Wznowienie zaangażowania w Iraku

Komisja proponuje wznowienie zaangażowania Unii Europejskiej (UE) w Iraku poprzez dokonanie oceny zaangażowania UE od 2004 r. wobec wyzwań, którym Irak wciąż musi stawiać czoła w celu przywrócenia bezpieczeństwa. Ramy dialogu i współpracy między dwoma partnerami są oparte o zalecenia i cele dotyczące rekonstrukcji politycznej, gospodarczej i społecznej w Iraku. Główne obszary zaangażowania obejmują wzmocnienie państwa prawa opartego o poszanowanie społeczności i zdolnego do zapewnienia podstawowych usług dla ludności oraz rozwój gospodarczy w oparciu o własne zasoby i dywersyfikację gospodarczą Iraku.

AKT

Komunikat Komisji do Rady i Parlamentu Europejskiego z dnia 7 czerwca 2006 r. „Zalecenia w sprawie wznowienia zaangażowania Unii Europejskiej w Iraku” [COM(2006) 283 wersja ostateczna – nieopublikowany w Dzienniku Urzędowym].

STRESZCZENIE

Komisja proponuje wznowienie zaangażowania UE w Iraku na podstawie oceny sytuacji w Iraku i stosunków między dwoma partnerami w okresie po ustanowieniu ram zaangażowania określonych w 2004 r.

Proces polityczny i konstytucyjny w Iraku był kontynuowany poprzez stworzenie pierwszego rządu, wybory przeprowadzone w 2005 r. i nową konstytucję. Mimo to Irak nadal boryka się z niestabilnością, niepewnością i napięciami politycznymi.

W tym kontekście poszanowanie dla grup etnicznych i religijnych w procesie politycznym i bezpieczeństwo są kluczowym czynnikiem dla zwiększonego zaangażowania UE.

WYZWANIA DLA IRAKU

Główne wyzwania, którym nowy iracki rząd musi stawić czoła są od siebie współzależne i mają naturę ekonomiczną i polityczną. Właściwe rozwiązania tych wyzwań, polegające na doprowadzeniu do lepszego sprawowania rządów, stabilności gospodarczej i trwałego wzrostu w celu wzmacniania demokracji i stymulowania gospodarki, są ukierunkowane na poprawę sytuacji ludności.

Wzmacnianie demokracji i społeczeństwa obywatelskiego

Kontynuowanie procesu demokratyzacji wymaga wzmocnienia fundamentów demokratycznych. Do organizacji wyborów lokalnych i regionalnych oraz referendum w sprawie konstytucji należy dodać wzrost udziału społeczeństwa obywatelskiego oraz poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności.

Spójność narodowa wymaga poszanowania aspektów etnicznych i religijnych. Wybór modelu zarządzania i jego zastosowanie w administracji publicznej będą miały decydujące znaczenie, jak to pokazało utworzenie rządu jedności narodowej. Mimo to pojednanie narodowe jest nadal niezbędne, szczególnie w celu zapewnienia integralności terytorialnej kraju i w celu uniknięcia negatywnego wpływu na kraje sąsiadujące.

Poprawa bezpieczeństwa i ustanowienie państwa prawa są od siebie nierozłączne. Przemoc na tle religijnym, słabość sił bezpieczeństwa, przestępczość zorganizowana i przemoc uliczna są czynnikami sprzyjającymi niepewności i migracji. Ponadto kluczowe są inicjatywy na rzecz rozbrojenia, demobilizacji i reintegracji (DDR), przeciwdziałanie naruszeniom praw człowieka i przesiedleniom społeczności oraz przywrócenie zaufania.

Fundamenty zrównoważonego rozwoju gospodarczego

Ożywienie działalności gospodarczej wymaga skutecznych usług podstawowych oraz tworzenia miejsc pracy i działań, które byłyby źródłem dochodu. Ich wpływ będzie korzystny dla bezpieczeństwa, jakości życia ludności oraz wykorzystania kapitału ludzkiego.

Ustanowienie skutecznych ram administracyjnych zapewni właściwe zarządzanie gospodarką, świadczenie podstawowych usług publicznych oraz rozwój i realizację polityk. Reforma administracji publicznej, którą popiera społeczność międzynarodowa, umożliwi zmodernizowanie administracji publicznej oraz podniesienie kwalifikacji.

Rozwój gospodarczy Iraku powinien opierać się o:

• zasoby energetyczne. Duże rezerwy ropy naftowej i gazu ziemnego pozostają w dużej mierze niewykorzystane (stara infrastruktura i przestarzałe technologie, brak przejrzystości, defraudacje i korupcja), a jednocześnie kraj jest wrażliwy przez swoje uzależnienie od dochodów z ropy naftowej i zewnętrzne czynniki ekonomiczne,
• dywersyfikację gospodarczą będącą czynnikiem dobrobytu (woda, rolnictwo). Sektory te mogą generować dochody, tworzyć miejsca pracy i wspierać inwestycje pod warunkiem istnienia pewnych ram regulacyjnych i podatkowych.

ZALECENIA DOTYCZĄCE WSPARCIA UE

Irak dysponuje dużym potencjałem dzięki swoim zasobom ludzkim, naturalnym i kulturalnym, które mogą sprzyjać stabilności i tworzeniu dobrobytu.

Stabilność i dobrobyt Iraku są również kluczowe dla jego sąsiadów i podmiotów międzynarodowych, w tym UE, w związku z ich skutkami politycznymi i gospodarczymi oraz wpływem na bezpieczeństwo i dostawy energii. W tej sytuacji UE jest dobrze przygotowana do zapewnienia swojego wsparcia dla Iraku ze względu na swoją bliskość geograficzną, rolę międzynarodową i doświadczenie zdobyte w sytuacjach pokonfliktowych. Ponadto jej instrumenty takie jak dialog polityczny, pomoc finansowa, współpraca w dziedzinie rządów prawa i stosunki z Irakiem stanowią kolejne atuty dla jej zaangażowania.

W perspektywie krótkoterminowej zaangażowanie UE musi skoncentrować się na konkretnych celach i wymiernych wynikach, aby zapewnić wystarczający wpływ. Jednakże to wola Iraku i ewolucja bezpieczeństwa określą rodzaj zaangażowania UE. To zaangażowanie musi także zapewniać komplementarność działań UE oraz wspieranie działań Organizacji Narodów Zjednoczonych i innych podmiotów międzynarodowych.

Demokratyczny rząd otwarty na społeczności

Wieloetniczny i wielowyznaniowy skład rządu i administracji ma zasadnicze znaczenie. Przestrzeganie procesu wyborczego jest również innym sposobem na przywrócenie zaufania.

UE będzie wspierać instytucje krajowe, regionalne i lokalne oraz społeczeństwo obywatelskie, a także będzie uczestniczyć w pomocy udzielanej przez podmioty międzynarodowe w procesie politycznym. Wsparcie to może dotyczyć:

• stosunków między społecznościami, w tym strategii i inicjatyw na rzecz poszanowania, dialogu i pojednania narodowego, przy jednoczesnym przeciwdziałaniu podziałom wewnętrznym o charakterze sekciarskim oraz wspieraniu wieloetnicznej i wielowyznaniowej administracji,
• integralności terytorialnej i jedności narodowej Iraku poprzez promowanie współpracy między zainteresowanymi stronami w regionie oraz współpracę regionalną,
• przeglądu konstytucji, gdzie doświadczenia państw członkowskich będą stanowić wartość dodaną, a także wspierania ambitnych działań na rzecz dialogu i informacji publicznej,
• instytucji parlamentarnych i demokratycznych włącznie z organizacją pomocy, w tym pomocy technicznej, wymian i programów bliźniaczych na rzecz wzmacniania ich możliwości. Zrównoważona, trwała pomoc może być zapewniana Niezależnej Komisji Wyborczej i innym organizacjom społeczeństwa obywatelskiego.

Przyczynianie się do poprawy bezpieczeństwa poprzez wspieranie państwa prawa i promowanie kultury poszanowania praw człowieka

UE zaangażowała się już poprzez działania państwa członkowskich, lecz również poprzez własne instrumenty takie jak misja Eujust Lex rozpoczęta w 2005 r. Ta powiązana z europejską polityką bezpieczeństwa i obrony (ESDP) misja łączy wszystkie zainteresowane strony w celu opracowania zintegrowanego systemu w zakresie państwa prawa i wymiaru sprawiedliwości.

Działalność ta stanowi podstawę dla:

• przygotowania programu w dziedzinie państwa prawa w celu wzmocnienia systemu sądownictwa karnego i cywilnego,
• uwzględnienia kultury poszanowania praw człowieka i stosowania konwencji międzynarodowych w połączeniu z odpowiednimi możliwościami w celu ich zapewnienia,
• działań na rzecz rozbrojenia, demobilizacji i reintegracji (DDR) (EN).

Niemniej jednak rząd iracki musi ograniczyć działalność milicji i pozarządowych ugrupowań zbrojnych, a także zapewnić skuteczne ramy wsparcia dla społeczeństwa obywatelskiego.

Usługi podstawowe i zatrudnienie

Lepszy dostęp ludności do usług podstawowych takich jak woda, edukacja, kanalizacja, energia elektryczna i służba zdrowia będzie wspierać lepszą jakość życia i ustanowienie trwałej stabilności. Ważną rolę w tym odgrywa wsparcie Wspólnoty i współpraca z Organizacją Narodów Zjednoczonych, lecz zaangażowanie rządu irackiego na rzecz rozwoju społecznego jest niezbędne do zapewnienia świadczenia pomocy. Jego fundamenty może stanowić, po odpowiedniej aktualizacji, krajowa strategia rozwojowa z 2004 r.

Kwestia tak priorytetowa, jak zatrudnienie, powinna korzystać z warunków sprzyjających tworzeniu miejsc pracy i generowaniu dochodów. Środkami do osiągnięcia takiego środowiska jest ujednolicenie programów odbudowy, zachęcanie do tworzenia miejsc pracy w sektorze prywatnym, w tym w małych i średnich przedsiębiorstwach oraz dywersyfikacja działalności gospodarczej.

Mechanizmy torujące drogę do odbudowy ekonomicznej i dobrobytu

Reformy gospodarcze będą wspierać ożywienie rozwoju i dobrobytu, w które musi zaangażować się rząd iracki, w szczególności w celu ograniczenia korupcji i optymalizacji wykorzystania zasobów.

Dialog, programy współpracy, wymiana doświadczeń i wsparcie finansowe będą stanowić dla UE i Iraku podstawy zapewnienia postępu w tym kierunku, przy czym działania te będą skupiać się przede wszystkim na:

• sektorze energetycznym. Działania UE będą wspierać zarówno wewnętrzne, jak i zewnętrzne ramy regionalne. Bezpieczne ramy regulacyjne i finansowe będą wspierać inwestycje, walkę z korupcją, przestępczością zorganizowaną oraz zwalczanie przestępczości. Ustanowienie sieci regionalnych i dialogu technicznego w celu rozwijania możliwości i eksportowania zasobów ropy i gazu będzie umożliwiać rozwój współpracy regionalnej,
• dywersyfikacji gospodarczej i atrakcyjnym systemie handlu i inwestycji. Proces ten uzupełnią negocjacje w sprawie porozumienia o handlu i współpracy zbliżające Irak do zasad systemu Światowej Organizacji Handlu (WTO (EN) (ES) (FR)), lepszy dostęp Iraku do rynku europejskiego (ogólny system preferencji), zaangażowanie Europejskiego Banku Inwestycyjnego (EBI (DE) (EN) (FR),) oraz wsparcie wspólnotowe w celu wzmocnienia banku centralnego i ministerstwa finansów.

Skutecznie i przejrzyste ramy administracyjne

Irak musi kontynuować reformy administracji publicznej (struktury prawne, zasoby ludzkie, zdrowe zarządzanie finansami itp.). Opracowanie mapy drogowej z możliwymi do osiągnięcia celami i kryteriami powinno uzupełniać zobowiązania podjęte przez Irak wobec podmiotów międzynarodowych.

UE może przyczynić się do tego procesu dzięki swojemu doświadczeniu w dziedzinie wzmacniania możliwości i instytucji nabytemu w ramach procesów rozszerzenia oraz, szerzej, w ramach swoich działań zewnętrznych. W tym kontekście negocjacje w sprawie porozumienia o handlu i współpracy będą uzupełnieniem pomocy udzielanej przez UE. Zachęcając Irak do budowania potencjału w celu obsługi realizacji umowy, umożliwi ona również stworzenie technicznych grup roboczych, które będą stanowić ramy dla wymiany doświadczeń.

Kontekst

Komunikat z 2004 r. „Projekt ramowy zaangażowania się Unii Europejskiej na rzecz odbudowy Iraku” i załączony do niego list podpisany przez komisarza ds. stosunków zewnętrznych i wysokiego przedstawiciela ds. wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa (WPZiB), określały średniookresową strategię zaangażowania UE w Iraku po powołaniu rządu tymczasowego i przyjęciu rezolucji Rady Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych nr 1546.

Ta strategia średniookresowa miała na celu przede wszystkim rozwój Iraku bezpiecznego, stabilnego i demokratycznego, współistniejącego w pokoju z sąsiadami, zintegrowanego ze społecznością międzynarodową i dysponującego otwartą i rentowną gospodarką rynkową. Zaangażowanie UE obejmowało:

• wsparcie dla procesu politycznego i konstytucyjnego (wysyłanie ekspertów, zasoby niezbędne do obsługi wyborów i ustanowienie rządów prawa) oraz zwiększenie współpracy z przywódcami politycznymi Iraku (wspólna deklaracja UE i Iraku w sprawie dialogu politycznego podpisana 21 września 2005 r. (EN) (FR)), wizyty trójki, międzynarodowa konferencja w Brukseli zorganizowana w czerwcu 2005 r. przy wsparciu Unii Europejskiej i Stanów Zjednoczonych,
• wzmocnienie stosunków dwustronnych z otwarciem delegacji Komisji i wniosek o otwarcie negocjacji w perspektywie zawarcia porozumienia o handlu i współpracy,
• wkład w zaangażowanie międzynarodowe poprzez znaczną pomoc finansową, w tym pomoc Międzynarodowego Funduszu Odbudowy Iraku, oraz utrzymywanie bliskich kontaktów z innymi podmiotami międzynarodowymi wspierającymi Irak.

AKTY POWIĄZANE

Deklaracja z dnia 22 czerwca 2005 r. przedstawiona na międzynarodowej konferencji w sprawie Iraku (EN) (FR).

Wspólne oświadczenie UE i Iraku z dnia 21 września 2005 r. w sprawie dialogu politycznego (EN) (FR).

Communication from the Commission to the Council and the European Parliament - The Madrid Conference on Reconstruction in Iraq: 24 October 2003 [COM (2003) 575, final – Not published in the Official Journal] (Komunikat Komisji do Rady i Parlamentu Europejskiego z dnia 1 października 2003 r. „Konferencja madrycka w sprawie odbudowy Iraku – 24 października 2003” [COM (2003) 575 wersja ostateczna – nieopublikowany w Dzienniku Urzędowym]).

Ostatnia aktualizacja: 07.08.2007