Rozporządzenie (WE) nr 2201/2003, znane jako „rozporządzenie Bruksela II bis”, to jednolity instrument prawny mający na celu zapewnienie parom międzynarodowym pomocy przy rozwiązywaniu sporów, dotyczących więcej niż jednego kraju, związanych z rozwodem i pieczą nad dziećmi.
Rozporządzenie określa:
Nie dotyczy ono spraw z zakresu prawa rodzinnego materialnego. Sprawy te pozostawiono poszczególnym państwom członkowskim.
Rozporządzenie ma zastosowanie do spraw z zakresu prawa cywilnego dotyczących więcej niż jednego kraju, które odnoszą się do:
Jednym z jego głównych celów jest zapewnienie poszanowania prawa dziecka do kontaktu z obojgiem rodziców, nawet gdy żyją oni w separacji lub mieszkają w różnych państwach członkowskich.
Rozporządzenie nie ma zastosowania w sprawach dotyczących:
Sprawy małżeńskie
Nie ma ogólnej zasady dotyczącej jurysdykcji w sprawach małżeńskich. W celu ustalenia państwa członkowskiego, którego sądy są uprawnione do wydania orzeczenia w sprawie, rozporządzenie określa natomiast siedem alternatywnych podstaw jurysdykcji w oparciu o obywatelstwo małżonków lub miejsce, w którym zwykle zamieszkują.
Odpowiedzialność rodzicielska
Rozporządzenie ma zastosowanie do:
Takie sprawy na ogół podlegają jurysdykcji sądów w państwie członkowskim, w którym dziecko zwykle zamieszkuje. Jeżeli nie można ustalić miejsca zwykłego zamieszkania dziecka (tak jest chociażby w przypadku uchodźców), jurysdykcję automatycznie uznają sądy państwa członkowskiego, w którym dziecko aktualnie przebywa.
Uprowadzenie dziecka
Rozporządzenie określa również zasady dotyczące postępowania w przypadku bezprawnego uprowadzenia lub zatrzymania dziecka.
Sądy państwa członkowskiego, w którym dziecko zwykle zamieszkiwało bezpośrednio przed uprowadzeniem, utrzymują swoją właściwość do chwili uzyskania przez dziecko zwykłego pobytu w innym państwie członkowskim.
Uznawanie
Na mocy rozporządzenia każde państwo członkowskie ma obowiązek automatycznie uznawać orzeczenia wydane w innym państwie członkowskim w sprawach małżeńskich oraz w sprawach odpowiedzialności rodzicielskiej. Orzeczenie może nie zostać uznane, jeżeli:
Orzeczenie odnoszące się do odpowiedzialności rodzicielskiej może również nie zostać uznane, jeżeli:
Stosowanie
Orzeczenia w sprawie wykonywania odpowiedzialności rodzicielskiej wydane w jednym państwie członkowskim i w tym państwie wykonalne są wykonywane w innym państwie UE, jeżeli ich wykonalność w tym państwie została stwierdzona na wniosek którejkolwiek zainteresowanej strony. Niemniej jednak takie stwierdzenie nie jest wymagane w przypadku orzeczeń przyznających prawo do osobistej styczności z dzieckiem i orzeczeń pociągających za sobą powrót dziecka, jeżeli uzyskały one zaświadczenie wydane przez orzekającego sędziego zgodnie z rozporządzeniem.
Współpraca między organami centralnymi w sprawach odpowiedzialności rodzicielskiej
Każde państwo członkowskie wyznacza jeden organ centralny (lub większą ich liczbę), którego zadaniem jest:
Organy centralne spotykają się regularnie na posiedzeniach jako członkowie europejskiej sieci sądowej w sprawach cywilnych i handlowych.
Obowiązujące umowy
Co do zasady rozporządzenie zastępuje obowiązujące konwencje dotyczące tego samego przedmiotu, których stronami są co najmniej dwa państwa członkowskie. W stosunkach między państwami członkowskimi rozporządzenie ma pierwszeństwo przed następującymi konwencjami wielostronnymi:
Co się tyczy konwencji haskiej z 19 października 1996 r. w sprawie odpowiedzialności rodzicielskiej i środków ochrony dzieci (zob. streszczenie), rozporządzenie ma zastosowanie, jeżeli dziecko zwykle zamieszkuje w państwie UE.
Wyłączenia i zasady szczególne
Dania nie uczestniczyła w przyjęciu rozporządzenia i dlatego nie jest nim związana.
Zasady szczególne mają zastosowanie do:
Uchylenie
Rozporządzenie Bruksela II bis zostało przekształcone rozporządzeniem (UE) 2019/1111 (rozporządzeniem Bruksela II bis (wersja przekształcona)), które ma zastosowanie od 1 sierpnia 2022 r. (zob. streszczenie).
Rozporządzenie ma zastosowanie od 01 marca 2005 r.
Więcej informacji:
Rozporządzenie Rady (WE) nr 2201/2003 z dnia 27 listopada 2003 r. dotyczące jurysdykcji oraz uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej, uchylające rozporządzenie (WE) nr 1347/2000 (Dz.U. L 338 z 23.12.2003, s. 1–29).
Kolejne zmiany rozporządzenia (WE) nr 2201/2003 zostały włączone do tekstu podstawowego. Tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentacyjną.
Decyzja Rady 2010/405/UE z dnia 12 lipca 2010 r. w sprawie upoważnienia do podjęcia wzmocnionej współpracy w dziedzinie prawa właściwego dla rozwodów i separacji (Dz.U. L 189 z 22.7.2010, s. 12–13).
Rozporządzenie Rady (UE) nr 1259/2010 z dnia 20 grudnia 2010 r. w sprawie wprowadzenia w życie wzmocnionej współpracy w dziedzinie prawa właściwego dla rozwodu i separacji prawnej (Dz.U. L 343 z 29.12.2010, s. 10–16).
Decyzja Komisji 2012/714/UE z dnia 21 listopada 2012 r. potwierdzająca udział Litwy we wzmocnionej współpracy w dziedzinie prawa właściwego dla rozwodów i separacji (Dz.U. L 323 z 22.11.2012, s. 18–19).
Decyzja Komisji 2014/39/UE z dnia 27 stycznia 2014 r. potwierdzająca udział Grecji we wzmocnionej współpracy w dziedzinie prawa właściwego dla rozwodów i separacji (Dz.U. L 23 z 28.1.2014, s. 41–42).
Ostatnia aktualizacja: 03.09.2021