Koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego

STRESZCZENIE DOKUMENTU:

Rozporządzenie (WE) nr 883/2004 – w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego

JAKIE SĄ CELE ROZPORZĄDZENIA?

• Ustanawia wspólne zasady dotyczące ochrony praw w zakresie zabezpieczenia społecznego podczas przemieszczania się w ramach Unii Europejskiej UE, a także Islandii, Liechtensteinu, Norwegii i Szwajcarii.
• Uznaje, że państwa członkowskie UE decydują o aspektach, takich jak: beneficjenci systemów zabezpieczenia społecznego, poziomy świadczeń oraz warunki kwalifikujące.
• Niniejsze rozporządzenie w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego nie zastępuje systemów krajowych jednolitym systemem europejskim.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Zakres

• Rozporządzenie stosuje się do wszystkich tradycyjnych działów zabezpieczenia społecznego, czyli:
  • świadczeń z tytułu choroby,
  • świadczeń z tytułu macierzyństwa i równoważnych świadczeń dla ojca,
  • świadczeń z tytułu starości,
  • świadczeń przedemerytalnych i świadczeń z tytułu inwalidztwa,
  • rent rodzinnych i zasiłków na wypadek śmierci,
  • świadczeń dla bezrobotnych,
  • świadczeń rodzinnych,
  • świadczeń z tytułu wypadków przy pracy i choroby zawodowej.
• Rozporządzenie gwarantuje beneficjentom, że ich świadczenia będą wypłacane, że będą oni objęci ubezpieczeniem zdrowotnym oraz że będą otrzymywać świadczenia rodzinne, nawet jeśli przeprowadzą się do innego państwa członkowskiego.

Beneficjenci

• Zasady koordynacji obejmują wszystkich obywateli UE (i ich rodziny) objętych ustawodawstwem państwa członkowskiego w sprawie zabezpieczenia społecznego. Mają one zastosowanie do osób wykonujących pracę najemną lub pracę na własny rachunek, urzędników służby cywilnej, studentów i emerytów, a także osób bezrobotnych, jeszcze lub już niepracujących.
• Zasady stosuje się również do obywateli spoza UE oraz członków ich rodzin, którzy legalnie przebywają na terytorium UE.

Podstawowe zasady

Beneficjenci:

• są objęci ustawodawstwem jednego kraju i płacą składki w tym kraju – organizacje odpowiedzialne za zarządzanie systemem ubezpieczeń społecznych decydują, która jurysdykcja jest właściwa dla beneficjenta (zasada jednego prawa właściwego);
• objęci ubezpieczeniem w danym kraju mają takie same prawa i obowiązki jak obywatele tego kraju (zasada równego traktowania lub zasada niedyskryminacji);
• mają gwarancję, że poprzednie okresy ubezpieczenia, zatrudnienia lub zamieszkania w innym państwie członkowskim zostaną uwzględnione przy obliczaniu wysokości świadczeń (zasada sumowania okresów);
• jeżeli są uprawnieni do otrzymywania świadczeń pieniężnych w jednym państwie członkowskim, mogą pobierać te świadczenia, nawet gdy nie mieszkają w tym państwie członkowskim (zasada eksportowania świadczeń do wszystkich państw członkowskich, w których przebywają beneficjenci lub członkowie ich rodzin).

Europejska karta ubezpieczenia zdrowotnego (EKUZ)

• Europejska karta ubezpieczenia zdrowotnego (wydawana nieodpłatnie) zapewnia osobom przebywającym w innym państwie członkowskim niż kraj ich zamieszkania, w tym na wakacjach, dostęp do świadczeń medycznych podczas ich pobytu na tych samych warunkach i po takich samych kosztach, które obowiązują osoby objęte ubezpieczeniem w tym kraju.
• Koszty medyczne są wypłacane/zwracane przez system zabezpieczenia społecznego w kraju pochodzenia beneficjenta. Europejskie karty ubezpieczenia zdrowotnego są wydawane przez organy służby zdrowia w kraju osoby ubezpieczonej.

Instrumenty koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego

• Instytucje muszą odpowiadać na wszystkie zapytania w rozsądnym terminie i w związku z tym udzielają zainteresowanym wszelkich informacji wymaganych do wykonania praw nadanych im na mocy niniejszego rozporządzenia.
• Muszą one również ściśle ze sobą współpracować i wzajemnie się wspierać dla dobra obywateli.

Komisja Administracyjna i Europejski Urząd ds. Pracy

• Komisja Administracyjna ds. koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, działająca przy Komisji Europejskiej, obejmuje przedstawicieli państw członkowskich, a w razie potrzeby również doradców zapewniających eksperckie porady. Zajmuje się ona kwestiami administracyjnymi i wykładnią przepisów dotyczących koordynacji zabezpieczenia społecznego. Zachęca też państwa członkowskie do współpracy w kwestiach związanych z koordynacją zabezpieczenia społecznego.
• Umowa o współpracy między Europejskim Urzędem ds. Pracy, ustanowionym na mocy rozporządzenia zmieniającego (UE) 2019/1149, a Komisją Administracyjną, określa zasady współpracy między tymi dwoma podmiotami w celu koordynowania ich działalności i unikania powielania działań w przypadku mediacji między państwami członkowskimi, które dotyczą zarówno kwestii zabezpieczenia społecznego, jak i prawa pracy.

OD KIEDY ROZPORZĄDZENIE MA ZASTOSOWANIE?

Rozporządzenie ma zastosowanie od 01 maja 2010 r. W tym dniu rzeczywiście zaczęło obowiązywać rozporządzenie (WE) nr 987/2009 ustanawiające procedurę wykonania rozporządzenia (WE) nr 883/2004.

KONTEKST

Więcej informacji:

• Koordynacja zabezpieczenia społecznego UE (Komisja Europejska)
• To, co robimy (Europejski Urząd ds. Pracy).

GŁÓWNY DOKUMENT

Rozporządzenie (WE) Parlamentu Europejskiego i Rady nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.U.L 166 z 30.4.2004, s. 1–123). Tekst opublikowany ponownie w sprostowaniu (Dz.U. L 200 z 7.6.2004, s. 1–49).

Kolejne zmiany rozporządzenia (WE) nr 883/2009 zostały włączone do tekstu podstawowego. Tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentacyjną.

DOKUMENTY POWIĄZANE

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 r. dotyczące wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.U. L 284, 30.10.2009, s. 1–42).

Zobacz tekst skonsolidowany.

Ostatnia aktualizacja: 12.12.2022