjonalnych dotyczących inteligentnych systemów pomiarowych energii elektrycznej.

Zgodnie z dyrektywą 2009/72/WE w 2012 r. kraje UE przedstawiły Komisji sprawozdania z wyników analiz kosztów i korzyści w zakresie rozpowszechniania inteligentnych systemów pomiarowych. Wyniki tych analiz porównawczych zostały opublikowane przez Komisję w sprawozdaniu w 2014 r.

OD KIEDY NINIEJSZA DYREKTYWA MA ZASTOSOWANIE?

Niniejsza dyrektywa ma zastosowanie od 3 września 2009 r. Kraje UE miały obowiązek wdrożenia jej przepisów do prawa krajowego do 3 marca 2011 r.

KONTEKST

Więcej informacji można znaleźć na stronie internetowej Komisji Europejskiej dotyczącej Prawodawstwa rynku.

AKT

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/72/WE z dnia 13 lipca 2009 r. dotycząca wspólnych zasad rynku wewnętrznego energii elektrycznej i uchylająca dyrektywę 2003/54/WE (Dz.U. L 211 z 14.8.2009, s. 55–93)

AKTY POWIĄZANE

Zalecenie Komisji 2012/148/UE z dnia 9 marca 2012 r. w sprawie przygotowań do rozpowszechnienia inteligentnych systemów pomiarowych (Dz.U. L 73 z 13.3.2012, s. 9–22)

Sprawozdanie Komisji: Analiza porównawcza rozpowszechnienia inteligentnego pomiaru w UE 27 ze szczególnym uwzględnieniem energii elektrycznej (COM(2014) 356 final z 17.6.2014)

Ostatnia aktualizacja: 08.05.2016