Nowe strategiczne podejście dla UE na rzecz zdrowia (2008–2013)

Niniejsza biała księga określa nową wspólnotową strategię w zakresie ochrony zdrowia do roku 2013, której celem jest sprostanie coraz częściej poruszanym kwestiom związanym ze zdrowiem, takim jak starzenie się społeczeństwa, transgraniczne zagrożenia dla zdrowia lub choroby związane z niezdrowym trybem życia. Niniejsza strategia ma na celu wzmocnienie, w ramach wspólnego działania strategicznego, współpracy Wspólnoty w dziedzinach, w których państwa członkowskie nie mogą działać same, zapewnienie większego zrozumienia dla problemów zdrowia zarówno na szczeblu europejskim, jak i globalnym, oraz zwiększenie udziału kwestii związanych ze zdrowiem we wszystkich obszarach polityki. W tym celu, w najbliższych latach, biała księga proponuje działanie według czterech zasad i określa trzy strategiczne cele.

AKT

Biała księga – Razem na rzecz zdrowia: Strategiczne podejście dla UE na lata 2008–2013 [COM(2007) 630 wersja ostateczna – nieopublikowana w Dzienniku Urzędowym].

STRESZCZENIE

Dziedzina zdrowia należy przede wszystkim do kompetencji państw członkowskich. Rolą Unii Europejskiej (UE), na mocy traktatów europejskich, jest nadawanie dodatkowej wartości działaniom państw członkowskich, szczególnie w zakresie głównych zagrożeń dla zdrowia, kwestii o wymiarze transgranicznym i międzynarodowym oraz związanym ze swobodnym przepływem towarów, usług i osób.

W tym celu konieczne jest podejście międzysektorowe, a ochrona zdrowia powinna być obecna we wszystkich politykach Wspólnoty.

Nowa strategia zdefiniowana przez niniejszą białą księgę dotyczy więc działań związanych ze zdrowiem we wszystkich sektorach. Powinna także, w ramach wspólnego podejścia strategicznego, uwzględniać coraz bardziej palące kwestie związane ze zdrowiem społeczeństwa, takie jak zmiany demograficzne, pandemie, bioterroryzm czy choroby związane z niezdrowym trybem życia.

Na najbliższe lata niniejsza biała księga proponuje działanie według czterech zasad.

Zasada I: Strategia oparta na wspólnych wartościach związanych ze zdrowiem

Komisja we współpracy z państwami członkowskimi określiła podejście do systemów opieki zdrowotnej w UE, które opiera się na wspólnych wartościach.

W 2006 r. Rada przyjęła oświadczenie o wspólnych wartościach, które jako nadrzędne wymieniają powszechność, dostęp do wysokiej jakości opieki, sprawiedliwość oraz solidarność.

Na podstawie tej deklaracji powinna powstać nowa deklaracja w sprawie wspólnych wartości polityki zdrowotnej w jej szerszym ujęciu.

Wspólnotowa polityka zdrowotna powinna brać również pod uwagę takie prawa pacjenta, jak jego uczestnictwo w procesie podejmowania decyzji czy jego świadomość zdrowotna. W konsekwencji Komisja powinna wspierać programy nauczania w zakresie zdrowia dla różnych kategorii wiekowych.

Między państwami członkowskimi, regionami i na świecie istnieją nierówności zdrowotne. Widoczne są różnice w średniej długości życia między państwami członkowskimi. Ponieważ zmniejszanie nierówności zdrowotnych stanowi wartość związaną z poprawą zdrowia, Komisja zaproponuje działania przyczyniające się do ich zredukowania.

Polityka zdrowotna musi opierać się na najlepszych, dostępnych dowodach naukowych. Dlatego Komisja musi gromadzić porównywalne dane z państw członkowskich. Konieczne jest zatem wdrożenie systemu wskaźników zdrowotnych obejmujących wszystkie szczeble, przewidującego wspólne mechanizmy gromadzenia porównywalnych danych.

Zasada II: Zdrowie – nasz największy skarb

Wydajność gospodarcza i dobrobyt zależą od dobrego zdrowia społeczeństwa. W istocie długość życia w dobrym zdrowiu, to znaczy liczba lat, w których jednostka żyje w dobrym zdrowiu, jest ważnym czynnikiem wzrostu gospodarczego.

Koszty związane z problemami zdrowotnymi stanowią bowiem poważne obciążenie dla społeczeństwa. Wydatki na opiekę zdrowotną powinny więc dotyczyć inwestycji na rzecz zapobiegania chorobom dla ochrony ogólnego stanu zdrowia społeczeństwa.

Zrozumienie wpływu gospodarki na poprawę ochrony zdrowia oraz czynników gospodarczych związanych ze zdrowiem i chorobami nie zawsze jest łatwe. Komisja musi opracować, wraz z państwami członkowskimi, program badań analitycznych w zakresie powiązań gospodarczych między stanem zdrowia, inwestowaniem w zdrowie i wzrostem gospodarczym.

Zasada III: Uwzględnienie kwestii zdrowia we wszystkich politykach (podejście HIAP)

Polityka zdrowotna nie jest jedyną polityką zajmującą się kwestią zdrowia. Inne obszary polityki wspólnotowej, jak np. ochrona środowiska, rozwój, polityka regionalna, regulacje dotyczące produktów farmaceutycznych i żywności, koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego oraz opodatkowanie wyrobów tytoniowych, odgrywają istotną rolę. Dlatego ważne jest stworzenie synergii pomiędzy tymi najważniejszymi dla zdrowia sektorami.

Uwzględnienie kwestii zdrowia we wszystkich obszarach polityki pozwoli na skuteczniejsze działanie na poziomie Wspólnoty.

Globalizacja obliguje do stosowania podejścia HIAP także w polityce zewnętrznej, m.in. w rozwoju i handlu.

Komisja i państwa członkowskie muszą zatem zwiększyć uwzględnianie kwestii związanych ze zdrowiem we wszystkich obszarach polityki we Wspólnocie, w państwach członkowskich i w regionach.

Zasada IV: Zwiększenie roli UE w ochronie zdrowia na świecie

Aby lepiej chronić zdrowie obywateli europejskich i państw trzecich, UE powinna mieć większy wkład w globalne kwestie zdrowotne. Działania unijne nie mogą być oddzielone od polityki światowej.

Trzeba więc wzmocnić pozycję UE w organizacjach międzynarodowych oraz zacieśnić współpracę z partnerami,

a także zagwarantować odpowiednią integrację kwestii związanych ze zdrowiem w pomoc zewnętrzną UE i wdrażać międzynarodowe umowy zdrowotne, zwłaszcza międzynarodowe przepisy zdrowotne.

Działania unijne na nadchodzące lata określone są powyższymi zasadami i trzema strategicznymi celami związanymi ze zdrowiem.

Cel I: Propagowanie zdrowia w starzejącej się Europie

Wskaźnik urodzeń w Europie jest niski, a długość życia wzrasta. W przyszłości starzenie się społeczeństwa spowoduje z pewnością wzrost popytu na opiekę zdrowotną.

W konsekwencji może to spowodować wzrost wydatków na opiekę zdrowotną. Ten wzrost wydatków na opiekę zdrowotną może się jednak zmniejszyć o połowę, jeśli ludzie będą starzeć się w zdrowiu.

Komisja musi zatem wspierać działania podejmowane w celu poprawy zdrowia osób starszych, dorosłych w wieku produkcyjnym i dzieci, by pomóc w stworzeniu wydajnego i starzejącego się w zdrowiu społeczeństwa.

Należy podjąć także inne działania, zwłaszcza dotyczące tytoniu, żywienia, alkoholu, zdrowia psychicznego, i przygotować nowe wytyczne w sprawie badań przesiewowych w kierunku nowotworów.

Cel II: Ochrona obywateli przed zagrożeniami dla zdrowia

Ochrona zdrowia jest obowiązkowa w UE. Na szczeblu wspólnotowym ochrona ta obejmuje zwłaszcza naukową ocenę ryzyka, gotowość do szybkiej reakcji w przypadku epidemii i bioterroryzmu, poprawę bezpieczeństwa pracy pracowników oraz działania w razie wypadków.

Niemniej jednak zwalczanie pandemii, katastrof biologicznych czy bioterroryzmu wymaga współpracy na szczeblu wspólnotowym i koordynacji między państwami członkowskimi a podmiotami międzynarodowymi.

Należy również ocenić, jaki wpływ na zdrowie publiczne mają nowe zagrożenia związane ze zmianą klimatu, oraz wzmocnić mechanizmy nadzoru i odpowiedzi na zagrożenia zdrowia.

Cel III: Wspieranie dynamicznych systemów zdrowotnych i nowych technologii

Nowe technologie mogą ułatwić zapobieganie chorobom i poprawić bezpieczeństwo pacjentów.

Konieczne jest zatem przygotowanie wspólnotowych ram dla bezpiecznych usług zdrowotnych wysokiej jakości, a w szczególności pomoc państwom członkowskim i regionom w zarządzaniu innowacjami w systemach zdrowotnych.

Mechanizmy realizacji i finansowanie

Państwa członkowskie muszą ściśle ze sobą współpracować przy realizacji tej strategii. Komisja przedstawi więc mechanizm zorganizowanej współpracy służący realizacji strategii i ułatwiający współpracę państw członkowskich.

Niniejsza strategia finansowana będzie przez obecne instrumenty finansowe do końca 2013 roku.

Ostatnia aktualizacja: 17.05.2011