Wprowadzenie wspólnego systemu informacji o środowisku (SEIS)

Komisja definiuje zasady konieczne do wprowadzenia wspólnotowego systemu rozpowszechniania informacji o środowisku. Analizuje korzyści i koszty związane z takim wprowadzeniem i podsumowuje działania dotychczas wdrożone oraz czekające na wdrożenie.

AKT

Komunikat Komisji do Rady, Parlamentu Europejskiego, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów z 23 stycznia 2008 r. zatytułowany „Wprowadzenie wspólnego systemu informacji o środowisku (SEIS)” [KOM(2008) 46 wersja ostateczna – Dz.U. C 118 z 15.5.2008].

STRESZCZENIE

Aktualne wyzwania związane z ochroną środowiska – w szczególności zmiany klimatyczne, utrata różnorodności biologicznej oraz zarządzanie zasobami naturalnymi – wymagają szybkiego i łatwego dostępu do informacji o środowisku. Ponadto dzięki nowym technologiom możliwy jest dostęp do informacji w czasie rzeczywistym, co pozwala na szybsze podejmowanie decyzji, a nawet na ratowanie życia.

W niniejszym komunikacie Komisja kładzie podwaliny pod zintegrowany europejski system rozpowszechniania danych i informacji o środowisku (SEIS - Shared Environmental Information System), aby odpowiedzieć na opisane powyżej wymagania i wyzwania. Taki system zastąpiłby stopniowo aktualne systemy sprawozdawczości przez systemy bazujące na dostępności, rozpowszechnianiu i interoperacyjności. Pozwoliłoby to również na usprawnienie i na uproszczenie zbierania, wymiany i użytkowania danych i informacji potrzebnych do tworzenia oraz wdrażania polityki i działań w dziedzinie ochrony środowiska.

Założenia SEIS

Według Komisji informacje w ramach SEIS powinny być zarządzane w sposób zdecentralizowany. Raz zebrane informacje powinny być udostępniane zainteresowanym stronom i łatwo dostępne dla końcowych użytkowników, niezależnie od ich poziomu (władze publiczne i obywatele). System powinien również brać pod uwagę ewentualne ograniczenia, związane zwłaszcza z poufnością niektórych danych, a także udostępniać i przetwarzać za pomocą powszechnego, bezpłatnego lub otwartego oprogramowania.

Uruchomiona w 2006 r. strona Ozone Web jest konkretnym przykładem usługi, którą może dostarczyć otwarty system udostępniania informacji środowiskowych. Państwa członkowskie za pośrednictwem strony dostarczały Europejskiej Agencji Środowiska (EEA) danych, które dotyczyły wartości stężenia ozonu w Europie w czasie prawie rzeczywistym. W szczególności pozwoliła ona ekspertom i obywatelom na zapoznanie się z jakością powietrza w odniesieniu do tej substancji zanieczyszczającej i na uzyskanie dostępu do informacji lokalnych bądź określonych dla pewnych regionów.

Korzyści i koszty

Korzyści płynące z SEIS to zwłaszcza:

• uproszczenie, skuteczność i elastyczność procedur (przepływ danych i informacji), mających na celu zapewnienie dostępności informacji związanych z obowiązkami państw członkowskich w kwestii sprawozdawczości i monitorowania, skuteczność użytkowania danych oraz informacji (szybka dostępność i jednorazowe zbieranie w różnym celu), a także odciążenie władz zobowiązanych do zbierania tych danych,
• zmniejszenie kosztów dla użytkowników, zwiększenie użycia tych danych podczas tworzenia polityki publicznej i poprawiania jej skuteczności, w szczególności, gdy chodzi o reagowanie na problemy środowiskowe, tak jak w kwestii dostosowania się do zmian klimatycznych, ochrony różnorodności biologicznej, zarządzania zasobami wodnymi oraz zarządzania w przypadku kryzysowych sytuacji ekologicznych,
• angażowanie obywateli i zachęcanie do szybkiego reagowania, zwłaszcza w nagłych przypadkach,

Podczas oceny kosztów wdrożenia założeń SEIS należy wziąć pod uwagę fakt, że istnieje już wiele odpowiednich działań, a głównym wyzwaniem – lecz również powodem, dla którego konieczne jest bardziej formalne zaangażowanie polityczne wokół założeń SEIS – jest skuteczniejsze zharmonizowanie tych działań. Dodatkowe inwestycje będą w każdym razie bez wątpienia konieczne do zrealizowania całkowitego wdrożenia założeń SEIS. Koszty te będą dotyczyć w szczególności wdrożenia dyrektywy w sprawie INSPIRE, uzyskania interoperacyjności krajowych i wspólnotowych systemów zbierania i przetwarzania danych oraz integracji krajowych systemów w „system systemów”, zbierania nowych danych, których nie zbiera się obecnie, a które są niezbędne do wspierania polityki, a także zharmonizowania systemów monitorowania i zarządzania danymi. Inwestycje takie zostaną jednak zrekompensowane przez lepszą hierarchizację wymagań w kwestii danych i używania danych oraz informacji, skuteczność administracji, uproszczenie i unieważnienie przestarzałych zobowiązań.

Bieżące inicjatywy i środki

Obecnie poczyniono już wysiłki dla wprowadzenia SEIS. Istnieje zatem kilka środków optymalizacji wymagań w kwestii sprawozdawczości odnośnie jakości powietrza, obejmujących strategię tematyczną dotyczącą zanieczyszczenia powietrza, przegląd dyrektywy IPPC oraz związki między zanieczyszczeniem atmosfery i zmianami klimatycznymi. Inne inicjatywy przyjmują nowoczesne podejście do tworzenia, wymiany i użytkowania danych oraz informacji, jak na przykład system informacji WISE (EN) w dziedzinie wody.

Różne narzędzia, takie jak infrastruktura INSPIRE dotycząca dostępności i interoperacyjności danych przestrzennych, konwencja z Aarhus w sprawie publicznego dostępu do informacji dotyczących środowiska, inicjatywa GMES, dotycząca globalnego nadzorowania środowiska i bezpieczeństwa, działania grupy GEOSS, mające na celu utworzenie globalnej sieci obserwacji Ziemi, sieć obserwacji środowiska morskiego, działania badawcze (w szczególności eTEN, eContent i PIC), europejskie ramy interoperacyjności internetowych usług publicznych (IDABC) oraz sieci EIONET Europejskiej Agencji Środowiskowej, mogą także wzajemnie się wspomagać.

Liczne inicjatywy krajowe, regionalne i lokalne również przyczyniają się do urzeczywistnienia założeń SEIS w określonych dziedzinach.

Konieczne działania

Ustanowienie SEIS wymaga przede wszystkim zaangażowania politycznego państw członkowskich w celu spójnego zwiększenia wysiłków dążących do tego samego, zintegrowanego projektu. Założenie to skonkretyzowałoby się przez wzmocnienie i koordynację bieżących działań na poziomie europejskim, krajowym i regionalnym. Komisja przyznałaby priorytet dyrektywie w sprawie INSPIRE oraz inicjatywie GMES, aby działania te wspierały się wzajemnie.

Postanowienia prawne dotyczące zbierania i udostępniania informacji środowiskowych powinny zostać zmodernizowane, zwłaszcza dzięki rewizji dyrektywy 91/692/EWG w sprawie normalizacji sprawozdań dotyczących środowiska, aby uchylić przestarzałe wymogi i objąć całość aktualnych wymagań w kwestii sprawozdawczości odnośnie środowiska. Podobnie powinno się zracjonalizować wymagania co do informacji na temat określonych dziedzin.

SEIS powinno znajdować się w centrum działań EEA w kwestii dostarczania informacji środowiskowych, co wiąże się między innymi z całkowitym przyjęciem narzędzia Reportnet oraz jego dostosowaniem do SEIS.

Ustanowienie SEIS powinno wiązać się z otrzymaniem wspólnotowej pomocy finansowej, zwłaszcza za pośrednictwem ramowych programów badań, programu LIFE+, programu ramowego na rzecz konkurencyjności i innowacji oraz funduszy strukturalnych.

Istniejące krajowe systemy monitorowania powinny zostać zharmonizowane, a ich planowanie i wdrożenie powinno być skoordynowane.

Poza tym założenia SEIS powinny następnie zostać rozszerzone na kraje trzecie, a zwłaszcza na kraje kandydujące oraz kraje sąsiadujące.

Ostatnia aktualizacja: 05.09.2011