JAKI JEST CEL DYREKTYWY?

W dyrektywie określono zasady dotyczące sposobu, w jaki rolnicy mogą stosować osad ściekowy* w formie nawozu, by zapobiec jego szkodliwemu oddziaływaniu na środowisko i zdrowie ludzi, wykorzystując go w sposób uwzględniający potrzeby odżywcze roślin i niepogarszający jakości gleby lub wód powierzchniowych i gruntowych.

W tym celu w dyrektywie określono wartości dopuszczalne stężenia w glebie siedmiu metali ciężkich, które mogą być toksyczne dla roślin i ludzi:

kadmu
miedzi
niklu
ołowiu
cynku
rtęci
chromu.

W dyrektywie zabrania się stosowania osadu ściekowego, jeśli stężenie tych metali ciężkich w glebie przekracza te wartości dopuszczalne.

W 2018 r. niniejsza dyrektywa została zmieniona decyzją (UE) 2018/853 w odniesieniu do przepisów proceduralnych w zakresie sprawozdawczości w dziedzinie środowiska.

W 2019 r. niniejsza dyrektywa została zmieniona rozporządzeniem (UE) 2019/1010 w sprawie dostosowania i usprawnienia obowiązków sprawozdawczych w dziedzinie ustawodawstwa dotyczącego środowiska.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Dokładne wartości dopuszczalne zostały określone w załącznikach do niniejszej dyrektywy:

załącznik IA – metale ciężkie w glebie;
załącznik IB – metale ciężkie w osadach;
załącznik IC – maksymalne ilości metali ciężkich, jakie mogą zostać wprowadzone w ciągu roku do gleby.

Zazwyczaj osad musi zostać poddany oczyszczeniu* przed zastosowaniem go w rolnictwie. W niektórych państwach członkowskich rolnicy mogą jednak stosować osad nieoczyszczony, jeśli jest on wstrzykiwany do gleby lub z nią mieszany.

Stosowanie osadu w rolnictwie jest zabronione w określonych przypadkach:

na pastwiskach lub roślinach uprawianych na zielonkę, jeśli pastwisko ma być wykorzystane do wypasu, a rośliny uprawiane na zielonkę zebrane przed upływem co najmniej trzech tygodni;
w przypadku upraw owoców i warzyw podczas sezonu wegetacyjnego. Zasada ta nie dotyczy drzew owocowych;
w glebach przeznaczonych do uprawy owoców i warzyw, które pozostają w bezpośrednim kontakcie z glebą i są spożywane w stanie surowym. Zakaz ten obowiązuje przez okres 10 miesięcy poprzedzających zbiór tych roślin i podczas samego zbioru.

Organy krajowe muszą zagwarantować, że wykorzystanie przez rolników osadów mieści się w dopuszczalnych wartościach; muszą one pobierać próbki osadów i gleby, na której jest on stosowany i analizować je oraz prowadzić aktualną ewidencję, w której rejestruje się:

ilości osadu wyprodukowanego i wykorzystywanego w rolnictwie;
skład i właściwości osadu;
rodzaj przeprowadzonego oczyszczania;
odbiorców osadu i miejsce jego wykorzystania.

Po przyjęciu rozporządzenia (UE) 2019/1010, od dnia 1 stycznia 2022 r., kraje UE są dodatkowo zobowiązane prowadzić ewidencję wszelkich informacji dostarczanych Komisji Europejskiej, które dotyczą transpozycji dyrektywy do prawa krajowego oraz jej wdrożenia. Kraje UE przedstawiają również informacje zarejestrowane w tej ewidencji, w taki sposób, by dane cyfrowe odnosiły się do konkretnej lokalizacji lub obszaru geograficznego.

Co trzy lata kraje UE przesyłają Komisji informacje dotyczące wdrożenia niniejszej dyrektywy w formie sprawozdania sektorowego, które obejmuje również inne stosowne dyrektywy, na podstawie kwestionariusza określonego w decyzji Komisji 94/741/WE. W decyzji (UE) 2018/853 wymaga się, by te sprawozdania sektorowe były sporządzane na podstawie kwestionariusza lub wzorca przyjętego przez Komisję w formie aktu wykonawczego. Sprawozdanie to musi zostać przesłane Komisji w ciągu dziewięciu miesięcy przed końcem trzyletniego okresu objętego sprawozdaniem.

Rozporządzenie (UE) 2019/1010, którego zmiany do niniejszej dyrektywy będą obowiązywać od 1 stycznia 2022 r., upraszcza proces sprawozdawczości. Ma ono również na celu zapewnienie większej przejrzystości państw członkowskich odnośnie do dostarczanych przez nie informacji oraz zapewnienie jak najszybszego publicznego dostępu do tych informacji. Ewidencję, o której mowa powyżej, należy udostępnić publicznie – w łatwo dostępny sposób – w odniesieniu do każdego roku kalendarzowego w terminie ośmiu miesięcy od końca danego roku kalendarzowego, a także przedłożyć ją Komisji.

Komisja publikuje okresowe sprawozdanie na temat wykorzystywania osadów w unijnym rolnictwie, w którym zestawiane są odnośne informacje przedłożone przez poszczególne kraje.

Dyrektywa ma zastosowanie od 18 czerwca 1986 r., przy czym do porządku krajowego krajów UE miała zostać włączona do 18 czerwca 1989 r.

KONTEKST

KLUCZOWE POJĘCIA

Osady ściekowe: osady pochodzące z oczyszczalni ścieków z gospodarstw domowych lub komunalnych, szamb i innych podobnych instalacji przeznaczonych do oczyszczania ścieków.

Osad oczyszczony: osad poddany oczyszczeniu biologicznemu, chemicznemu lub cieplnemu, długoterminowemu składowaniu lub każdemu innemu procesowi pozwalającemu znacznie zmniejszyć jego podatność na fermentację (zmniejszając zagrożenie dla zdrowia).

GŁÓWNY DOKUMENT

Dyrektywa Rady 86/278/EWG z dnia 12 czerwca 1986 r. w sprawie ochrony środowiska, w szczególności gleby, w przypadku wykorzystywania osadów ściekowych w rolnictwie (Dz.U.J L 181 z 4.7.1986, s. 6–12)

Kolejne zmiany do dyrektywy 86/278/EWG zostały włączone do tekstu pierwotnego. Tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentacyjną.

DOKUMENTY POWIĄZANE

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1010 z dnia 5 czerwca 2019 r. w sprawie dostosowania obowiązków sprawozdawczych w dziedzinie ustawodawstwa dotyczącego środowiska oraz zmieniające rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 166/2006 i (UE) nr 995/2010, dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2002/49/WE, 2004/35/WE, 2007/2/WE, 2009/147/WE i 2010/63/UE, rozporządzenia Rady (WE) nr 338/97 i (WE) nr 2173/2005 oraz dyrektywę Rady 86/278/EWG (Dz.U. L 170 z 25.6.2019, s. 115–127)

Wykorzystywanie osadów ściekowych w rolnictwie