Procedura przekazywania osób między państwami członkowskimi UE a Islandią i Norwegią

STRESZCZENIE DOKUMENTÓW:

Umowa między UE a Islandią i Norwegią w sprawie procedury przekazywania osób pomiędzy państwami członkowskimi UE a Islandią i Norwegią

Decyzja 2006/697/WE dotycząca zawarcia umowy między UE a Islandią i Norwegią w sprawie procedury przekazywania osób między państwami członkowskimi UE a Islandią i Norwegią

Decyzja 2014/835/UE w sprawie zawarcia Umowy między Unią Europejską a Republiką Islandii i Królestwem Norwegii w sprawie procedury przekazywania osób między państwami członkowskimi Unii Europejskiej a Islandią i Norwegią

JAKIE SĄ CELE UMOWY I DECYZJI?

• Celem umowy jest poprawa współpracy sądowej w sprawach karnych pomiędzy państwami członkowskimi UE a Islandią i Norwegią. Na jej mocy ustanawia się procedurę przekazywania osób* z myślą o przyspieszeniu procesu przekazywania osób podejrzanych i skazanych, a także zapewnieniu odpowiedniej kontroli wykonywania nakazów aresztowania.
• Strony umowy zobowiązują się przestrzegać praw podstawowych, chronić dane osobowe oraz odmówić przekazania osoby w razie podejrzenia przyczyn dyskryminacyjnych. Strony wyrażają również wzajemne zaufanie do swoich systemów prawnych i ich zdolności do zagwarantowania sprawiedliwego procesu.
• W decyzji 2006/697/WE zatwierdza się podpisanie umowy w imieniu UE z zastrzeżeniem jej zawarcia.
• Decyzja 2014/835/UE zatwierdza umowę w sprawie procedury przekazywania osób między państwami członkowskimi a Islandią i Norwegią.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Nakaz aresztowania

• Nakaz aresztowania może zostać wydany w przypadku czynów, które są zagrożone karą pozbawienia wolności lub środkiem zabezpieczającym o wymiarze nie krótszym niż 12 miesięcy, lub też, w przypadku gdy zapadł wyrok lub wydano środek zabezpieczający, o wymiarze nie krótszym niż 4 miesiące.
• Nakaz aresztowania zawierający informacje na temat tożsamości osoby, której on dotyczy, organu wydającego nakaz oraz wyroku i charakteru przestępstwa jest przekazywany niezwłocznie po ustaleniu miejsca pobytu osoby, której dotyczy nakaz, i wpisywany do Systemu Informacyjnego Schengen (SIS) lub, jeśli nie jest to możliwe, przekazywany Interpolowi.
• Jeśli osoba, której dotyczy nakaz, wyraża zgodę na przekazanie, ostateczna decyzja w sprawie wykonania nakazu aresztowania jest podejmowana w terminie 10 dni od wyrażenia zgody. W pozostałych przypadkach ostateczna decyzja w sprawie wykonania nakazu aresztowania jest podejmowana w terminie 60 dni od aresztowania. W pewnych okolicznościach terminy te można wydłużyć o 30 dni.

Podwójna karalność

W przypadku przestępstw zagrożonych karą pozbawienia wolności o wymiarze co najmniej 3 lat strony mogą zadeklarować, że warunek podwójnej karalności* nie będzie stosowany w odniesieniu do 32 kategorii przestępstw, o ile tylko są one zagrożone karą pozbawienia wolności w wymiarze co najmniej trzech lat.

Wśród tych przestępstw można wymienić:

• udział w organizacji przestępczej,
• terroryzm,
• handel ludźmi,
• seksualne wykorzystywanie dzieci i pornografię dziecięcą,
• nielegalny obrót środkami odurzającymi i substancjami psychotropowymi,
• nielegalny obrót bronią, amunicją i materiałami wybuchowymi,
• korupcję,
• oszustwo, w tym oszustwo na szkodę interesów finansowych UE,
• pranie dochodów z przestępstwa,
• fałszowanie pieniędzy, w tym euro,
• przestępczość komputerową,
• przestępstwa w dziedzinie ochrony środowiska, w tym nielegalny obrót zagrożonymi gatunkami zwierząt oraz zagrożonymi gatunkami roślin i ich odmianami,
• udzielenie pomocy w nielegalnym przekroczeniu granicy lub pobycie,
• zabójstwo, spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu,
• nielegalny obrót organami i tkankami ludzkimi,
• uprowadzenie osoby, bezprawne pozbawienie wolności i wzięcie zakładników,
• rasizm i ksenofobię,
• kradzież w formie zorganizowanej lub rozbój z użyciem broni,
• nielegalny obrót dobrami kultury, w tym antykami i dziełami sztuki,
• sprzeniewierzenie cudzego mienia,
• wymuszenie rozbójnicze,
• podrabianie i piractwo produktów,
• fałszowanie dokumentów urzędowych i obrót nimi,
• fałszowanie środków płatniczych,
• nielegalny obrót hormonami i innymi stymulatorami wzrostu,
• nielegalny obrót materiałami jądrowymi lub radioaktywnymi,
• obrót kradzionymi samochodami,
• zgwałcenie,
• podpalenie,
• przestępstwa należące do właściwości Międzynarodowego Trybunału Karnego,
• porwanie statku powietrznego lub wodnego,
• sabotaż.

Podstawy odmowy wykonania nakazu aresztowania

Podstawy obligatoryjnej odmowy wykonania nakazu

Władze sądowe odmówią wykonania nakazu aresztowania, jeśli:

• przestępstwo jest objęte amnestią;
• dana osoba była już sądzona za te same czyny, a kara została wykonana lub jest wykonywana;
• dana osoba nie może zostać pociągnięta do odpowiedzialności karnej ze względu na swój wiek.

Podstawy opcjonalnej odmowy wykonania nakazu

Państwa mogą odmówić wykonania nakazu aresztowania, jeśli:

• czyny nie stanowią przestępstwa w państwie wykonującym nakaz (z wyjątkiem przestępstw związanych z podatkami, daninami publicznymi, należnościami celnymi i wymianą walut obcych);
• dana osoba jest ścigana w państwie wykonującym nakaz za ten sam czyn;
• zapadło prawomocne orzeczenie w związku z tymi samymi czynami, co uniemożliwia kontynuowanie postępowania;
• organy w państwie wykonującym postanowiły nie stawiać danej osoby w stan oskarżenia lub wstrzymały postępowanie;
• ściganie karne lub ukaranie osoby, której dotyczy nakaz, jest ustawowo zakazane w państwie wykonującym nakaz;
• osoba, której dotyczy nakaz, jest obywatelem państwa wykonującego nakaz lub w państwie tym stale przebywa, a państwo to zobowiązuje się wykonać karę;
• przestępstwa zostały popełnione poza państwem wydającym nakaz lub prawo tego państwa nie dopuszcza ścigania przestępstw tego rodzaju.

Prawa podstawowe

W umowie wskazano, że nie narusza ona praw podstawowych oraz podstawowych zasad prawa ustanowionych w Europejskiej konwencji praw człowieka lub zasad, o których mowa w art. 6 Traktatu o Unii Europejskiej.

Stwierdza się w niej również, że żaden przepis umowy nie powinien być interpretowany jako zakazujący odmowy przekazania osoby:

• wobec której nakaz aresztowania został wydany ze względu na jej płeć, rasę, religię, pochodzenie etniczne, przynależność państwową, język, poglądy polityczne lub orientację seksualną;
• której sytuacja może doznać uszczerbku z któregokolwiek z tych powodów.

Wyjątek ze względu na polityczny charakter przestępstwa

Wykonania nakazu nie można odmówić na podstawie tego, że przestępstwo może być uznawane przez państwo wykonujące nakaz za przestępstwo polityczne. Strony mogą jednak postanowić, że ta zasada będzie miała zastosowanie wyłącznie do przestępstw, o których mowa w dyrektywie (UE) 2017/541 w sprawie zwalczania terroryzmu i w art. 1 i 2 Europejskiej konwencji o zwalczaniu terroryzmu z 1977 r.

Procedura przekazywania osób

• Aresztowana osoba musi w momencie aresztowania zostać poinformowana o treści nakazu, możliwości wyrażenia zgody na przekazanie organowi wydającemu nakaz, a także o prawie do skorzystania z pomocy prawnej i pomocy tłumacza.
• Wobec osoby można utrzymać areszt lub tymczasowo ją zwolnić, o ile zostaną podjęte środki w celu zapobieżenia jej ucieczce.
• Sądowe przesłuchanie osoby jest przeprowadzane na podstawie prawa państwa wykonującego nakaz i zgodnie z ustalonymi warunkami.
• Osoba może zdecydować o dobrowolnym wyrażeniu zgody na przekazanie, o ile ma pełną świadomość konsekwencji takiej decyzji.
• O ile jest to możliwe, przekazanie osoby powinno nastąpić w ciągu 10 dni od daty podjęcia decyzji w sprawie wykonania nakazu aresztowania lub w dniu przekazania ustalonym przez organy.
• Organ wykonujący nakaz zajmuje i przekazuje mienie, które może być potrzebne jako dowód lub które zostało uzyskane przez osobę w wyniku przestępstwa.
• Strony zezwalają na tranzyt przez swoje terytorium przekazywanej osoby, o ile dysponują pełnymi informacjami na temat nakazu.

Wydatki

Wszystkie wydatki są ponoszone przez państwo wydające nakaz. Wyjątkiem są wydatki poniesione na terytorium państwa wykonującego nakaz na wykonanie nakazu aresztowania.

Spory i przegląd

Wszelkie spory są przekazywane posiedzeniu przedstawicieli rządów stron i rozstrzygane w terminie sześciu miesięcy.

Strony poddają ciągłemu przeglądowi rozwój orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, a także orzecznictwa właściwych sądów w Islandii i Norwegii. Ponadto dokonują one przeglądu umowy nie później niż pięć lat po jej wejściu w życie.

DATA WEJŚCIA W ŻYCIE

Umowa weszła w życie 1 listopada 2019 r.

KONTEKST

Więcej informacji:

• Europejski nakaz aresztowania (Europejski portal e-Sprawiedliwość).

KLUCZOWE POJĘCIA

GŁÓWNE DOKUMENTY

Umowa między Unią Europejską a Republiką Islandii i Królestwem Norwegii w sprawie procedury przekazywania osób pomiędzy państwami członkowskimi Unii Europejskiej a Islandią i Norwegią (Dz.U. L 292 z 21.10.2006, s. 2–19)

Decyzja Rady 2006/697/WE z dnia 27 czerwca 2006 r. dotycząca zawarcia Umowy między Unią Europejską a Republiką Islandii i Królestwem Norwegii w sprawie procedury przekazywania osób między państwami członkowskimi Unii Europejskiej a Islandią i Norwegią (Dz.U. L 292 z 21.10.2006, s. 1)

Decyzja Rady 2014/835/UE z dnia 27 listopada 2014 r. w sprawie zawarcia Umowy między Unią Europejską a Republiką Islandii i Królestwem Norwegii w sprawie procedury przekazywania osób między państwami członkowskimi Unii Europejskiej a Islandią i Norwegią (Dz.U. L 343 z 28.11.2014, s. 1–2)

DOKUMENTY POWIĄZANE

Nota dotycząca wejścia w życie Umowy między Unią Europejską a Islandią i Norwegią w sprawie procedury przekazywania osób (Dz.U. L 230 z 6.9.2019, s. 1)

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/541 z dnia 15 marca 2017 r. w sprawie zwalczania terroryzmu i zastępująca decyzję ramową Rady 2002/475/WSiSW oraz zmieniająca decyzję Rady 2005/671/WSiSW (Dz.U. L 88 z 31.3.2017, s. 6–21)

Ostatnia aktualizacja: 06.05.2021