Skarga o stwierdzenie nieważności

Skarga o stwierdzenie nieważności jest jedną ze skarg, które można wnosić do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. W skardze tej skarżący wnosi o stwierdzenie nieważności aktu przyjętego przez instytucję, organ lub jednostkę organizacyjną Unii Europejskiej.

Skarga o stwierdzenie nieważności jest postępowaniem sądowym prowadzonym przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE). Ten rodzaj skargi pozwala Trybunałowi sprawować kontrolę nad legalnością aktów przyjętych przez instytucje, organy lub jednostki organizacyjne Unii. Trybunał może ogłosić nieważność danego aktu, jeśli stwierdzi, że jest niezgodny z prawem Unii Europejskiej (UE).

Skarga o stwierdzenie nieważności może być wniesiona przez instytucje europejskie lub przez osoby prywatne pod pewnymi warunkami.

Rodzaj skargi

Skarga o stwierdzenie nieważności polega na kontrolowaniu legalności aktów europejskich, w wyniku którego może dojść do unieważnienia danego aktu. Skarga ta może dotyczyć:

wszystkich aktów ustawodawczych,
aktów przyjętych przez Radę, Komisję, Europejski Bank Centralny, Parlament Europejski i Radę Europejską, jeśli akty te zmierzają do wywarcia skutków prawnych wobec osób trzecich,
aktów przyjętych przez organy lub agencje europejskie, jeśli akty te zmierzają do wywarcia skutków prawnych wobec osób trzecich,
uchwał Rady Gubernatorów lub Rady Dyrektorów Europejskiego Banku Inwestycyjnego na warunkach określonych w art. 271 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.

Artykuł 263 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej wyłącza spod właściwości TSUE zalecenia i opinie.

Poza tym, jeśli do TSUE trafia skarga o stwierdzenie nieważności, Trybunał rozpatruje zgodność aktu z prawem UE. Może stwierdzić nieważność aktu, wybierając jedno z czterech uzasadnień:

z braku właściwości,
z powodu naruszenia istotnego wymogu proceduralnego,
z powodu naruszenia traktatu lub każdego przepisu prawnego dotyczącego ich stosowania,
z powodu nadużycia władzy.

Skarżący

Artykuł 263 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej wyróżnia kilka kategorii skarżących. Wymienia najpierw skarżących uprzywilejowanych. Są to państwa członkowskie, Komisja, Parlament Europejski i Rada. Skarżący ci nazywani są uprzywilejowanymi, ponieważ mogą złożyć do TSUE skargę o stwierdzenie nieważności bez wskazywania interesu prawnego.

Także osoby fizyczne mogą wnosić skargę do TSUE. Zaliczane są do kategorii skarżących nieuprzywilejowanych. W przeciwieństwie do skarżących uprzywilejowanych osoby indywidualne muszą wskazać interes prawny przy wnioskowaniu o unieważnienie aktu europejskiego. Dlatego zaskarżony akt musi być skierowany do skarżącego lub dotyczyć go bezpośrednio i indywidualnie.

Niektórzy skarżący mogą formułować specjalne skargi. Trybunał Obrachunkowy, Europejski Bank Centralny i Komitet Regionów mogą składać skargi o stwierdzenie nieważności przeciwko aktom europejskim, które mogłyby naruszać ich prerogatywy. Podobnie Rada Dyrektorów Europejskiego Banku Inwestycyjnego może zaskarżyć uchwały Rady Gubernatorów Banku. Wreszcie traktat lizboński utworzył nowy rodzaj skargi: parlamenty narodowe i Komitet Regionów mogą składać skargi o stwierdzenie nieważności na akty, które uznają za sprzeczne z zasadą pomocniczości.

Skarżący dysponują terminem dwóch miesięcy do wniesienia skargi o stwierdzenie nieważności. Termin ten rozpoczyna bieg od daty publikacji aktu lub jego notyfikowania skarżącemu, lub od daty powzięcia przez niego wiadomości o tym akcie.

Unieważnienie aktu

Jeśli skarga jest uzasadniona, TSUE może unieważnić akt w całości lub tylko pewne jego przepisy. Unieważniony akt lub przepisy nie mają już wtedy żadnych skutków prawnych. Ponadto instytucja, organ lub jednostka, które przyjęły unieważniony akt, zobowiązane są do uzupełnienia luki prawnej zgodnie z orzeczeniem wydanym przez TSUE.

Podział kompetencji między Trybunałem Sprawiedliwości a Sądem.

Trybunał Sprawiedliwości jest kompetentny w sprawach:

skarg skierowanych przez państwa członkowskie przeciwko Parlamentowi Europejskiemu lub Radzie,
skarg skierowanych przez jedną instytucję przeciwko innej.

Sąd jest właściwy do rozpoznania w pierwszej instancji wszelkich innych rodzajów skarg, zwłaszcza sformułowanych przez osoby prywatne.

See also