Monitorowanie polityki budżetowej

STRESZCZENIE DOKUMENTU:

Rozporządzenie (WE) nr 1466/97 – wzmocnienie nadzoru pozycji budżetowych oraz nadzoru i koordynacji polityk gospodarczych

JAKIE SĄ CELE NINIEJSZEGO ROZPORZĄDZENIA?

• Wprowadza ono część zapobiegawczą paktu stabilności i wzrostu. Składają się na nią środki zapobiegawcze, których celem jest zapewnienie dyscypliny budżetowej koniecznej dla właściwego funkcjonowania Unii Europejskiej (UE).
• Obejmuje ono zarówno te kraje UE, które przyjęły wspólną walutę, jak i kraje, które jeszcze nie wstąpiły do strefy euro.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

• Niniejsze rozporządzenie ma na celu nadzorowanie i koordynowanie polityki budżetowej krajów UE, co ma stanowić środek zapobiegawczy zapewniający dyscyplinę budżetową w UE.
• W tym celu rozporządzenie przewiduje europejski semestr na początku każdego roku, aby pomóc krajom UE w określeniu właściwej polityki budżetowej. Kraje UE przedkładają Komisji Europejskiej programy stabilności (dla krajów UE, które przyjęły euro) i programy konwergencji (dla krajów nienależących do strefy euro), w których określają średniookresowe cele budżetowe. Programy te są oceniane przez Komisję, a Rada wydaje w związku z nimi zalecenia dla poszczególnych krajów.

Europejski semestr dla koordynacji polityk gospodarczych

• Europejski semestr to okres 6 miesięcy, w ciągu którego analizowana jest polityka budżetowa poszczególnych krajów UE.
• Na początku semestru Rada wyznacza najistotniejsze wyzwania gospodarcze UE i przekazuje krajom UE strategiczne wytyczne dotyczące realizacji polityk.
• Następnie na podstawie tych wytycznych kraje UE opracowują:
  • własne programy stabilności lub konwergencji zgodnie z niniejszym rozporządzeniem,
  • własne programy reform krajowych zgodnie z ogólnymi wytycznymi polityki gospodarczej oraz wytycznymi dotyczącymi polityki zatrudnienia.
• Na koniec semestru i po przeanalizowaniu programów Rada kieruje do każdego kraju UE odpowiednie zalecenia. Na podstawie oceny przeprowadzonej przez Komisję Rada wydaje swoją opinię, zanim kraje UE opracują ostateczny budżet na następny rok.

Średniookresowe cele budżetowe

• Każdy kraj UE posiada średniookresowy cel deficytowy dotyczący jego pozycji budżetowej w ujęciu strukturalnym. Cele te różnią się w zależności od kraju UE: są tym bardziej wygórowane, im wyższe jest zadłużenie i szacowany koszt starzenia się społeczeństwa.
• Celem średniookresowym dla krajów UE, które przyjęły euro oraz krajów UE należących do mechanizmu kursów walutowych ERM II, jest osiągnięcie wyniku między -1% PKB a stanem równowagi lub nadwyżki budżetowej.
• Cele mogą być zmieniane, gdy wdrożona zostanie istotna reforma strukturalna lub co trzy lata przy okazji ogłaszania prognoz umożliwiających aktualizację szacowanych kosztów starzenia się społeczeństwa.

Nadzór wielostronny: programy stabilności i konwergencji

• Programy stabilności i konwergencji służą za podstawę do nadzoru wielostronnego Rady UE. Przewidziany w art. 121 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej nadzór ma na celu zapobieganie na wczesnym etapie nadmiernym deficytom administracji publicznej oraz wspieranie koordynacji polityk gospodarczych.
• Każdy kraj UE przedstawia Radzie UE oraz Komisji program stabilności (w przypadku krajów należących do strefy euro) lub konwergencji (w przypadku krajów będących poza strefą euro).
• Programy stabilności i konwergencji zawierają:
  • średniookresowy cel budżetowy i planowane zmiany prowadzące do realizacji tego celu;
  • wynik sektora instytucji rządowych i samorządowych w relacji do PKB (w %), prawdopodobną zmianę wskaźnika długu publicznego, zakładane tempo wzrostu wydatków publicznych oraz przewidywane tempo wzrostu dochodów publicznych przy założeniu niezmiennego kursu polityki, a także wyrażoną w liczbach ocenę środków dyskrecjonalnych przewidzianych po stronie dochodów;
  • informacje na temat szacowanych zobowiązań związanych ze starzeniem się społeczeństwa oraz innych prawdopodobnych kosztów (np. gwarancji publicznych), które mogą mieć wpływ na rachunki administracji publicznych;
  • informacje dotyczące spójności programów z najważniejszymi wytycznymi polityki gospodarczej i programów reformy w danym kraju;
  • główne założenia dotyczące perspektyw gospodarczych, które mogą wpływać na wykonanie programów stabilności i konwergencji (wzrost, zatrudnienie, inflacja i inne ważne zmienne);
  • szczegółowa analiza i ocena środków polityki budżetowej i innych środków polityki gospodarczej podejmowanych lub planowanych, a które są właściwe dla osiągnięcia celów programu;
  • analiza wpływu, jaki każda zmiana podstawowych założeń gospodarczych może mieć na sytuację budżetową i zadłużenie;
  • przyczyny ewentualnego odstępstwa od planowanej ścieżki dostosowania potrzebnej do osiągnięcia średniookresowego celu budżetowego.
• Ponadto programy konwergencji pokazują związek tych celów ze stabilnością cen i kursu walutowego, a także średnioterminowymi celami polityki walutowej,

Analiza programów stabilności i konwergencji

• Na podstawie ocen przeprowadzonych przez Komisję i Komitet Ekonomiczno-Finansowy Rada analizuje średniookresowe cele budżetowe przedstawiane w programach przez kraje UE. W szczególności sprawdza, czy:
  • cel budżetowy opiera się na realistycznych założeniach gospodarczych,
  • zaplanowane lub wdrożone środki są wystarczające do osiągnięcia celu budżetowego,
  • dany kraj, podczas oceniania ścieżki dostosowania, dąży co roku do poprawy swojego rocznego salda budżetowego, uwzględniając zmiany cykliczne,
  • roczny wzrost wydatków publicznych danego kraju nie jest zbyt duży, tzn. czy nie przekracza średniookresowej stopy referencyjnej.
• Przy ocenie Rada bierze pod uwagę wdrażanie znaczących reform strukturalnych, w szczególności reform systemów emerytalnych.
• Rada przystępuje do oceny programu w ciągu 3 miesięcy od jego złożenia. Po zaleceniu Komisji i skonsultowaniu się z Komitetem Ekonomiczno-Finansowym, Rada wydaje opinię na temat programu i może poprosić dany kraj o jego dostosowanie, jeśli uważa, że cele i treści programu powinny być wzmocnione.

Unikanie nadmiernego deficytu: system wczesnego ostrzegania

• W ramach wielostronnego nadzoru Rada nadzoruje wdrażanie programów stabilizacji i konwergencji na podstawie informacji dostarczanych przez kraje UE oraz oceny dokonywanej przez Komisję i Komitet Ekonomiczno-Finansowy.
• Dlatego jeśli Komisja stwierdza istotne odchylenie pozycji budżetowej od średnioterminowego celu budżetowego lub od planowanej ścieżki dostosowania, która ma prowadzić do realizacji celu, powinna wystosować do danego kraju zalecenie dotyczące podjęcia koniecznych działań zapobiegających wystąpieniu nadmiernego deficytu (system wczesnego ostrzegania, art. 121 ust. 4 Traktatu o funkcjonowaniu UE).
• Ponadto zalecenia przyjmowane przez Radę mogą zostać opublikowane.

Wytyczne Komisji Europejskiej

• W komunikacie Komisji z 2015 r. wyjaśniono sposób, w jaki wdrażane będą postanowienia paktu stabilności i wzrostu, aby wzmocnić powiązania pomiędzy inwestycjami, reformami strukturalnymi i polityką budżetową w celu pobudzenia tworzenia nowych miejsc pracy i wzrostu gospodarczego w Unii Europejskiej (UE).
• Wytyczne opierają się na trzech głównych założeniach:
  • promocji skutecznego wprowadzenia w życie reform strukturalnych,
  • promocji inwestycji, w szczególności w ramach nowego Europejskiego Funduszu na rzecz Inwestycji Strategicznych, będącego zasadniczym elementem planu inwestycyjnego dla Europy zaproponowanego przez Komisję Europejską,
  • lepszym odzwierciedlaniu sytuacji gospodarczej każdego z krajów UE.

OD KIEDY NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE MA ZASTOSOWANIE?

Ma ono zastosowanie od 1 lipca 1998 r.

KONTEKST

• Zgodnie z postanowieniami paktu stabilności i wzrostu kraje UE muszą prowadzić zdrową politykę budżetową, aby nie dopuścić do powstawania nadmiernych deficytów, zagrażających stabilności ekonomicznej i finansowej UE.
• W 2011 r. Pakt został w dużym stopniu zreformowany. Nowe środki stanowią ważny etap zapewnienia dyscypliny budżetowej, wspierania stabilności gospodarki UE i zapobiegania ponownemu kryzysowi.
• Pakt stabilności i wzrostu obejmuje obecnie 6 aktów (tzw. „sześciopak”), które weszły w życie 13 grudnia 2011 r., oraz dwa kolejne akty (tzw. „dwupak”), które weszły w życie 30 maja 2013 r.:
  • rozporządzenie (UE) nr 1173/2011 w sprawie skutecznego egzekwowania nadzoru budżetowego w strefie euro,
  • rozporządzenie (UE) nr 1174/2011 w sprawie środków egzekwowania korekty nadmiernych zakłóceń równowagi makroekonomicznej w strefie euro,
  • rozporządzenie (UE) nr 1175/2011 zmieniające niniejsze rozporządzenie w sprawie nadzoru pozycji budżetowych,
  • rozporządzenie (UE) nr 1176/2011 w sprawie zapobiegania zakłóceniom równowagi makroekonomicznej i ich korygowania,
  • rozporządzenie (UE) nr 1177/2011 zmieniające procedurę nadmiernego deficytu,
  • dyrektywa 2011/85/UE w sprawie wymogów dla ram budżetowych państw członkowskich.
  • rozporządzenie (UE) nr 472/2013 w sprawie nadzoru gospodarczego i budżetowego nad krajami należącymi do strefy euro dotkniętymi lub zagrożonymi poważnymi trudnościami w odniesieniu do ich stabilności finansowej
  • rozporządzenie (UE) nr 473/2013 w sprawie wspólnych przepisów dotyczących monitorowania i oceny projektów planów budżetowych oraz zapewnienia korekty nadmiernego deficytu w krajach strefy euro
• Więcej informacji:
  • „Pakt stabilności i wzrostu” (Komisja Europejska).

GŁÓWNY DOKUMENT

Rozporządzenie Rady (WE) nr 1466/97 z dnia 7 lipca 1997 r. w sprawie wzmocnienia nadzoru pozycji budżetowych oraz nadzoru i koordynacji polityk gospodarczych (Dz.U. L 209 z 2.8.1997, s. 1–5)

Kolejne zmiany do rozporządzenia nr 1466/97 zostały włączone do tekstu podstawowego. Niniejszy tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentacyjną.

DOKUMENTY POWIĄZANE

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1173/2011 z dnia 16 listopada 2011 r. w sprawie skutecznego egzekwowania nadzoru budżetowego w strefie euro (Dz.U. L 306 z 23.11.2011, s. 1–7)

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1174/2011 z dnia 16 listopada 2011 r. w sprawie środków egzekwowania korekty nadmiernych zakłóceń równowagi makroekonomicznej w strefie euro (Dz.U. L 306 z 23.11.2011, s. 8–11)

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1176/2011 z dnia 16 listopada 2011 r. w sprawie zapobiegania zakłóceniom równowagi makroekonomicznej i ich korygowania (Dz.U. L 306 z 23.11.2011, s. 25–32)

Rozporządzenie Rady (UE) nr 1177/2011 z dnia 8 listopada 2011 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1467/97 w sprawie przyspieszenia i wyjaśnienia procedury nadmiernego deficytu (Dz.U. L 306 z 23.11.2011, s. 33–40)

Dyrektywa Rady 2011/85/UE z dnia 8 listopada 2011 r. w sprawie wymogów dla ram budżetowych państw członkowskich (Dz.U. L 306 z 23.11.2011, s. 41–47)

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 472/2013 z dnia 21 maja 2013 r. w sprawie wzmocnienia nadzoru gospodarczego i budżetowego nad państwami członkowskimi należącymi do strefy euro dotkniętymi lub zagrożonymi poważnymi trudnościami w odniesieniu do ich stabilności finansowej (Dz.U. L 140 z 27.5.2013, s. 1–10)

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 473/2013 z dnia 21 maja 2013 r. w sprawie wspólnych przepisów dotyczących monitorowania i oceny projektów planów budżetowych oraz zapewnienia korekty nadmiernego deficytu w państwach członkowskich należących do strefy euro (Dz.U. L 140 z 27.5.2013, s. 11–23)

Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Banku Centralnego, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego, Komitetu Regionów i Europejskiego Banku Inwestycyjnego — Optymalne wykorzystanie elastyczności przewidzianej w obowiązujących postanowieniach paktu stabilności i wzrostu (COM(2015) 12 final z 13.1.2015)

Ostatnia aktualizacja: 18.04.2017