Umowy międzynarodowe i kompetencje zewnętrzne UE

STRESZCZENIE DOKUMENTÓW:

JAKIE SĄ CELE TYCH ARTYKUŁÓW?

Ustanawiają one uprawnienia UE do negocjowania i zawierania umów międzynarodowych, a także jej wyłączne lub dzielone kompetencje do zawierania takich umów.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Umowy międzynarodowe (konwencje, traktaty)

Integralną częścią prawa UE są umowy międzynarodowe zawierane z państwami trzecimi lub z organizacjami międzynarodowymi. Takie umowy nie należą do prawa pierwotnego ani wtórnego, ale do kategorii sui generis. Zgodnie z niektórymi wyrokami TSUE umowy te mogą mieć czasami bezpośredni skutek. W takim przypadku prawnie wiążące są postanowienia umowy, a nie przepisy prawa wtórnego, które należy dostosować do zapisów umowy.
Są one traktatami w świetle międzynarodowego prawa publicznego oraz tworzą prawa i obowiązki dla stron umowy.
W przeciwieństwie do aktów jednostronnych konwencje i umowy nie są wynikiem procedury prawodawczej albo samej woli instytucji.
Artykuł 216 TFUE wskazuje przypadki, w których UE jest upoważniona do zawierania takich umów.
Po zakończeniu negocjacji i podpisaniu umowy, zależnie od jej przedmiotu, może się pojawić potrzeba jej ratyfikacji w akcie prawa wtórnego.
Umowy międzynarodowe muszą być stosowane w całej UE. Mają one większą moc prawną niż akty jednostronne prawa wtórnego, które muszą być zgodne z umowami międzynarodowymi.
Ponadto art. 207 TFUE reguluje politykę handlową UE – kluczową zewnętrzną kompetencję UE i centralny element relacji UE z resztą świata.

Kompetencje zewnętrzne UE

UE posiada osobowość prawną, jest więc podmiotem prawa międzynarodowego, który we własnym imieniu może negocjować i zawierać umowy międzynarodowe, tj. posiada kompetencje (lub uprawnienia) w tym obszarze nadane jej na mocy traktatów.
Jeśli przedmiot umowy nie podlega wyłącznym kompetencjom UE, kraje UE zobowiązane są także do podpisania takiej umowy. Taki rodzaj umowy nazywany jest „umową mieszaną” .

Kompetencje wyłączne i dzielone

Podział kompetencji między UE i kraje UE dotyczy również płaszczyzny międzynarodowej. Kiedy UE prowadzi negocjacje i zawiera umowę międzynarodową, ma kompetencje wyłączne albo dzielone z krajami UE.
W przypadku kompetencji wyłącznych UE samodzielnie może prowadzić negocjacje i zawierać umowy. Dziedziny, w których UE ma wyłączne kompetencje w zakresie zawierania umów międzynarodowych, w tym umów handlowych, uściślone zostały w art. 3 TFUE.
W przypadkach gdy UE ma kompetencje dzielone z krajami UE, umowa zawarta zostaje jednocześnie przez UE i przez kraje UE. Mamy wówczas do czynienia z umową mieszaną, na którą kraje UE muszą wyrazić zgodę. W przypadku umów mieszanych może zaistnieć potrzeba przyjęcia wewnętrznego aktu UE w celu podzielenia się obowiązkami pomiędzy krajami UE a UE. Artykuł 4 TFUE określa, które kompetencje są dzielone.

KONTEKST

Więcej informacji:

Baza danych Biura ds. Traktatów (Służba Działań Zewnętrznych Unii Europejskiej).

GŁÓWNE DOKUMENTY

Wersja skonsolidowana Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej – Część pierwsza – Zasady – Tytuł I – Kategorie i dziedziny kompetencji Unii – Artykuł 3 (Dz.U. C 202 z 7.6.2016, s. 51)

Wersja skonsolidowana Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej – Część pierwsza – Zasady – Tytuł I – Kategorie i dziedziny kompetencji Unii – Artykuł 4 (Dz.U. C 202 z 7.6.2016, s. 51–52)

Wersja skonsolidowana Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej – Część piąta – Działania zewnętrzne Unii – Tytuł II – Wspólna polityka handlowa – Artykuł 207 (dawny art. 133 TWE) (Dz.U. C 202 z 7.6.2016, s. 140–141)

Wersja skonsolidowana Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej – Część piąta – Działania zewnętrzne Unii – Tytuł V – Umowy międzynarodowe – Artykuł 216 (Dz.U. C 202 z 7.6.2016, s. 144)

Ostatnia aktualizacja: 08.04.2020