Oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe – działania UE

STRESZCZENIE DOKUMENTU:

Komunikat (COM(2011) 748 wersja ostateczna) – Plan działania na rzecz zwalczania rosnącego zagrożenia związanego z opornością na środki przeciwdrobnoustrojowe

JAKIE SĄ CELE PLANU DZIAŁANIA?

W niniejszym planie działania przedstawiono holistyczne podejście do rozwiązania problemu zagrożeń związanych z opornością na środki przeciwdrobnoustrojowe*. Zgodnie z wdrażaną w Unii Europejskiej (UE) inicjatywą „Wspólne zdrowie” plan ten obejmuje takie obszary, jak medycyna, medycyna weterynaryjna, hodowla zwierząt, rolnictwo, handel i środowisko. W czerwcu 2016 r. unijni ministrowie udzielili politycznej zgody w sprawie przyjęcia dodatkowych środków.

Ten plan działania został zastąpiony przez Europejski plan działania „Jedno zdrowie” na rzecz zwalczania oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe, przyjęty w 2017 r. (zobacz streszczenie).

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Plan działania dotyczący oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe ma na celu:

• zapewnienie właściwego stosowania środków przeciwdrobnoustrojowych zarówno u ludzi, jak i u zwierząt;
• zapobieganie zakażeniom drobnoustrojami oraz ich rozprzestrzenianiu się;
• opracowanie skutecznych środków przeciwdrobnoustrojowych lub rozwiązań alternatywnych na potrzeby leczenia;
• nawiązanie współpracy z partnerami międzynarodowymi w celu ograniczenia ryzyka rozprzestrzeniania się oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe;
• wzmocnienie systemów monitorowania i nadzoru w medycynie i medycynie weterynaryjnej;
• wsparcie badań i innowacji;
• poprawę jakości komunikacji, programów kształcenia i szkoleń.

W planie tym określono 12 konkretnych działań, ukierunkowanych na osiągnięcie 7 celów. Ich zakres obejmuje wiele kwestii, od skuteczniejszych środków zapobiegania zakażeniom w szpitalach do wzmocnienia systemów nadzoru oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe.

W ocenie realizacji planu działania 2011–2016, którą wydano w lutym 2016 r., stwierdzono, że:

• system monitorowania i nadzoru został znacznie wzmocniony;
• od roku 2011 zanotowano w UE ogólny spadek sprzedaży środków przeciwdrobnoustrojowych dla zwierząt;
• poziom sprzedaży antybiotyków dla ludzi ustabilizował się;
• poczyniono znaczące postępy w dziedzinie badań i innowacji;
• Komisja Europejska wspierała organy krajowe w propagowaniu dobrych praktyk wśród pracowników służby zdrowia i opieki weterynaryjnej;
• walkę z opornością na środki przeciwdrobnoustrojowe powinny wesprzeć projekty aktów prawnych dotyczących leków weterynaryjnych i pasz leczniczych (2014) oraz nowego prawa w dziedzinie zdrowia zwierząt (opublikowanego w 2013 r. i przyjętego w 2016 r.);
• plan działań służył jako symbol zaangażowania politycznego UE, który oprócz tego stymulował do podjęcia działań poszczególne kraje UE.

W czerwcu 2016 r. kraje UE udzieliły politycznej zgody na ustanowienie kompleksowej strategii mającej na celu rozwiązanie problemu oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe. W ramach tej strategii wezwano:

• kraje UE do
  • opracowania do połowy 2017 r. krajowego planu działania dotyczącego przeciwdziałania oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe;
  • zaangażowania w jego opracowanie i wdrożenie wszystkich właściwych ministerstw;
  • ustanowienia wymiernych celów, aby zmniejszyć liczbę zakażeń u ludzi i zwierząt;
  • podniesienia świadomości wśród konsumentów, hodowców zwierząt i pracowników właściwego sektora;
  • zachęcania firm farmaceutycznych do opracowywania nowych produktów;
• kraje UE i Komisję do
  • opracowania nowego kompleksowego planu działań UE w sprawie oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe w oparciu o inicjatywę „Wspólne zdrowie”;
  • działania wymierzonego przeciw nielegalnemu handlowi środkami przeciwdrobnoustrojowymi i nielegalnemu ich stosowaniu;
  • zacieśnienia współpracy między organami krajowymi, Komisją i innymi zainteresowanymi sektorami, takimi jak sektor medyczny, medycyny weterynaryjnej, spożywczy, ochrony środowiska i badań naukowych;
  • opracowania unijnych wytycznych dotyczących rozważnego stosowania środków przeciwdrobnoustrojowych przez ludzi;
  • zagwarantowania wspólnego podejścia w globalnej debacie dotyczącej oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe;
• Komisję do
  • wspierania wysiłków krajów UE;
  • przedstawiania krajom UE corocznych sprawozdań z wykonania planu działań dotyczącego oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe.

KONTEKST

• Oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe jest naturalnym zjawiskiem, niemniej jednak z powodu nadmiernego i niewłaściwego stosowania leczniczych środków przeciwdrobnoustrojowych w medycynie i medycynie weterynaryjnej oraz niedostatecznych środków zapobiegania zakażeniom stała się ona poważnym globalnym zagrożeniem dla zdrowia publicznego.
• Oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe bezpośrednio wpływa zarówno na zdrowie ludzi, jak i na gospodarkę. Każdego roku bakterie lekooporne są odpowiedzialne za około 25 000 zgonów wskutek zakażeń w UE. Zakażenia oznaczają też dodatkowe koszty opieki zdrowotnej oraz straty wynikające z obniżenia wydajności pracy wynoszące co najmniej 1,5 mld EUR rocznie.

Więcej informacji:

• Działania na szczeblu unijnym (Komisja Europejska).

KLUCZOWE POJĘCIA

GŁÓWNY DOKUMENT

Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego i Rady – Plan działania na rzecz zwalczania rosnącego zagrożenia związanego z opornością na środki przeciwdrobnoustrojowe (COM(2011) 748 wersja ostateczna, 15.11.2011)

DOKUMENTY POWIĄZANE

Konkluzje Rady w sprawie dalszych kroków, by UE stała się obszarem najlepszych praktyk w zakresie zwalczania oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe (Dz.U. C 214 z 25.6.2019, s. 1–7)

Komunikat Komisji do Rady i Parlamentu Europejskiego – Europejski plan działania „Jedno zdrowie” na rzecz zwalczania oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe (COM(2017) 339 final, 29.6.2017)

Konkluzje Rady w sprawie następnych kroków w dziedzinie zwalczania oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe w ramach podejścia „Jedno zdrowie” (Dz.U. C 269 z 23.7.2016, s. 26–30)

Ostatnia aktualizacja: 04.10.2019