Polityka gospodarcza i pieniężna

WPROWADZENIE

Traktat lizboński zwiększa rolę, jaką odgrywa Komisja w polityce gospodarczej Unii Europejskiej (UE). Komisja otrzymuje większe prawo nadzoru, aby zapewnić poszanowanie wymogów europejskich przez państwa członkowskie.

Traktat lizboński poprawia także zarządzanie gospodarcze UE poprzez wzmocnienie polityki walutowej UE.

Przypomnijmy, że polityka gospodarcza UE zakłada dążenie państw członkowskich do wspólnych celów w kwestiach polityki gospodarczej. Obejmuje także definicję wspólnej dla wszystkich państw członkowskich polityki pieniężnej, której głównym celem jest utrzymanie stabilności cen.

Ponadto państwa członkowskie wchodzące w skład strefy euro, tzn. te, które przyjęły euro jako wspólną walutę, prowadzą jednocześnie pogłębioną politykę pieniężną, specyficzną dla euro.

POLITYKA GOSPODARCZA

Polityka gospodarcza UE opiera się na dwóch rodzajach zobowiązań państw członkowskich. Są to:

• ogólne wytyczne dla polityk gospodarczych , które przybierają formę zaleceń przyjmowanych przez Radę. Ich zadaniem jest skoncentrowanie polityk gospodarczych państw członkowskich wokół wspólnych celów,
• pakt stabilności i wzrostu , którego celem jest kontrolowanie deficytów budżetowych państw członkowskich, a te zobowiązane są do przestrzegania maksymalnych progów długu publicznego i deficytu administracji publicznych.

Przestrzeganie ogólnych wytycznych dla polityk gospodarczych oraz progów deficytu budżetowego poddawane jest kontroli zapewnianej przez Komisję i Radę. Postanowienia traktatu lizbońskiego zwiększają jeszcze rolę Komisji w sprawowaniu tego nadzoru. Komisja ma prawo kierowania upomnień do państw członkowskich, jeśli uzna, że zobowiązania nie zostały dotrzymane. Wcześniej mogła jedynie złożyć wniosek w tej sprawie do Rady.

Kiedy takie ostrzeżenie kierowane jest przez Komisję, Rada może przyjąć zalecenie wobec danego państwa członkowskiego. Traktat lizboński wprowadza dwa uzupełnienia:

• dane państwo członkowskie nie może uczestniczyć w głosowaniu nad zaleceniem, które ma być do niego skierowane,
• jeśli dane państwo członkowskie należy do strefy euro, jedynie państwa członkowskie wchodzące w skład tej strefy mogą uczestniczyć w głosowaniu nad ewentualnym zaleceniem.

POLITYKA PIENIĘŻNA

Traktat lizboński nie wnosi znaczących zmian do polityki pieniężnej wspólnej dla wszystkich państw członkowskich.

Największą zmianą jest uznanie Europejskiego Banku Centralnego (EBC) za jedną z instytucji UE.

Ponadto zwiększone są uprawnienia Parlamentu Europejskiego w kwestii zmiany statutu EBC. Zmiana ta wprowadzana jest zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą.

SZCZEGÓLNA POLITYKA PIENIĘŻNA PAŃSTW CZŁONKOWSKICH TWORZĄCYCH STREFĘ EURO

W zakresie polityki pieniężnej strefy euro traktat lizboński wprowadza istotniejsze zmiany.

Przede wszystkim traktat ten potwierdza wyłączną kompetencję UE w kwestii polityki walutowej dla państw członkowskich, które przyjęły euro (art. 3 TFUE).

Traktat lizboński uznaje także jako pierwszy istnienie Eurogrupy. Są to nieformalne spotkania ministrów finansów państw z obszaru euro. Eurogrupa stawia sobie za cel wzrost strefy euro dzięki zacieśnianiu współpracy między państwami członkowskimi.

Ponadto państwa członkowskie strefy euro uzyskują niezależność decyzyjną przy podejmowaniu pewnych środków w sprawach dotyczących ich bezpośrednio. Artykuł 136 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej stwierdza, że jedynie państwa strefy euro mogą uczestniczyć w głosowaniu nad przyjęciem środków, mających na celu:

• wzmocnienie koordynacji i nadzoru dyscypliny budżetowej państw członkowskich, których walutą jest euro,
• określenie kierunków polityk gospodarczych specyficznych dla euro i zgodnych z ogólnymi wytycznymi dla polityk gospodarczych.

Wreszcie traktat lizboński daje państwom, w których walutą jest euro, możliwość wprowadzenia jednolitego reprezentowania strefy euro w międzynarodowych instytucjach finansowych. Państwa członkowskie obszaru euro będą ponadto jedynymi, które mogą głosować nad stanowiskami przyjętymi przez UE w kontekście międzynarodowym w sprawach związanych z Unią Gospodarczą i Walutową.

Ostatnia aktualizacja: 18.06.2010