Swoboda przemieszczania się i pobytu na terytorium UE

STRESZCZENIE DOKUMENTU:

Dyrektywa 2004/38/WE w sprawie prawa obywateli UE i ich rodzin do swobodnego przemieszczania się i pobytu w UE

JAKIE SĄ CELE DYREKTYWY?

Dyrektywa:

• stanowi jeden akt prawny łączący wiele istniejących przepisów;
• ustanawia warunki regulujące korzystanie z prawa do swobodnego przemieszczania się i pobytu (stałego i tymczasowego) przez obywateli Unii Europejskiej (UE)* i członków ich rodzin*;
• określa ograniczenia tego prawa uzasadnione względami porządku publicznego, bezpieczeństwa publicznego lub zdrowia publicznego;
• precyzuje status pracowników najemnych, osób pracujących na własny rachunek, studentów oraz osób niepracujących zarobkowo.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Obywatele UE posiadający ważny dowód tożsamości lub paszport:

• mają prawo wjazdu do innego państwa członkowskiego UE bez obowiązku posiadania wizy wjazdowej lub wyjazdowej. Członkowie rodziny, którzy nie są obywatelami państwa członkowskiego, nie muszą posiadać wizy wjazdowej ani wyjazdowej, jeżeli posiadają ważną kartę pobytową;
• mają prawo pobytu na terytorium innego państwa członkowskiego przez okres nieprzekraczający trzech miesięcy bez wypełniania jakichkolwiek warunków i formalności;
• mają prawo pobytu na terytorium innego państwa członkowskiego przez okres dłuższy niż trzy miesiące po spełnieniu odpowiednich warunków, w zależności od ich statusu w państwie przyjmującym:
  • pracownicy najemni lub osoby pracujące na własny rachunek nie muszą spełniać żadnych dodatkowych warunków,
  • studenci oraz inne osoby niepracujące zarobkowo, np. przebywające na emeryturze, muszą posiadać wystarczające zasoby dla siebie i członków swoich rodzin, aby nie stanowić obciążenia dla systemu pomocy społecznej państwa przyjmującego, a także muszą być objęci pełnym ubezpieczeniem zdrowotnym;
• w przypadku okresów pobytu przekraczających trzy miesiące muszą zarejestrować się w odpowiednich organach. Członkowie ich rodzin, którzy nie są obywatelami UE, muszą posiadać kartę pobytową ważną przez pięć lat;
• jeżeli legalnie zamieszkują w innym państwie członkowskim przez nieprzerwany okres pięciu lat, mają prawo stałego pobytu w tym państwie. Dotyczy to również towarzyszących im członków rodziny;
• mają prawo do traktowania na równi z obywatelami państwa przyjmującego. Władze państwa przyjmującego nie są jednak zobowiązane do przyznania uprawnienia do pomocy społecznej obywatelom UE, którzy nie pracują zarobkowo, w ciągu pierwszych trzech miesięcy ich pobytu.

Ponadto:

• członkowie rodziny obywatela UE mogą – pod pewnymi warunkami – mieć prawo do dalszego pobytu w danym państwie, nawet jeśli ten obywatel UE umrze lub opuści to państwo;
• obywatele UE lub członkowie ich rodzin mogą zostać wydaleni, jeżeli ich zachowanie poważnie zagraża jednemu z podstawowych interesów społecznych;
• chorobami, które uzasadniają wprowadzenie środków ograniczających swobodę przemieszczania się, są jedynie potencjalne choroby epidemiczne wskazane przez Światową Organizację Zdrowia.

OD KIEDY DYREKTYWA MA ZASTOSOWANIE?

Dyrektywa ma zastosowanie od 30 kwietnia 2004 r., przy czym do porządku prawnego państw członkowskich miała zostać włączona do 30 kwietnia 2006 r.

KONTEKST

Więcej informacji:

• Swoboda przemieszczania się i pobytu (Komisja Europejska).

KLUCZOWE POJĘCIA

GŁÓWNY DOKUMENT

Dyrektywa 2004/38/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie prawa obywateli Unii i członków ich rodzin do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium Państw Członkowskich, zmieniająca rozporządzenie (EWG) nr 1612/68 i uchylająca dyrektywy 64/221/EWG, 68/360/EWG, 72/194/EWG, 73/148/EWG, 75/34/EWG, 75/35/EWG, 90/364/EWG, 90/365/EWG i 93/96/EWG (Dz.U. L 158 z 30.4.2004, s. 77–123).

Kolejne zmiany dyrektywy 2004/38/WE zostały włączone do tekstu pierwotnego. Tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentacyjną.

DOKUMENTY POWIĄZANE

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/54/UE z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie środków ułatwiających korzystanie z praw przyznanych pracownikom w kontekście swobodnego przepływu pracowników (Dz.U. L 128 z 30.4.2014, s. 8–14).

Komunikat Komisji dla Parlamentu Europejskiego i Rady dotyczący wytycznych w celu skuteczniejszej transpozycji i stosowania dyrektywy 2004/38/WE w sprawie prawa obywateli Unii i członków ich rodzin do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich (KOM(2009) 313 wersja ostateczna z 2.7.2009).

Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów – Swobodny przepływ obywateli UE i ich rodzin – pięć skutecznych działań (COM(2013) 837 final z 25.11.2013).

Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego i Rady – Wspieranie organów krajowych w zwalczaniu nadużyć związanych z prawem do swobodnego przemieszczania się: Podręcznik dotyczący działań w związku z domniemanymi małżeństwami dla pozoru zawieranymi przez obywateli UE i obywateli spoza UE w kontekście unijnych przepisów dotyczących prawa do swobodnego przemieszczania się obywateli UE (COM(2014) 604 final z 26.9.2014).

Ostatnia aktualizacja: 03.02.2022