Wprowadzanie w życie Karty praw podstawowych

STRESZCZENIE DOKUMENTÓW:

Komunikat Komisji – Strategia na rzecz wzmocnienia stosowania Karty praw podstawowych w UE (2020)

Komunikat Komisji – Strategia skutecznego wprowadzania w życie Karty praw podstawowych przez Unię Europejską (2010)

JAKIE SĄ CELE STRATEGII?

Przyjęta przez Komisję Europejską w 2020 r. strategia dąży do zapewnienia skuteczności Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (UE).

Wzywa do ponowienia zobowiązania w celu zapewnienia, że instytucje UE i unijne państwa członkowskie w pełni wykorzystują potencjał Karty. Stanowi ona rozszerzenie strategii z 2010 r.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Strategia Komisji Europejskiej z 2020 r. skupia się na czterech priorytetach.

Zagwarantowanie skutecznego wprowadzania w życie Karty przez państwa członkowskie

Karta ma zastosowanie do państw członkowskich w zakresie, w jakim stosują one prawo unijne. Komisja będzie ściśle współpracowała z państwami członkowskimi i wspierała je w skutecznym wdrażaniu prawa unijnego oraz w pełnym poszanowaniu Karty. Komisja zachęca państwa członkowskie do powołania punktu kontaktowego ds. Karty, aby ułatwić koordynację i przepływ informacji. Począwszy od 2021 r., Komisja będzie przedstawiać sprawozdanie roczne dotyczące stosowania Karty, prezentując bardziej szczegółową analizę stosowania Karty w państwach członkowskich w specyficznych obszarach podlegających prawu UE.

Wzmocnienie pozycji organizacji społeczeństwa obywatelskiego, obrońców praw i osób wykonujących zawody prawnicze

Organizacje społeczeństwa obywatelskiego i obrońcy praw mają zasadnicze znaczenie dla zdrowej demokracji oraz gwarantują przestrzeganie praw podstawowych. Muszą jednak mierzyć się z rosnącą liczbą wyzwań.

Komisja zamierza monitorować i podejmować działania przeciwko środkom krajowym naruszającym prawo Unii, które to środki wpływają na działalność organizacji społeczeństwa obywatelskiego. W niektórych państwach członkowskich nadal nie w pełni funkcjonują krajowe instytucje praw człowieka, będące ważnym łącznikiem między rządem a społeczeństwem obywatelskim. Państwa członkowskie mają obowiązek utworzenia takich instytucji oraz zagwarantowania im środków do wykonywania w pełni niezależnej pracy. Komisja będzie również promowała szkolenia związane z Kartą dla sędziów, innych osób wykonujących zawody prawnicze oraz obrońców praw.

Propagowanie wykorzystywania Karty w charakterze kompasu dla instytucji Unii

Instytucje Unii muszą przestrzegać Karty praw podstawowych we wszystkich swoich działaniach. Komisja wzmocni swoje zdolności wewnętrzne dotyczące zapewniania zgodności z postanowieniami Karty, w tym przez stosowanie narzędzi do e-uczenia się, aktualizowanie wytycznych dla swoich pracowników i plany szkoleń. Komisja wyraża gotowość do wspierania Parlamentu Europejskiego i Rady w celu zagwarantowania skutecznego stosowania Karty w ich działaniach.

Zwiększanie świadomości osób w kwestii praw przysługujących im na mocy Karty

Z przeprowadzonego w 2019 r. badania Eurobarometer wynika, że zaledwie 42 % respondentów słyszało o Karcie, a nie więcej niż 12 % wie, czym faktycznie jest Karta. Jednak 6 na 10 respondentów chciało dowiedzieć się więcej na temat swoich praw oraz z kim mogą się kontaktować w przypadku naruszenia postanowień Karty.

Komisja uzupełnia tę wiedzę przez:

• rozpoczęcie kampanii informacyjnej mającej na celu zwiększenie świadomości obywateli w zakresie przysługujących im praw oraz sposobów korzystania z nich;
• zwiększanie świadomości osób młodych poprzez program Erasmus+ oraz dzieci poprzez strategię na rzecz praw dziecka.

Komisja wzywa państwa członkowskie do opracowywania inicjatyw mających na celu propagowanie świadomości oraz wzmocnienie pozycji podmiotów lokalnych i osób zainteresowanych.

Przyszłe działania

W przyszłości Komisja:

• przedstawi roczne sprawozdania ze stosowania Karty, skupiające się na obszarze tematycznym podlegającym prawu UE;
• przedłoży w 2025 r. sprawozdanie z wdrożenia strategii;
• rozpocznie w 2030 r. działanie podsumowujące we współpracy z najważniejszymi podmiotami odpowiedzialnymi za egzekwowanie postanowień Karty w celu oceny postępów w zakresie znajomości i wykorzystania Karty.

KONTEKST

• Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej jest aktem prawnie wiążącym od momentu podpisania Traktatu z Lizbony, który wszedł w życie 1 grudnia 2009 r. (zob. streszczenie). Karta jest odzwierciedleniem wartości UE i potwierdza, że fundamentem UE są prawa podstawowe, demokracja i rządy prawa. Określa prawa podstawowe, które przysługują wszystkim osobom w Unii. Dokument ten stanowi nowoczesny i kompleksowy instrument chroniący i wspierający prawa i wolności obywateli w kontekście przemian społecznych, postępu społecznego oraz rozwoju naukowego i technicznego.
• Strategia z 2020 r. jest częścią kompleksowego podejścia Komisji do propagowania i ochrony praw podstawowych i wartości UE. Strategia uzupełnia:
  • europejski plan działania na rzecz demokracji;
  • pierwsze sprawozdanie na temat praworządności.
• Agencja Praw Podstawowych Unii Europejskiej dostarcza dane i informacje w zakresie praw podstawowych państwom członkowskim. Ma to pomóc instytucjom Unii Europejskiej i państwom członkowskim w opracowywaniu polityk opartych na danych.
• Więcej informacji:
  • Stosowanie Karty (Komisja Europejska)
  • Unijna strategia na rzecz skuteczniejszego stosowania Karty praw podstawowych UE (Komisja Europejska)
  • Uwzględnienie praw podstawowych w procesie legislacyjnym (Komisja Europejska).

GŁÓWNE DOKUMENTY

Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów – Strategia na rzecz wzmocnienia stosowania Karty praw podstawowych w UE (COM(2020) 711 final, 2.12.2020).

Komunikat Komisji: Strategia skutecznego wprowadzania w życie Karty praw podstawowych przez Unię Europejską (COM(2010) 573 final,19.10.2010).

DOKUMENTY POWIĄZANE

Karta praw podstawowych Unii Europejskiej (Dz.U. C 202 z 7.6.2016, s. 389–405).

Rozporządzenie Rady (WE) nr 168/2007 z dnia 15 lutego 2007 r. ustanawiające Agencję Praw Podstawowych Unii Europejskiej (Dz.U. L 53 z 22.2.2007, s. 1–14).

Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów – Strategia UE na rzecz praw dziecka (COM(2021) 142 final, 24.3.2021).

Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów – w sprawie europejskiego planu działania na rzecz demokracji (COM(2020) 790 final z 3.12.2020).

Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów – Sprawozdanie na temat praworządności z 2020 r. – Sytuacja w zakresie praworządności w Unii Europejskiej (COM(2020) 580 final, 30.9.2020).

Dokument roboczy służb Komisji: Wytyczne operacyjne w sprawie uwzględniania praw podstawowych w ocenach skutków przeprowadzanych przez Komisję (SEC(2011) 567 final, 6.5.2011).

Ostatnia aktualizacja: 09.12.2021