Wprowadzenie euro

STRESZCZENIE DOKUMENTU:

Rozporządzenie (WE) nr 974/98 w sprawie wprowadzenia euro

Rozporządzenie Rady (WE) nr 1103/97 w sprawie niektórych przepisów dotyczących wprowadzenia euro

Artykuł 140 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej – Polityka gospodarcza i pieniężna – Postanowienia przejściowe

JAKIE SĄ CELE ROZPORZĄDZEŃ I ARTYKUŁU 140 TRAKTATU O FUNKCJONOWANIU UNII EUROPEJSKIEJ?

Oba rozporządzenia stanowią podstawę prawną oraz wprowadzają zasadę pewności prawnej dotyczącą wprowadzenia waluty euro (Unia Gospodarcza i Walutowa).

• Rozporządzenie (WE) nr 974/98 określa harmonogram wprowadzenia waluty euro.
• Rozporządzenie (WE) nr 1103/97 określa przepisy dotyczące kursów wymiany, a także procedur, umów oraz płatności.

Artykuł 140 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) określa kryteria członkostwa w unii gospodarczej i walutowej oraz przyjęcia euro. Przewiduje on regularne monitorowanie postępów czynionych przez państwa członkowskie Unii Europejskiej (UE), które nie należą do strefy euro w celu spełnienia tych wymogów.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Rozporządzenie (WE) nr 974/98:

• obejmuje załącznik zawierający daty przyjęcia euro, a także wymiany pieniądza gotówkowego oraz okres wycofania* dla każdego państwa członkowskiego, jeśli dotyczy;
• potwierdza, że wspólna waluta:
  • nazywa się euro;
  • dzieli się na 100 centów;
  • zastępuje walutę krajową uczestniczącego państwa członkowskiego przy zastosowaniu uzgodnionego kursu wymiany;
  • stanowi jednostkę rozliczeniową dla Europejskiego Banku Centralnego i uczestniczących krajowych banków centralnych;
• stwierdza, że odniesienia do walut krajowych w instrumentach prawnych* są tak samo ważne, jak w przypadku gdy są one wyrażone w euro;
• stanowi, że banknoty i monety w walucie krajowej zachowują kurs ustawowy w obrębie poszczególnych państw członkowskich z dnia poprzedzającego przyjęcie euro;
• Dodatkowo:
  • nadaje Europejskiemu Bankowi Centralnemu i krajowym bankom centralnym uczestniczących państw członkowskich wyłączne prawo do wprowadzania w obieg banknotów euro;
  • nakłada na państwa członkowskie odpowiedzialność za emisję monet euro zgodnych pod kątem nominałów oraz specyfikacji technicznej z normami ustalonymi przez Radę Unii Europejskiej;
• ustanawia warunki dla wszystkich okresów stopniowego wycofywania walut krajowych, z której to możliwości nie skorzystało dotychczas żadne państwo członkowskie strefy euro;
• opisuje „okres przejściowy” trwający maksymalnie trzy lata, rozpoczynający się z dniem przyjęcia euro i kończący się z dniem wymiany pieniądza gotówkowego;
• stanowi, że banknoty i monety w walucie krajowej zachowają kurs ustawowy w obrębie poszczególnych państw członkowskich przez sześć miesięcy po poszczególnych datach wymiany środków pieniężnych – w tym okresie banki oraz instytucje kredytowe mają obowiązek bezpłatnej wymiany waluty krajowej klientów na euro; po dacie wymiany środków pieniężnych w danym państwie członkowskim banknoty i monety euro są jedynym pełnoprawnym środkiem płatniczym w państwach członkowskich strefy euro;
• nakłada na państwa członkowskie strefy euro obowiązek zastosowania odpowiednich sankcji za podrabianie i fałszowanie banknotów i monet euro.

Rozporządzenie (WE) nr 1103/97:

• zastępuje europejską jednostkę walutową (ECU) będącą koszykiem walut krajowych wykorzystywanych na potrzeby rozliczeń w ramach Unii Europejskiej na walutę euro z kursem wymiany 1:1 we wszystkich dokumentach prawnych od dnia 1 stycznia 1999 roku;
• gwarantuje, że wprowadzenie nowej waluty nie ma wpływu na ciągłość umów i innych instrumentów prawnych, a także zobowiązań zawierających odniesienia do walut krajowych;
• ustanawia zasadę, że kursy wymiany walut krajowych na euro są sześciocyfrowe i nie mogą być zaokrąglane w dół ani w górę;
• ustanawia zasadę, że jakiekolwiek wymiany kwot pieniężnych z jednej waluty krajowej na drugą mogą się odbywać wyłącznie po uprzedniej wymianie na walutę euro.

Artykuł 140 TFUE i Protokół nr 13 stanowiący załącznik do TFUE określają warunki gospodarcze i finansowe, znane jako „kryteria konwergencji”, które państwa członkowskie muszą spełnić, aby przyjąć euro. Kryteria te są następujące:

• Stabilność cen: Stopa inflacji, odnotowana w ciągu jednego roku, nie przekracza o więcej niż 1,5% inflacji trzech państw strefy euro o najbardziej stabilnych cenach.
• Finanse publiczne: Muszą być zdrowe i zrównoważone, o czym świadczy brak decyzji Rady w sprawie istnienia nadmiernego deficytu.
• Stabilność kursu walutowego: Nie mogą występować nadmierne wahania kursów dewizowych zmiennych po przystąpieniu do mechanizmu kursów walutowych przez okres co najmniej dwóch lat.
• Konwergencja stóp procentowych: Długoterminowe stopy procentowe nie mogą przekraczać o więcej niż dwa punkty procentowe średnich stóp procentowych trzech państw strefy euro o najbardziej stabilnych cenach.

OD KIEDY ROZPORZĄDZENIA MAJĄ ZASTOSOWANIE?

• Rozporządzenie (WE) nr 974/98 stosuje się od dnia 01 stycznia 1999 r.
• Rozporządzenie (WE) nr 1103/97 stosuje się od dnia 20 czerwca 1997 r.

KONTEKST

• Pewność prawna, w szczególności dla osób prawnych i firm, jest absolutnie niezbędna w momencie wymiany przez państwo członkowskie Unii Europejskiej waluty krajowej na euro.
• W dniu 1 styczna 1999 r. 11 państw członkowskich ustaliło kursy walut, przyjęło wspólną politykę pieniężną i wprowadziło euro jako nową wspólną walutę na światowych rynkach finansowych.
• Od stycznia 2023 roku euro jest walutą 20 państw członkowskich UE.

KLUCZOWE POJĘCIA

GŁÓWNE DOKUMENTY

Rozporządzenie Rady (WE) nr 974/98 z dnia 3 maja 1998 r. w sprawie wprowadzenia euro (Dz.U. L 139 z 11.5.1998, s. 1–5)

Kolejne zmiany rozporządzenia (WE) nr 974/98 zostały włączone do tekstu podstawowego. Tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentacyjną.

Rozporządzenie Rady (WE) nr 1103/97 z dnia 17 czerwca 1997 r. w sprawie niektórych przepisów dotyczących wprowadzenia euro (Dz.U. L 162 z 19.6.1997, s. 1–3)

Zobacz tekst skonsolidowany.

Wersja skonsolidowana Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej – Część trzecia – Polityki i działania wewnętrzne Unii – Tytuł VIII – Polityka gospodarcza i pieniężna – Rozdział 5 – Postanowienia przejściowe Artykuł 140 (dawny artykuł 121 ustęp 1, artykuł 122 ustęp 2 zdanie drugie oraz artykuł 123 ustęp 5 TWE) (Dz.U. C 202 z 7.6.2016, s. 108–110)

DOKUMENTY POWIĄZANE

Decyzja Rady (UE) 2022/1211 z dnia 12 lipca 2022 r. w sprawie przyjęcia przez Chorwację euro w dniu 1 stycznia 2023 r. (Dz.U. L 187 z 14.7.2022, s. 31–34)

Wersja skonsolidowana Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej – Protokół (nr 13) w sprawie kryteriów konwergencji (Dz.U. C 202 z 7.6.2016, s. 281–282)

Ostatnia aktualizacja: 19.04.2023