Fundusze hedgingowe i fundusze private equity – zasady dla zarządzających

STRESZCZENIE DOKUMENTÓW:

Dyrektywa 2011/61/UE w sprawie zarządzających alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi

JAKIE SĄ CELE DYREKTYWY?

Ustanawia ona zasady dotyczące udzielania zezwoleń zarządzającym alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (AFI), w tym funduszami hedgingowymi i funduszami private equity, oraz sprawowania nad nimi nadzoru w Unii Europejskiej (UE).
Dyrektywa była kilkakrotnie zmieniana, a Komisja Europejska przyjęła szereg aktów delegowanych i wykonawczych uzupełniających dyrektywę lub zawierających wskazówki techniczne dotyczące jej stosowania.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Wyłączenia z zakresu stosowania

Dyrektywa nie ma zastosowania do:

spółek holdingowych (zgodnie z definicją zawartą w dyrektywie);
zarządzania funduszami emerytalnymi;
programów partycypacji pracowniczej ani programów oszczędnościowych;
instytucji ponadnarodowych;
krajowych banków centralnych; oraz
umów ubezpieczenia.

Paszportowanie

Zarządzający alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (ZAFI) mogą „paszportować” swoje usługi w różnych państwach członkowskich UE na podstawie jednego zezwolenia. Oznacza to, że jeżeli ZAFI uzyskuje zezwolenie w jednym państwie członkowskim i przestrzega przepisów dyrektywy, to ma prawo zarządzać funduszami na rzecz inwestorów branżowych lub wprowadzać je do obrotu na terenie całej UE.

Zezwolenia

Aby móc działać w UE, zarządzający funduszami muszą uzyskać zezwolenie wydawane przez właściwy organ ich rodzimego państwa członkowskiego. Aby uzyskać zezwolenie, ZAFI muszą posiadać minimalny poziom kapitału w formie aktywów płynnych lub krótkoterminowych.

Depozytariusz

ZAFI są zobowiązani zapewnić, aby fundusze, którymi zarządzają, wyznaczyły niezależnego depozytariusza. Może nim być na przykład bank lub firma inwestycyjna. Niezależny depozytariusz jest odpowiedzialny za sprawowanie nadzoru nad działalnością funduszu i za zapewnienie, aby aktywa były odpowiednio chronione.

Zarządzanie ryzykiem i nadzór ostrożnościowy

ZAFI są zobowiązani do zapewnienia właściwego organu, że zarządzanie ryzykiem przeprowadzane jest w sposób solidny.

Obejmuje to wymóg regularnego ujawniania głównych rynków i instrumentów, którymi obracają, oraz najważniejszych ekspozycji i koncentracji ryzyka.

Traktowanie inwestorów

Aby zachęcić swoich inwestorów do staranności ZAFI zobowiązani są zapewniać jasny opis swojej polityki inwestycyjnej, w tym opis rodzajów aktywów i stosowanej dźwigni finansowej. Roczne sprawozdanie za każdy rok obrotowy musi być udostępniane inwestorom na ich wniosek.

Fundusze stosujące dźwignię finansową

Dyrektywa określa szczegółowe wymogi w odniesieniu do dźwigni finansowej, czyli stosowania zadłużenia w celu finansowania inwestycji. Właściwe organy mogą ustanawiać ograniczenia dźwigni finansowej z myślą o zapewnieniu stabilności systemu finansowego.

Fundusze private equity

Gdy ZAFI przejmuje kontrolę nad spółką nienotowaną na giełdzie lub nad emitentem, ZAFI podlega przepisom zabezpieczającym przed wyprzedażą aktywów. Przez okres 2 lat ZAFI musi zapobiegać wypłatom, obniżaniu kapitału, umorzeniu udziałów lub nabywaniu własnych udziałów przez przedsiębiorstwo.

Fundusze i zarządzający znajdujący się w państwach niebędących członkami UE

Z zastrzeżeniem warunków ustanowionych w dyrektywie „paszport” może być rozszerzony na ZAFI spoza UE oraz na wprowadzanie do obrotu funduszy spoza UE, zarządzanych przez ZAFI z UE lub spoza UE.

Rola Europejskiego Urzędu Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych

Europejski Urząd Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych (ESMA) odgrywa czynną rolę przy budowaniu wspólnej kultury nadzoru, w szczególności w drodze wydawania wytycznych dotyczących prawidłowej polityki wynagrodzeń i opracowywania standardów technicznych w celu określenia typów ZAFI.

Mniejsze fundusze

Państwa członkowskie mogą postanowić, że nie będą stosować dyrektywy do mniejszych ZAFI, tj. do funduszy z zarządzanymi aktywami o wartości poniżej 100 mln EUR, jeśli stosują one dźwignię finansową, i do funduszy z aktywami o wartości poniżej 500 mln EUR, jeśli nie stosują one dźwigni finansowej. Mniejsze fundusze podlegają jednak minimalnym wymogom w zakresie rejestracji i raportowania.

Zmiany dyrektywy (UE) 2011/61

Dyrektywa (UE) 2016/2341 dotycząca instytucji pracowniczych programów emerytalnych (IORP) (zob. streszczenie), wprowadza dwie dodatkowe zasady, które opisano poniżej.

Państwa członkowskie nie mogą:

ograniczać IORP w zakresie powołania, w celu zarządzania portfelem inwestycyjnym, osób zarządzających inwestycjami, prowadzących działalność w innym państwie członkowskim i należycie upoważnionych do tej działalności;
ograniczać IORP w zakresie wyznaczania depozytariuszy przyjętych jako depozytariuszy do celów dyrektywy 2011/61/UE.

Rozporządzenie (UE) 2017/2402, które ustanawia ogólne ramy dla sekurytyzacji (zob. streszczenie), wprowadza zasadę przewidującą, że w przypadku gdy ZAFI posiadają ekspozycję z tytułu sekurytyzacji, która nie spełnia już wymogów określonych w tym rozporządzeniu, w stosownych przypadkach działają oni i podejmują działania naprawcze, w najlepiej pojętym interesie inwestorów w odnośne AFI.

Szereg zmian przewiduje także dyrektywa (UE) 2019/1160.

Wprowadzono w niej pojęcie i warunki czynności poprzedzających wprowadzanie do obrotu* przez ZAFI mającej siedzibę w UE; wszelkie przepisy ustanawiane przez państwa członkowskie nie mogą w żaden sposób stawiać ZAFI z UE w niekorzystnej sytuacji w porównaniu z ZAFI spoza UE.
Ustanawia ona warunki mające zastosowanie, gdy ZAFI z UE zaprzestaje wprowadzania do obrotu jednostek uczestnictwa i udziałów w państwach członkowskich innych niż macierzyste państwo członkowskie ZAFI, a także spoczywające na nim obowiązki w zakresie powiadamiania. Wszystkie wymogi dotyczące przejrzystości, jakie inwestorzy muszą spełnić na podstawie dyrektywy 2011/61/UE, obowiązują nadal w odniesieniu do inwestorów, którzy utrzymują swoją inwestycję po wycofaniu powiadomienia o uzgodnieniach dotyczących wprowadzania do obrotu w danym państwie członkowskim.

Poprawki wprowadzone dyrektywą (UE) 2019/2034 pozwalają zapewnić, że fundusze własne ZAFI muszą wynosić co najmniej jedną czwartą stałych kosztów ogólnych z poprzedniego roku. Firmy inwestycyjne muszą stosować dane liczbowe wynikające z mających zastosowanie standardów rachunkowości.

Dyrektywa zmieniająca (UE) 2022/2556 dostosowuje przepisy niniejszej dyrektywy, a także szereg innych powiązanych dyrektyw, do wymogów dotyczących ryzyka związanego z ICT dla podmiotów finansowych, określonych w rozporządzeniu w sprawie operacyjnej elastyczności cyfrowej sektora finansowego (DORA), Rozporządzenie (UE) 2022/2254 (zob. streszczenie).

Akty delegowane i wykonawcze

Komisja przyjęła kilka aktów delegowanych i wykonawczych.

Rozporządzenie delegowane (UE) nr 231/2013 uzupełnia dyrektywę 2011/61/UE w odniesieniu do zwolnień od podatków, ogólnych warunków dotyczących prowadzenia działalności, depozytariuszy, dźwigni finansowej, przejrzystości i nadzoru. To rozporządzenie delegowane zostało z kolei zmienione rozporządzeniem delegowanym (UE) 2018/1618 w sprawie spoczywających na depozytariuszach obowiązkach w zakresie przechowywania oraz rozporządzeniem delegowanym (UE) 2021/1255 w sprawie ryzyk dla zrównoważonego rozwoju i czynników zrównoważonego rozwoju, które mają być uwzględniane przez ZAFI.
Rozporządzenie delegowane (UE) nr 694/2014 uzupełnia dyrektywę 2011/61/UE w zakresie regulacyjnych standardów technicznych określających typy ZAFI.
Rozporządzenie delegowane (UE) 2015/514 określa informacje, które mają być przekazywane ESMA przez właściwe organy.
Rozporządzenie wykonawcze (UE) nr 447/2013 ustanawia procedurę obowiązującą ZAFI, którzy wyrażają zgodę na objęcie ich przepisami dyrektywy 2011/61/UE i występują o udzielenie zezwolenia na jej podstawie.
Rozporządzenie wykonawcze (UE) nr 448/2013 ustanawia procedurę mającą na celu określenie referencyjnego państwa członkowskiego ZAFI spoza UE.

Zmiany innych aktów prawnych

Dyrektywa 2011/61/UE zmieniła także dyrektywy 2003/41/WE i 2009/65/WE oraz rozporządzenia (WE) nr 1060/2009 i (UE) nr 1095/2010.

OD KIEDY PRZEPISY TE MAJĄ ZASTOSOWANIE?

Dyrektywa 2011/61/WE musiała zostać transponowana do prawa krajowego do 22 lipca 2013 r. Przepisy obowiązują od tej daty.

KONTEKST

Więcej informacji:

Fundusze inwestycyjne (Komisja Europejska).

KLUCZOWE POJĘCIA

Czynności poprzedzające wprowadzanie do obrotu. Bezpośrednie lub pośrednie przekazywanie informacji na temat strategii inwestycyjnych lub koncepcji inwestycyjnych przez ZAFI lub w jego imieniu inwestorom profesjonalnym mającym miejsce zamieszkania lub siedzibę w UE, w celu zbadania ich zainteresowania AFI, który nie został jeszcze ustanowiony.

GŁÓWNY DOKUMENT

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/61/UE z dnia 8 czerwca 2011 r. w sprawie zarządzających alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zmiany dyrektyw 2003/41/WE i 2009/65/WE oraz rozporządzeń (WE) nr 1060/2009 i (UE) nr 1095/2010 (Dz.U. L 174 z 1.7.2011, s. 1–73).

Kolejne zmiany dyrektywy 2011/61/UE zostały włączone do tekstu podstawowego. Tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentacyjną.

DOKUMENTY POWIĄZANE

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2556 z dnia 14 grudnia 2022r. w sprawie zmiany dyrektyw 2009/65/WE, 2009/138/WE, 2011/61/UE, 2013/36/UE, 2014/59/UE, 2014/65/UE, (UE) 2015/2366 oraz (UE) 2016/2341 w odniesieniu do operacyjnej elastyczności cyfrowej sektora finansowego (Dz.U. L 333 z 27.12.2022, s. 153–163).

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2554 z dnia 14 grudnia 2022 r. w sprawie operacyjnej elastyczności cyfrowej sektora finansowego i zmieniające rozporządzenia (WE) nr 1060/2009, (UE) nr 648/2012, (UE) nr 600/2014, (UE) nr 909/2014 oraz (UE) 2016/1011 (Dz.U. L 333 z 27.12.2022, s. 1–79).

Sprawozdanie Komisji dla Parlamentu Europejskiego i Rady, oceniające stosowanie i zakres dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/61/UE w sprawie osób zarządzających alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (COM(2020) 232 finalny, 10.6.2020)

Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2015/514 z dnia 18 grudnia 2014 r. w sprawie informacji, które mają być przekazywane przez właściwe organy Europejskiemu Organowi Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych zgodnie z art. 67 ust. 3 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/61/UE (Dz.U. L 82 z 27.3.2015, s. 5–11).

Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) nr 694/2014 z dnia 17 grudnia 2013 r. uzupełniające dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/61/UE w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych służących określeniu typów zarządzających alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (Dz.U. L 183 z 24.6.2014, s. 18–20).

Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) nr 447/2013 z dnia 15 maja 2013 r. ustanawiające procedurę obowiązującą ZAFI, które wyrażają zgodę na objęcie ich przepisami dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/61/UE (Dz.U. L 132 z 16.5.2013, s. 1–2).

Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) nr 448/2013 z dnia 15 maja 2013 r. ustanawiające procedurę mającą na celu określenie państwa członkowskiego odniesienia ZAFI spoza UE zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/61/UE (Dz.U. L 132 z 16.5.2013, s. 3–5).

Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) nr 231/2013 z dnia 19 grudnia 2012 r. uzupełniające dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/61/UE w odniesieniu do zwolnień, ogólnych warunków dotyczących prowadzenia działalności, depozytariuszy, dźwigni finansowej, przejrzystości i nadzoru (Dz.U. L 83 z 22.3.2013, s. 1–95).

Zob. tekst skonsolidowany.

Ostatnia aktualizacja: 20.06.2023