Europejski Trybunał Obrachunkowy
STRESZCZENIE DOKUMENTÓW:
Artykuł 287 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE)
Regulamin Trybunału Obrachunkowego Unii Europejskiej
JAKIE SĄ CELE ART. 287 TFUE I REGULAMINU?
Europejski Trybunał Obrachunkowy to zewnętrzny kontroler UE. Do jego kompetencji należy ostrzeganie o zagrożeniach, zapewnianie wiarygodności, wskazywanie niedociągnięć i dobrych praktyk, a także udzielanie wskazówek decydentom i ustawodawcom na temat lepszego zarządzania politykami i programami UE. Trybunał jest niezależnym strażnikiem interesów finansowych obywateli UE.
Art. 287 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej definiuje rolę Trybunału.
Trybunał uchwala swój regulamin, który wymaga zatwierdzenia przez Radę. Regulamin określa wewnętrzne mechanizmy funkcjonowania Trybunału. Te przepisy regulują między innymi następujące zagadnienia:
- organizacja Trybunału (mianowanie członków Trybunału, kadencja, zadania Trybunału, wybór Prezesa);
- procedury operacyjne (posiedzenia Trybunału i izb; procedura podejmowania decyzji przez Trybunał, izby i komitety; kontrole oraz przygotowywanie sprawozdań, opinii, uwag oraz poświadczeń wiarygodności).
KLUCZOWE ZAGADNIENIA
Skład i struktura
- Trybunał jest organem kolegialnym, tj. jego członkowie ponoszą wspólną odpowiedzialność za podejmowane decyzje i działania. W skład Trybunału wchodzi 27 członków – po jednym z każdego państwa członkowskiego UE. Członkowie mianowani są na sześcioletnią kadencję (z możliwością przedłużenia). Aby zostać mianowanym, członek Trybunału musi należeć obecnie lub w przeszłości do zewnętrznego organu kontroli we własnym państwie członkowskim lub posiadać specjalne kwalifikacje do pełnienia tego urzędu. Członkowie Trybunału muszą postępować zgodnie z kodeksem postępowania, który reguluje ich niezależność, bezstronność, uczciwość, zaangażowanie, kolegialność, poufność, odpowiedzialność i obowiązki po zakończeniu kadencji.
- Członkowie wybierają spośród siebie Prezesa na trzyletnią kadencję (z możliwością przedłużenia). Do obowiązków Prezesa należy:
- zwoływanie posiedzeń Trybunału i przewodniczenie im;
- czuwanie nad realizacją decyzji Trybunału;
- ponoszenie odpowiedzialności za właściwe funkcjonowanie departamentów, w tym za protokół i wizyty, komunikację, kwestie prawne i kontrole wewnętrzne, a także za właściwe zarządzanie różnymi działaniami Trybunału;
- wyznaczanie osoby do reprezentowania Trybunału we wszelkich postępowaniach spornych;
- reprezentowanie Trybunału w stosunkach zewnętrznych oraz jego stosunkach z innymi instytucjami Unii Europejskiej.
- Trybunał wybiera Sekretarza Generalnego, który jest odpowiedzialny za bieżące prowadzenie sekretariatu Trybunału, a także za administrację, dział finansowy i pomocy, zasoby ludzkie, technologie informatyczne oraz tłumaczenia.
- Trybunał składa się także z izb i komitetów:
- izby przyjmują opinie, sprawozdania specjalne i określone sprawozdania roczne. Sporządzają także sprawozdania roczne w sprawie budżetu UE, które następnie przyjmuje Trybunał;
- komitety (np. komitet administracyjny i komitet ds. kontroli) zajmują się sprawami administracyjnymi i decyzjami w sprawach związanych z komunikacją i strategią.
Zadania Trybunału
- Europejski Trybunał Obrachunkowy jest zewnętrznym kontrolerem UE. Wydawane przez Trybunał sprawozdania i opinie są kluczowym elementem łańcucha odpowiedzialności UE. Służą one do rozliczania podmiotów odpowiedzialnych za realizację polityki i programów UE: Komisji, innych instytucji i organów UE oraz administracji w państwach członkowskich.
- Do kompetencji Trybunału należy ostrzeganie o zagrożeniach, zapewnianie wiarygodności, wskazywanie niedociągnięć i dobrych praktyk, a także udzielanie wskazówek decydentom i ustawodawcom na temat lepszego zarządzania politykami i programami UE, aby przynosiły one wymierne korzyści.
Kontrole
Kontrole są:
- oparte na dokumentach i w razie potrzeby przeprowadzane na miejscu w innych instytucjach UE;
- przeprowadzane w siedzibie każdego organu lub jednostki organizacyjnej zarządzających dochodami i wydatkami w imieniu UE;
- przeprowadzane w państwach członkowskich i krajach na całym świecie, w tym w siedzibie każdej osoby fizycznej lub prawnej otrzymującej płatności z budżetu UE.
Trybunał, zgodnie ze swoją rolą zewnętrznego kontrolera UE, współpracuje z władzami krajowymi i instytucjami UE. Może także zażądać dostępu do wszelkich informacji wymaganych do pomyślnej realizacji zadania od instytucji i organów UE, organizacji otrzymujących płatności z budżetu UE lub instytucji kontroli krajowych.
Strategia i program prac
- Aby w dalszym ciągu odgrywać wiodącą rolę w zakresie przemian zachodzących w dziedzinie kontroli sektora publicznego, Trybunał z wyprzedzeniem planuje swój rozwój strategiczny i wyznacza priorytety kontrolne. Jego podstawowe cele ujęte są w strategiach wieloletnich.
- Każdego roku Trybunał przyjmuje program prac, w którym przedstawia priorytety dotyczące zadań w zakresie kontroli. Program jest publikowany i przedstawiany Komisji Kontroli Budżetowej Parlamentu Europejskiego przez Prezesa Trybunału.
Roczna procedura udzielania absolutorium
- Trybunał Obrachunkowy nie posiada uprawnień do prowadzenia postępowań, a tym samym do nakładania sankcji. Po zamknięciu każdego roku budżetowego Trybunał sporządza roczne sprawozdanie publikowane w Dzienniku Urzędowym. Sprawozdanie dotyczy zarządzania budżetem UE oraz Europejskim Funduszem Rozwoju przez właściwe instytucje. Stanowi to fundamentalną część procesu decyzyjnego Parlamentu Europejskiego w zakresie przyznawania absolutorium budżetowego Komisji.
- Trybunał Obrachunkowy przedkłada także Radzie i Parlamentowi Europejskiemu poświadczenie wiarygodności rachunków, jak również legalności i prawidłowości operacji, potwierdzające właściwe wykorzystanie budżetu, zgodnie z przepisami i uregulowaniami. Ponadto Trybunał Obrachunkowy może przedstawiać w każdej chwili swoje uwagi, zwłaszcza w formie sprawozdań specjalnych w poszczególnych sprawach oraz wydawać opinie, gdy jest do tego prawnie zobowiązany, na wniosek jednej z instytucji UE lub z własnej inicjatywy.
- O przyjęciu sprawozdania rocznego Trybunał decyduje na posiedzeniach większością głosów swoich członków. Posiedzenia te nie są dostępne dla publiczności, chyba że Trybunał postanowi inaczej. Trybunał każdorazowo określa, które decyzje są przyjmowane z zastosowaniem procedury pisemnej.
- Trybunał przekazuje informacje na temat nieprawidłowości w wykorzystaniu funduszy UE i zgłasza przypadki podejrzenia nadużycia finansowego wykryte podczas kontroli Europejskiemu Urzędowi ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) lub Prokuraturze Europejskiej (EPPO).
OD KIEDY REGULAMIN MA ZASTOSOWANIE?
Regulamin ma zastosowanie od 1 czerwca 2010 r.
KONTEKST
Europejski Trybunał Obrachunkowy, z siedzibą w Luksemburgu, został utworzony w 1977 r., a od 1992 r. jest pełnoprawną instytucją UE.
Więcej informacji:
GŁÓWNE DOKUMENTY
Wersja skonsolidowana Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej – Część szósta – Postanowienia instytucjonalne i finansowe – Tytuł I – Postanowienia instytucjonalne – Rozdział 1 – Instytucje – Sekcja 7 – Trybunał Obrachunkowy – Artykuł 287 (dawny artykuł 248 TWE) (Dz.U. C 202 z 7.6.2016, s. 170–171)
Regulamin Trybunału Obrachunkowego Unii Europejskiej (Dz.U. L 103 z 23.4.2010, s. 1–6)
Zobacz tekst skonsolidowany.
DOKUMENT POWIĄZANY
Kodeks postępowania członków i byłych członków Trybunału (Dz.U. L 128 z 2.5.2022, s. 102–113)
Ostatnia aktualizacja: 02.05.2022