Ambitna strategia będąca owocem wnikliwej oceny ożywia działalność wspólnotową w zakresie zdrowia zwierząt, otwierając zarazem nowe debaty międzyinstytucjonalne poświęcone temu zagadnieniu. Strategia składa się z czterech filarów, które określają normy wspólnotowe przeznaczone dla wszystkich podmiotów działających w tym sektorze.

Komunikat do Parlamentu Europejskiego, Rady, Komitetu Ekonomiczno-Społecznego oraz Komitetu Regionów z dnia 19 września 2007 r. w sprawie nowej strategii Unii Europejskiej w zakresie zdrowia zwierząt (2007–2013) – „Lepiej zapobiegać niż leczyć” [COM (2007) 539 wersja ostateczna – nieopublikowany w Dzienniku Urzędowym].

Strategia europejska w zakresie zdrowia zwierząt opiera się na ocenie rozpoczętej przez Komisję w 2004 r. i dotyczy zdrowia wszystkich zwierząt w Unii Europejskiej (UE).

Ocena głównych zagrożeń dla zdrowia zwierząt powinna stanowić podstawę działania wspólnotowego. Analiza ta powinna określać znaczenie ryzyka dla celów strategii UE, dopuszczalny poziom ryzyka dla Wspólnoty oraz priorytet dotyczący działania realizowanego w celu ograniczenia zagrożenia. W tych ramach celem działania wspólnotowego będzie zmniejszenie ryzyka do znikomego poziomu, ponieważ zerowy poziom ryzyka nie istnieje. Ponadto Wspólnota stosuje zasadę ostrożności, która przewiduje korzystanie ze środków tymczasowych w przypadku zagrożenia potencjalnie poważnego dla zdrowia, ale przy braku pewności naukowej.

Przedstawiciele wszystkich stron zaangażowanych w proces zarządzania ryzykiem są wezwani do udziału w podejmowaniu decyzji wspólnotowych. Analiza i zarządzanie ryzykiem będą podlegać definicji celów wymiernych oraz ocenie zasobów i zrealizowanego postępu.

UE oraz organizacje międzynarodowe, np. Światowa Organizacja Zdrowia Zwierząt (OIE (EN) (ES) (FR)) czy Bank Światowy, uznają znaczenie ochrony zdrowia zwierząt.

Najważniejszym instrumentem wspólnotowym zapewniających ochronę zdrowia zwierząt jest odpowiednie i ciągle aktualizowane prawodawstwo, które stosuje zasady polityki wspólnotowej oraz jej zobowiązania międzynarodowe. W celu ulepszenia prawodawstwa oraz uczynienia go bardziej wydajnym UE planuje wprowadzenie jasnych i jednolitych przepisów, które przestrzegają dyrektyw OIE oraz Kodeksu Żywnościowego (Codex Alimentarius) (EN) (ES) (FR).

Odpowiedni podział kosztów, korzyści i obowiązków mógłby znacznie przyczynić się do realizacji głównych celów strategii i ograniczenia ryzyka finansowego dla państw członkowskich i Wspólnoty poprzez zachęcanie do podejmowania działań prewencyjnych w zakresie zagrożeń dotyczących zwierząt.

Państwa członkowskie ponoszą odpowiedzialność za zabezpieczenie granic zewnętrznych przed przedostaniem się chorób i za kierowanie walką z ogniskami chorób egzotycznych. Rekompensata za straty poniesione w wyniku zniszczenia dla dobra publicznego własności prywatnej jest wypłacana przez rządy. Głównie właściciele zwierząt i przemysł wspólnie ponoszą odpowiedzialność za zdrowie zwierząt. Powodzenie strategii wymaga pełnego uczestnictwa oraz całkowitego zaangażowania wszystkich stron, w tym także sektora ubezpieczeń.

Kodeks Żywnościowy oraz OIE są podstawowymi odniesieniami dla ustawodawstwa w zakresie chorób zwierząt. UE przestrzega dyrektyw i zachęca innych uczestników na szczeblu międzynarodowym do kierowania się tymi samymi wartościami. Wspólnota uwzględnia także możliwość wstąpienia do Światowej Organizacji Zdrowia Zwierząt (OIE).

Lepsze zdrowie zwierząt sprzyja konkurencyjności przedsiębiorstw europejskich. Ponadto harmonizacja tych zasad zapewnia uczciwą konkurencję na rynku wspólnotowym oraz skutecznie obejmuje również przywóz. Natomiast lepsze określenie priorytetów działań zwalczających bariery sanitarne powinno przyczynić się do lepszego dostępu do rynków eksportujących.

Trzeci filar: zapobieganie zagrożeniom związanym ze zdrowiem zwierząt, nadzór i gotowość w sytuacjach kryzysowych

Promowanie środków bezpieczeństwa biologicznego * w hodowlach i ich finansowanie powinno stanowić istotne kryterium odniesienia dla procedur dotyczących podziału na strefy i obszary.

Identyfikacja oraz kontrola przemieszczania żywności pochodzenia zwierzęcego oraz pasz opiera się na systemie kontroli wymian i „papierowym” systemie identyfikacji każdego zwierzęcia. W celu zintegrowania systemu na poziomie UE stopniowo będzie wprowadzany system elektroniczny.

Zaplanowano działania na zecz zwiększenia bezpieczeństwa biologicznego na granicach, bez zakłócania przemieszczania osób czy produktów rolnych. Działania te dotyczą nie tylko poprawy aktualnego prawodawstwa, współpracy między podmiotami zaangażowanymi w proces kontroli granic, ale także wysyłania pomocy technicznej do krajów rozwijających się, tak aby mogły one spełnić normy wspólnotowe.

UE oferuje wsparcie w zakresie nadzoru weterynaryjnego poprzez lepszą współpracę między zainteresowanymi stronami oraz odpowiednie środki finansowe, a także zachęcając do kształcenia w tym obszarze. Informacje naukowe zebrane podczas takiej działalności nadzoru mogą przyczynić się do podejmowania decyzji instytucji UE, rządów oraz innych podmiotów, które działają na polu ochrony zdrowia zwierząt.

UE powinna lepiej przygotować się do reagowania w nagłych sytuacjach poprzez zintegrowaną inicjatywę oraz bardziej rozpowszechnione stosowanie szczepionek.

UE wspiera rozwój nauki oraz technologii w zakresie zdrowia publicznego i zwierząt. W tym celu ważna jest współpraca z laboratoriami wspólnotowymi i państwowymi oraz agencjami europejskimi (a zwłaszcza Europejskim Urządem ds. Bezpieczeństwa Żywności (DE) (EN) (FR) (IT), a także Europejską Agencją Leków (EN)), które mają do odegrania kluczową rolę w działaniach naukowych.

Pojęcia kluczowe stosowane w akcie

Bezpieczeństwo biologiczne: środki dostosowane do zwalczania chorób lub zapobiegania rozpowszechnianiu chorób. Dotyczą leczenia nowych zwierząt oraz zwierząt chorych, transportu osób, zwierząt i sprzętu, odżywiania zwierząt oraz czyszczenia urządzeń.