Zmiany traktatów UE

STRESZCZENIE DOKUMENTU:

Artykuł 48 Traktatu o Unii Europejskiej

JAKIE SĄ CELE ARTYKUŁU?

Możliwość zmiany Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) i Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) ma zasadnicze znaczenie dla Unii Europejskiej (UE). Pozwala przystosować unijne ramy ustawodawcze i polityczne do nowych wyzwań, z którymi UE musi się zmierzyć. Traktat lizboński obecnie dopuszcza stosowanie zwykłej i uproszczonej procedury zmiany, zwiększając demokratyczny charakter zmian.

Procedury zmiany zawarte są w art. 48 TUE. Bez względu na stosowaną procedurę państwa członkowskie UE muszą przyjąć zmiany zapisów danego traktatu jednogłośnie.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Zwykła procedura zmiany

Zwykła procedura zmiany dotyczy najistotniejszych zmian wprowadzonych do traktatów, takich jak rozszerzenie lub ograniczenie kompetencji (zakresu uprawnień) UE. Procedura przebiega w następujący sposób.

• Rząd każdego państwa członkowskiego, Parlament Europejski lub Komisja Europejska mogą przedkładać Radzie Unii Europejskiej propozycje zmiany traktatów.
• Propozycje te są przekazywane przez Radę Radzie Europejskiej (złożonej z szefów państw i rządów państw członkowskich) oraz notyfikowane parlamentom narodowym.
• Jeżeli Rada Europejska podejmie decyzję o rozpatrzeniu proponowanych zmian, jej przewodniczący zwołuje konwent złożony z przedstawicieli parlamentów narodowych, szefów państw lub rządów państw członkowskich, Parlamentu i Komisji. Konwent rozpatruje propozycje zmian i przyjmuje, w drodze konsensusu, zalecenie dla konferencji przedstawicieli rządów państw członkowskich.
• Następnie przewodniczący Rady Europejskiej zwołuje konferencję przedstawicieli państw członkowskich, co ma na celu przyjęcie, w drodze konsensusu, proponowanych zmian w traktatach. Zmiany obowiązują wyłącznie po ich ratyfikacji przez wszystkie państwa członkowskie.

Rada Europejska, za zgodą Parlamentu, może także decydować o niezwoływaniu konwentu, jeśli zmiany mają niewielkie znaczenie.

Uproszczona procedura zmiany

Traktat lizboński ustanawia procedurę uproszczoną dla zmiany wewnętrznych polityk i działań UE (część III TFUE). Celem jest ułatwienie dalszej integracji europejskiej w tym zakresie.

Taka procedura pozwala na niezwoływanie konwentu i konferencji przedstawicieli.

Zmiany traktatów obowiązują wyłącznie po ich ratyfikacji przez wszystkie państwa członkowskie.

Jednak kompetencje UE nie mogą być rozszerzone przy zastosowaniu uproszczonej procedury zmiany.

Klauzule pomostowe

Klauzule pomostowe stanowią drugi rodzaj uproszczonej procedury zmiany.

Ogólna klauzula pomostowa (art. 48 ust. 7 TUE) dotyczy dwóch przypadków.

• 1.

  Jeżeli TFUE lub tytuł V TUE przewiduje, że Rada stanowi jednomyślnie, Rada Europejska może przyjąć decyzję upoważniającą Radę do stanowienia większością kwalifikowaną. Możliwości tej nie stosuje się do decyzji mających wpływ na kwestie wojskowe lub obronne.

• 2.

  Jeżeli TFUE przewiduje, że akty ustawodawcze przyjmowane są przez Radę zgodnie ze specjalną procedurą ustawodawczą, Rada Europejska może przyjąć decyzję zezwalającą na przyjęcie takich aktów zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą.

W obu przypadkach Rada Europejska stanowi jednomyślnie po uzyskaniu zgody Parlamentu. Każdy parlament narodowy ma ponadto prawo sprzeciwu i może zablokować stosowanie ogólnej klauzuli pomostowej.

Klauzula elastyczności (art. 352 TFUE)

Klauzula ta rozszerza uprawnienia UE w przypadkach, gdy dany środek wydaje się niezbędny do osiągnięcia jednego z celów traktatów i gdy traktaty nie przewidują niezbędnych uprawnień. Środki, których podstawą jest niniejszy artykuł, są uchwalane przez Radę działającą jednomyślnie na wniosek Komisji i po uzyskaniu zgody Parlamentu. Nie mogą one prowadzić do harmonizacji przepisów państw członkowskich, jeżeli traktaty wykluczają taką harmonizację.

GŁÓWNY DOKUMENT

Wersja skonsolidowana Traktatu o Unii Europejskiej – Tytuł VI – Postanowienia końcowe – Artykuł 48 (dawny artykuł 48 TUE) (Dz.U. C 202 z 7.6.2016, s. 41–43).

DOKUMENTY POWIĄZANE

Wersja skonsolidowana Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej – Część siódma – Postanowienia ogólne i końcowe – Artykuł 352 (dawny artykuł 308 TWE) (Dz.U. C 202 z 7.6.2016, s. 196).

Ostatnia aktualizacja: 14.10.2022