Jednolity akt europejski
STRESZCZENIE DOKUMENTU:
Jednolity akt europejski
JAKI JEST CEL AKTU?
KLUCZOWE ZAGADNIENIA
Cele
- Międzyrządowe negocjacje, które zakończyły się podpisaniem JAE, miały podwójną rolę w celu przyjęcia:
Struktura
- JAE składa się z preambuły i 4 tytułów oraz obejmuje szereg deklaracji przyjętych w czasie konferencji.
- Preambuła określa podstawowe założenia traktatu i wyraża wolę sygnatariuszy do zmiany całości ich stosunków w celu ustanowienia Unii Europejskiej. W preambule stwierdza się także jednolity charakter aktu, który łączy postanowienia wspólne dla współpracy w zakresie polityki zagranicznej i Wspólnot Europejskich. Wreszcie uwydatnia ona dwa cele rewizji traktatów: „poprawianie sytuacji gospodarczej i społecznej poprzez poszerzanie zakresu wspólnej polityki oraz dążenie do osiągania nowych celów”, a także „zapewnianie sprawniejszego funkcjonowania Wspólnot”.
- Tytuł I zawiera postanowienia wspólne dla współpracy politycznej i Wspólnot Europejskich.
- Tytuł II poświęcony jest zmianom traktatów ustanawiających Wspólnoty Europejskie.
- Tytuł III dotyczy współpracy europejskiej w dziedzinie polityki zagranicznej.
- Tytuł IV dotyczy przepisów ogólnych i końcowych.
Zmiany instytucjonalne
- W celu ułatwienia utworzenia rynku wewnętrznego do roku 1993 JAE zwiększa liczbę przypadków, w których Rada może stanowić większością kwalifikowaną zamiast jednogłośnie. Uprościło to proces podejmowania decyzji i pozwoliło na unikanie opóźnień wynikających z charakteru poszukiwania jednomyślnych rozwiązań przez 12 ówczesnych państw członkowskich. Głosowanie jednogłośne nie było już wymagane w stosunku do praw przeznaczonych do ustanowienia rynku wewnętrznego, z wyjątkiem środków dotyczących systemu podatkowego, swobodnego przepływu osób oraz praw i interesów pracowników.
- JAE ustanowił Radę Europejską, która formalizuje konferencje i szczyty szefów państw i rządów, choć kompetencje tego organu zostały sprecyzowane dopiero później w art. 15 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE).
- Uprawnienia Parlamentu zostały wzmocnione poprzez wprowadzenie wymogu zgody PE przy zawieraniu umów o stowarzyszeniu. Ponadto JAE ustanawia procedurę współpracy, wzmacniającą pozycję Parlamentu Europejskiego w dialogu międzyinstytucjonalnym i dającą możliwość podwójnego czytania projektów aktów prawnych opartych na ograniczonej liczbie podstaw prawnych, torując tym samym drogę do przyjęcia w przyszłości przez Parlament roli współprawodawcy pełnionej wspólnie z Radą.
- JAE wyjaśnia niektóre przepisy dotyczące uprawnień wykonawczych. Artykuł 10 ustanawia ogólną zasadę, że Rada przyznaje Komisji uprawnienia wykonawcze aktów ustanawianych przez Radę. Rada może zastrzec sobie uprawnienia wykonawcze jedynie w szczególnych przypadkach. JAE także kładzie podwaliny pod utworzenie Sądu Pierwszej Instancji (obecnie Sąd).
Obszary polityki
- Dzięki przyjęciu JAE głosowanie kwalifikowaną większością stało się nową normą w czterech z istniejących obszarów objętych Traktatami:
- JAE wprowadził kilka nowych obszarów polityki, w których decyzje są podejmowane kwalifikowaną większością głosów. Dotyczy to następujących obszarów:
OD KIEDY AKT MA ZASTOSOWANIE?
JAE ma zastosowanie od dnia 1 lipca 1987 r.
KONTEKST
Historia Unii Europejskiej – 1980–1989 (Europa).
GŁÓWNY DOKUMENT
Jednolity akt europejski (Dz.U. L 169 z 29.6.1987, s. 1–28 (ES, DA, DE, EL, EN, FR, IT, NL, PT))
DOKUMENT POWIĄZANY
Wprowadzenie rynku wewnętrznego – Biała księga Komisji dla Rady Europejskiej (Mediolan, 28–29 czerwca 1985 r.) (COM(85) 310 final z 14.6.1985)
Ostatnia aktualizacja: 04.04.2018