Niniejszym rozporządzeniem Unia Europejska (UE) ujednolica środki prawne w zakresie kontroli i monitorowania substancji często stosowanych w nielegalnej produkcji środków odurzających lub substancji psychotropowych. W ten sposób zamierza zapobiec niedozwolonemu wykorzystywaniu tych substancji.

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 273/2004 z dnia 11 lutego 2004 r. w sprawie prekursorów narkotykowych [Zob. akt(-y) zmieniający(-e)].

Skuteczna kontrola środków chemicznych stosowanych w nielegalnej produkcji środków odurzających i substancji psychotropowych to ważne narzędzie w walce z handlem narkotykami. Jednakże te substancje chemiczne (tzw. prekursory) mają także zgodne z prawem zastosowanie przemysłowe. Dlatego konieczne jest uznanie i ochrona zgodnego z prawem handlu tymi substancjami przy jednoczesnym uniemożliwianiu wykorzystywania ich w niedozwolonych celach.

Celem jest osiągnięcie równowagi między podejmowaniem działań mających zapobiec produkcji nielegalnych środków odurzających a uniknięciem stawiania barier zgodnemu z prawem obrotowi substancjami chemicznymi.

Rozporządzenie to ustanawia zharmonizowane środki kontroli i monitorowania w Unii Europejskiej (UE) określonych substancji chemicznych często stosowanych w nielegalnej produkcji środków odurzających. Definiuje ono „substancje sklasyfikowane” * zgodnie z art. 12 konwencji Narodów Zjednoczonych (ONZ) (zob. poniżej). W przypadku tych substancji sklasyfikowanych rozporządzenie zawiera postanowienia dotyczące zezwoleń, deklaracji klienta i etykietowania. Wprowadzona zostaje procedura monitorowania, aby zapobiec powstawaniu przeszkód w wolnym handlu tymi substancjami w krajach UE.

Jednocześnie rozporządzenie definiuje także „substancje niesklasyfikowane” * zgodnie z art. 12 konwencji ONZ. Dla tych substancji Komisja przygotowuje wytyczne ustanawiające bardziej elastyczny system kontroli niż ten, który dotyczy substancji sklasyfikowanych.

Na mocy rozporządzenia podmioty gospodarcze * muszą niezwłocznie zawiadamiać właściwe organy o wszystkich okolicznościach, takich jak nietypowe zamówienia lub transakcje z udziałem substancji sklasyfikowanych, które mają być włączone do obrotu *, które sugerują, że substancje te mogłyby zostać wykorzystane w sposób niedozwolony do nielegalnej produkcji środków odurzających lub substancji psychotropowych.

Podmioty gospodarcze pragnące wprowadzić do obrotu substancje sklasyfikowane jako prekursory (kategorie 1 lub 2 załącznika I) mają obowiązek:

Aby zapobiec tworzeniu niepotrzebnych barier w handlu, wymogi dla substancji zaklasyfikowanych do kategorii 2 są mniej restrykcyjne niż wymogi dla kategorii 1, zwłaszcza jeżeli wchodzące w grę ilości nie przekraczają wskazanych w załączniku II.

Przy pomocy komitetu Komisja przygotowuje i aktualizuje listę substancji, które należy monitorować. Kraje UE muszą rozprowadzać te listy wśród podmiotów gospodarczych.

W 1990 r. UE przyjęła Konwencję Narodów Zjednoczonych o zwalczaniu nielegalnego obrotu środkami odurzającymi i substancjami psychotropowymi w drodze decyzji Rady 90/611/ EWG. Art. 12 konwencji ONZ wymagał podjęcia kroków w celu monitorowania produkcji i dystrybucji prekursorów. Jeżeli chodzi o zewnętrzny aspekt tego wymogu, tj. monitorowanie wymiany handlowej prekursorami między państwami członkowskimi a krajami trzecimi, wymagania art. 12 zostały spełnione przez rozporządzenie Rady (EWG) nr 111/2005.

Pojęcia kluczowe stosowane w akcie

Substancja sklasyfikowana: każda substancja wymieniona w załączniku I, która może zostać wykorzystana do niezgodnej z prawem produkcji środków odurzających i substancji psychotropowych, w tym mieszaniny i produkty naturalne zawierające tę substancję. Z tej kategorii wyłącza się produkty lecznicze, preparaty farmaceutyczne, mieszanki, produkty naturalne i inne preparaty zawierające substancje sklasyfikowane, których receptura sprawia, że nie mogą zostać bez trudności wykorzystane lub odzyskane przy użyciu łatwych w zastosowaniu lub ekonomicznie realnych środków.
Substancja niesklasyfikowana: każda substancja, która, choć niewymieniona w załączniku I, została zidentyfikowana jako wykorzystana do niezgodnej z prawem produkcji środków odurzających lub substancji psychotropowych.
Włączenie do obrotu: każda odpłatna lub nieodpłatna dostawa substancji sklasyfikowanych w obrębie UE; lub składowanie, wytwarzanie, produkcja, przetwarzanie, handel, dystrybucja lub pośrednictwo w handlu tymi substancjami w celu dostawy w obrębie UE.
Podmiot gospodarczy: osoba fizyczna lub prawna zajmująca się wprowadzaniem do obrotu substancji sklasyfikowanych.

Odniesienia

Akt	Wejście w życie	Termin transpozycji przez państwa członkowskie	Dziennik Urzędowy
Rozporządzenie (WE) nr 273/2004	18.8.2005	–	Dz.U. L 47 z 18.2.2004

Akt(y) zmieniający(-e)	Wejście w życie	Termin transpozycji przez państwa członkowskie	Dziennik Urzędowy
Rozporządzenie (WE) nr 219/2009	20.4.2009	–	Dz.U. L 87 z 31.3.2009

Sprawozdanie Komisji dla Rady i Parlamentu Europejskiego z dnia 7 stycznia 2010 r. na mocy art. 16 rozporządzenia (WE) nr 273/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. oraz art. 32 rozporządzenia Rady (WE) nr 111/2005 w sprawie wdrożenia i funkcjonowania prawodawstwa wspólnotowego dotyczącego nadzorowania i kontroli handlu prekursorami narkotyków [COM(2009) 709 wersja ostateczna - nieopublikowane w Dzienniku Urzędowym]. Sprawozdanie ocenia wdrożenie i funkcjonowanie rozporządzeń (WE) nr 273/2004 (powyżej) oraz 111/2005.

W oparciu o dane otrzymane od państw członkowskich ocena Komisji stwierdza, że ramy prawne kontroli handlu na ogół zapewniają proporcjonalne środki zapobiegające niezgodnemu z prawem wykorzystaniu prekursorów narkotyków bez utrudniania legalnego obrotu. W dużym stopniu przyczyniła się do tego efektywna współpraca między podmiotami gospodarczymi a właściwymi organami. Ponadto wytyczne UE dla branży chemicznej oraz nowy kurs e-learningowy dla podmiotów gospodarczych dobrze uzupełniają prawodawstwo w tej dziedzinie.

Kraje UE z powodzeniem zastosowały wspólny system licencjonowania prekursorów kategorii 1, funkcjonujący skutecznie zarówno z punktu widzenia właściwych organów, jak i podmiotów przemysłowych. Jednak, jak się okazało, wymóg rejestracji prekursorów kategorii 2 ma pewne niedociągnięcia w zakresie właściwej kontroli i zapobiegania próbom nielegalnego pozyskiwania tych substancji. Ponadto określone przepisy (np. dotyczące deklaracji klienta lub kryteriów ustalania mieszanek) są różnie interpretowane przez państwa członkowskie. Inne trudności dotyczą niewystarczającego dostarczania informacji przez podmioty gospodarcze właściwym organom oraz określonych aspektów przepisów dotyczących handlu zewnętrznego, takich jak nieelastyczne limity czasowe dla powiadomień przed wywozem czy brak uproszczonych procedur udzielania zezwoleń.

Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1277/2005 z dnia 27 lipca 2005 r. ustanawiające przepisy wykonawcze dotyczące rozporządzenia (WE) nr 273/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie prekursorów narkotykowych i rozporządzenia Rady (WE) nr 111/2005 określającego zasady nadzorowania handlu prekursorami narkotyków pomiędzy Wspólnotą a państwami trzecimi [Dz.U. L 202 z 3.8.2005]. Rozporządzenie określa przepisy wykonawcze do wyżej wymienionych rozporządzeń w zakresie odpowiedzialnych funkcjonariuszy, wydawania licencji i dokonywania rejestracji podmiotów gospodarczych, dostarczania informacji, powiadamiania przed wywozem i wydawania zezwoleń na wywóz i przywóz w obszarze prekursorów narkotykowych.