Europejska agenda kultury w dobie globalizacji świata

Komisja przedstawiła nową europejską agendę kultury, która sprosta wyzwaniom globalizacji. Nowa strategia ma wzmocnić współpracę kulturalną w Unii Europejskiej (UE). Skupia się na konkretnych propozycjach i szeregu wspólnych celów do zrealizowania.

AKT

Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego oraz Komitetu Regionów z 10 maja 2007 r. dotyczący Europejskiej agendy kultury w dobie globalizacji świata [COM(2007) 242 wersja ostateczna – niepublikowany w Dzienniku Urzędowym].

STRESZCZENIE

Kultura odgrywa kluczową rolę w życiu społecznym, gospodarczym i politycznym. Dlatego zajmuje ona wybitne miejsce w procesie integracji europejskiej.

Kierując się takim podejściem i w wyniku konsultacji z uczestnikami sektora kultury, Komisja zaproponowała nową europejską agendę kultury, skupiającą się wokół konkretnych celów. Aby osiągnąć te cele, Komisja proponuje nowe mechanizmy współpracy z krajami UE i między nimi oraz z innymi instytucjami na różnych poziomach i oczywiście społeczeństwem obywatelskim.

Cele nowej europejskiej agendy kultury opierają się na trzech priorytetach:

Różnorodność kulturowa i dialog międzykulturowy

Należy wspierać otwartość umysłów oraz wymianę międzykulturową. Dlatego właśnie nowa agenda kultury zachęca do:

mobilności artystów i osób zawodowo związanych z kulturą oraz wymiany wszystkich form wyrazu artystycznego,
propagowania i poszerzania kompetencji międzykulturowych oraz dialogu międzykulturowego poprzez rozwój kompetencji kluczowych w procesie kształcenia przez całe życie, takich jak wrażliwość i ekspresja kulturalna oraz komunikacja w językach obcych.

Pobudzanie kreatywności poprzez kulturę w ramach strategii lizbońskiej na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia

Przemysł kulturowy przyczynia się do pobudzenia dynamiki gospodarki europejskiej oraz podnosi konkurencyjność UE. Wystarczy zauważyć, że sektor kultury daje zatrudnienie prawie 5 mln osób w UE. Mając to na względzie, Komisja proponuje następujące cele:

propagowanie kreatywności w kształceniu oraz włączanie takiego wymiaru jako narzędzia edukacji i kształcenia ustawicznego,
wzmocnienie zdolności organizacyjnych sektora kultury z naciskiem na przedsiębiorczość i kształcenie pracowników kultury z zakresu zarządzania (innowacyjne źródła finansowania, wymiar europejski działalności handlowej itp.),
rozwój skutecznego partnerstwa między sektorem kultury a innymi sektorami (technologie informacyjno-komunikacyjne, badania, turystyka, partnerzy społeczni itp.) w celu wzmocnienia efektów inwestycji w kulturę.

Kultura jako nieodzowny element w stosunkach międzynarodowych

W duchu Konwencji UNESCO w sprawie ochrony i promowania różnorodności form wyrazu kulturowego ratyfikowanej przez UE i większość państw członkowskich nowa agenda kultury proponuje wzmocnienie wymiaru kulturalnego jako nieodzownego elementu w stosunkach zewnętrznych UE. Takiemu priorytetowi towarzyszą liczne działania zmierzające do:

kontynuowania dialogu politycznego w dziedzinie kultury i promowania wymiany kulturalnej między UE i krajami spoza Unii,
wspierania dostępu do światowych rynków produktów i usług kulturowych pochodzących z krajów rozwijających się poprzez porozumienia zakładające warunki preferencyjne lub środki wsparcia związane z wymianą,
opierania się na stosunkach zewnętrznych, aby uruchomić wsparcie finansowe i techniczne (zachowanie dziedzictwa kulturowego, wsparcie działalności kulturalnej na świecie),
uwzględnienia kultury lokalnej we wszystkich projektach finansowanych przez UE,
zwiększenia udziału UE w pracach organizacji międzynarodowych działających w sektorze kultury oraz w ramach inicjatywy Sojusz Cywilizacji ONZ.

Metody pracy

Komisja stara się nawiązać dialog z sektorem kulturowym – od artystów i twórców aż po przemysł kultury – aby zrealizować wyznaczone cele. W tym celu Komisja popiera:

identyfikację wszystkich uczestników sektora kulturalnego,
organizację „Forum kultury” gromadzącą wszystkich uczestników,
reprezentatywność opinii uczestników na poziomie europejskim,
rozwój dialogu społecznego partnerów społecznych sektora kultury,
wymiar kulturowy w europejskiej debacie publicznej w stałych przedstawicielstwach Komisji.

Nowa strategia kultury i gama zaproponowanych środków opierają się na ściślejszej współpracy między UE i jej członkami przy zastosowaniu mechanizmu otwartej metody kooperacji (OMK). Zakłada także rozwój zorganizowanego dialogu z sektorem kultury.

Nowa europejska agenda kultury uzupełniona jest innymi akcjami powiązanymi z kulturą, takimi jak Europejski Rok Dialogu Międzykulturowego 2008.

Kontekst

Do sektora kultury skierowano już wiele działań zmierzających do promocji kultury na poziomie europejskim, takich jak programy „Kultura”, „Europa dla obywateli” i MEDIA.

AKTY POWIĄZANE

Sprawozdanie Komisji dla Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów w sprawie wdrożenia Europejskiej agendy kultury [COM(2010) 390 wersja ostateczna – nieopublikowany w Dzienniku Urzędowym]. Sprawozdanie to przedstawia postęp na poziomie europejskim i poszczególnych państw na drodze do zrealizowania celów europejskiej agendy kultury oraz pierwsze doświadczenia ze stosowania nowych metod pracy. Promowanie różnorodności kulturowej i dialogu międzykulturowego zrodziło wiele kwestii i działań, takich jak:

Europejski Rok Dialogu Międzykulturowego 2008, dzięki któremu powstały nowe podejścia i struktury krajowe oraz porozumienie na poziomie UE,
komunikat Komisji w sprawie wielojęzyczności w 2008 r., mający na celu podkreślenie zalet różnorodności językowej,
dostęp do kultury przez informatyzację dzięki uruchomieniu portalu Europeana w 2008 r. oraz zaproponowaniu znaku dziedzictwa europejskiego.

Zainicjowano wiele działań promujących kulturę jako czynnik wzmagający kreatywność:

Europejski Rok Kreatywności i Innowacji (2009), który pozwolił sprawdzić, jak kultura wpływa na innowacje ekonomiczne i społeczne,
badanie wpływu kultury na kreatywność, przedsiębiorczość w przemyśle kultury i twórczości oraz na rozwój regionalny i lokalny,
zielona księga (2010) w sprawie uwalniania potencjału przedsiębiorstw z branży kultury i branży twórczej.

Od momentu przyjęcia agendy promocja kultury w stosunkach zewnętrznych UE nabrała nowego rozmachu. Obejmuje ona:

nową strategię Euromed w dziedzinie kultury (w trakcie opracowania),
intensywne wysiłki zmierzające do odbudowy dziedzictwa kulturalnego w krajach kandydujących, w szczególności dzięki wspieraniu społeczeństwa obywatelskiego przy zastosowaniu instrumentu pomocy przedakcesyjnej (IAP),
program kulturalny partnerstwa wschodniego, który ruszył w 2010 r.,
proces wzmacniający rolę kultury w polityce rozwojowej rozpoczęty w 2009 r.,
program MEDIA Mundus (2001–2013) zastępujący akcję przygotowawczą MEDIA International.

Pierwsze doświadczenia pokazują, że otwarta metoda kooperacji (OMK) jest skutecznym narzędziem współpracy w dziedzinie kultury. Jednak nie była stosowana wystarczająco długo, aby wyciągać ostateczne wnioski. W przyszłości kooperacja powinna być wzmacniana dzięki odpowiednim metodom pracy. Zorganizowany dialog w dziedzinie kultury koncentruje się wokół grup tematycznych tworzonych przez stowarzyszenia europejskie i Europejskie Forum Kultury. Grupy tematyczne były szczególnie przydatne dla wzmocnienia dialogu w samym sektorze kultury. Niemniej jednak trzeba podjąć dodatkowe wysiłki, aby w przyszłości wypracować dialog ze społeczeństwem na konkretne tematy.

See also