Egzekwowanie praw własności intelektualnej

STRESZCZENIE DOKUMENTÓW:

Dyrektywa 2004/48/WE – egzekwowanie praw własności intelektualnej

JAKIE SĄ CELE DYREKTYWY?

W dyrektywie ustanowiono minimalny zbiór środków, procedur i środków naprawczych umożliwiających skuteczne egzekwowanie praw własności intelektualnej na drodze cywilnej w całej UE. Ponadto zapewnia ona jednakowy poziom bezpieczeństwa na rynku wewnętrznym.

W 2017 r. Komisja Europejska przyjęła pakiet środków służących poprawie stosowania i egzekwowania praw własności intelektualnej oraz usprawnieniu walki z podrabianiem i piractwem. W szczególności opublikowała ona komunikat w sprawie wytycznych, w którym doprecyzowała rozbieżnie interpretowane przez państwa UE przepisy dyrektywy. Środki te wynikają z planu działania w sprawie egzekwowania praw własności intelektualnej w UE, który przewiduje podjęcie 10 działań i który został wydany przez Komisję w 2014 r.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Cele

Głównym celem dyrektywy jest zapewnienie, że wynalazcy i twórcy w całej UE dysponują tymi samymi narzędziami umożliwiającymi egzekwowanie przysługujących im praw własności intelektualnej. Nie tylko przyczynia się ona do walki z podrabianiem i piractwem, ale także:

promuje innowacyjność i konkurencyjność przedsiębiorstw – skuteczne sankcjonowanie podrabiania i piractwa przekłada się na zaufanie do jednolitego rynku;
chroni zatrudnienie w Europie – szkody ponoszone przez przedsiębiorstwa z powodu podrabiania i piractwa odbijają się na oferowanym przez nie zatrudnieniu;
zapewnia ochronę konsumentów – konsumenci są celowo wprowadzani w błąd co do jakości, której mają prawo się spodziewać w przypadku produktu. Stwarza to zagrożenie zarówno dla ich zdrowia (np. podrabiane produkty lecznicze lub kosmetyki), jak i bezpieczeństwa (np. podrabiane zabawki lub urządzenia elektryczne), a ponadto w praktyce uniemożliwia im skorzystanie z gwarancji, obsługi posprzedażnej lub skutecznego środka ochrony prawnej w razie poniesienia szkody;
zapewnia utrzymanie porządku publicznego – podrabianie i piractwo naruszają prawo pracy (praca nieformalna), prawo podatkowe (utrata dochodów budżetowych), przepisy sanitarne oraz w dziedzinie bezpieczeństwa produktów.

Zakres

Dyrektywa ma zastosowanie do wszelkich naruszeń praw własności intelektualnej określonych w prawie UE lub prawie krajowym zainteresowanego państwa UE.

Dyrektywa nie wpływa na:

przepisy UE dotyczące egzekwowania praw autorskich i praw pokrewnych;
przepisy UE regulujące prawo materialne w zakresie własności intelektualnej (tj. prawo określające prawa i obowiązki w odniesieniu do własności intelektualnej);
zobowiązania międzynarodowe państw UE, w szczególności Porozumienie w sprawie handlowych aspektów praw własności intelektualnej (znane jako „porozumienie TRIPS”);
żadne przepisy krajowe w państwach UE odnoszące się do postępowania karnego lub kar za naruszanie praw własności intelektualnej.

Obowiązki ogólne

Państwa UE wprowadzają środki, procedury i środki naprawcze niezbędne do zapewnienia egzekwowania praw własności intelektualnej, a ponadto podejmują odpowiednie działania w stosunku do osób trudniących się podrabianiem i piractwem.
Te środki, procedury i środki naprawcze mają być skuteczne, proporcjonalne i odstraszające, aby zapobiec tworzeniu ograniczeń dla handlu prowadzonego zgodnie z prawem i zapewnić zabezpieczenia przed ich nadużywaniem.

Występowanie o zastosowanie środków ochrony

Wnioski o zastosowanie środków ochrony praw własności intelektualnej mogą składać:

właściciele praw własności intelektualnej,
wszystkie inne osoby uprawnione do stosowania tych praw (np. licencjobiorcy) oraz organizacje reprezentujące właścicieli praw własności intelektualnej (organizacje zbiorowego zarządzania prawami własności intelektualnej i profesjonalne organizacje zrzeszające pełnomocników), zgodnie z przepisami odpowiedniego prawa.

Prawo do informacji

Na żądanie powoda sąd może nakazać przedstawienie informacji o pochodzeniu i sieciach dystrybucji lub dostaw towarów lub usług naruszających prawo własności intelektualnej przez naruszającego lub jakąkolwiek inną osobę:

u której stwierdzono posiadanie na skalę handlową towarów naruszających prawo;
u której stwierdzono wykonywanie na skalę handlową usług naruszających prawo;
u której stwierdzono dostarczanie na skalę handlową usług stosowanych w działaniach naruszających prawo;
która została wskazana jako zaangażowana w produkcję, wytwarzanie lub dystrybucję naruszających prawo towarów albo dostarczanie naruszających prawo usług.

Przepisy dotyczące uzyskiwania i ochrony dowodów

Na żądanie wnioskodawcy sąd może nakazać stronie przeciwnej przedstawienie dowodów znajdujących się pod jej kontrolą, pod warunkiem zapewnienia ochrony informacji poufnych. Sąd może także zastosować środki zapewniające zachowanie dowodów dotyczących zarzucanego naruszenia.

Środki tymczasowe i zabezpieczające

Na żądanie wnioskodawcy sąd może wydać tymczasowy nakaz sądowy*, który ma:

zapobiec możliwym dalszym naruszeniom prawa własności intelektualnej;
tymczasowo zakazać możliwych dalszych naruszeń prawa własności intelektualnej;
uzależnić kontynuowanie naruszeń od złożenia zabezpieczenia zapewniającego pokrycie strat poniesionych przez właściciela praw.

W niektórych przypadkach organy sądowe mogą zarządzić zapobiegawcze zajęcie nieruchomego i ruchomego mienia domniemanego sprawcy naruszenia, z blokadą jego rachunków bankowych i pozostałych aktywów włącznie.

Środki wynikające z decyzji co do istoty sprawy

Na żądanie wnioskodawcy sąd może zarządzić podjęcie środków naprawczych polegających na wycofaniu lub usunięciu naruszających prawo towarów z handlu albo na ich zniszczeniu.

Sąd może także wydać stały nakaz sądowy zakazujący kontynuacji naruszenia lub przyznać stronie poszkodowanej odszkodowanie.

OD KIEDY DYREKTYWA MA ZASTOSOWANIE?

Dyrektywa ma zastosowanie od dnia 20 maja 2004 r., przy czym do porządku krajowego państw UE miała zostać włączona do dnia 29 kwietnia 2006 r.

KONTEKST

Egzekwowanie praw własności intelektualnej (Komisja Europejska).

KLUCZOWE POJĘCIA

Tymczasowy nakaz sądowy: środek tymczasowy wydawany przez sąd, zgodnie z którym dana strona ma podjąć określone działanie lub powstrzymać się od określonego działania w oczekiwaniu na ostateczne rozstrzygnięcie w sprawie.

GŁÓWNY DOKUMENT

Dyrektywa 2004/48/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie egzekwowania praw własności intelektualnej (Dz.U. L 157 z 30.4.2004, s. 45–86)

DOKUMENTY POWIĄZANE

Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady i Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego – Wytyczne dotyczące niektórych aspektów dyrektywy 2004/48/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie egzekwowania praw własności intelektualnej (COM(2017) 708 final z 29.11.2017)

Ostatnia aktualizacja: 11.06.2018