Pierwszy i drugi etap UGW

Pierwszy etap procesu rozpoczął się w dniu 1 lipca 1990 r. wraz z całkowitym uwolnieniem ruchów kapitału między wszystkimi państwami członkowskimi. Jednakże dopiero wejście w życie Traktatu o Unii Europejskiej 1 listopada 1993 r. stanowiło prawdziwy początek wprowadzania unii gospodarczej i walutowej (UGW).

Zgodnie z Traktatem drugi etap rozpoczął się dnia 1 stycznia 1994 r. wraz, przede wszystkim, z ustanowieniem Europejskiego Instytutu Walutowego (EIW), dla którego siedziba została ustalona we Frankfurcie nad Menem. Rolą EIW było:

• wspieranie współpracy między bankami centralnymi i koordynacja polityki walutowej (na tym etapie polityka walutowa pozostaje w kompetencji władz krajowych),
• realizacja prac przygotowawczych niezbędnych do ustanowienia Europejskiego Systemu Banków Centralnych (ESBC), którego zdaniem jest prowadzenie jednolitej polityki walutowej od początku trzeciej fazy, oraz wprowadzenie wspólnej waluty.

W czasie drugiej fazy państwa członkowskie muszą zapewnić zgodność swojego ustawodawstwa krajowego z Traktatem oraz statutem ESBC, w szczególności w zakresie niezależności banku centralnego. Ich obowiązkiem jest także poczynienie znaczących postępów w konwergencji gospodarczej, ponieważ przejście do trzeciej fazy może nastąpić po spełnieniu czterech kryteriów konwergencji określonych w Traktacie. Co roku Komisja opracowuje sprawozdanie dotyczące stanu konwergencji między państwami członkowskimi.

Chaos finansowy w 1995 r. spowodowany w dużej mierze stosunkiem wobec dolara tylko wzmocnił determinację polityczną państw członkowskich do wdrożenia UGW. Wola polityczna nabrała konkretnego wymiaru w czasie szczytu Rady Europejskiej w Madrycie w dniach 15–16 grudnia 1995 r., kiedy to stwierdzono, że trzecia faza unii gospodarczej i walutowej rozpocznie się 1 stycznia 1999 r. w oparciu o kryteria konwergencji, harmonogramy, protokoły oraz procedury ustalone w Traktacie. Na podstawie debat otwartych przez zieloną księgę Komisji, 15 szefów państw i rządów sprecyzowało scenariusz oraz harmonogram wprowadzenia wspólnej waluty, którą nazwano „euro”.

Dwa lata prac wszystkich instytucji Unii Europejskiej uwieńczyła Rada Europejska zebrana w Dublinie w dniach 13–14 grudnia 1996 r., która przyniosła polityczne porozumienie w sprawie całości niezbędnych warunków wdrożenia wspólnej waluty:

• ramy prawne do posługiwania się euro,
• pakt na rzecz stabilności i wzrostu przeznaczony do zapewnienia przestrzegania dyscypliny budżetowej,
• struktura nowego mechanizmu kursowego dla państw członkowskich nie wchodzących do strefy euro.

Również przy tej okazji EIW zaprezentowało wzory banknotów, które zostaną wprowadzone do obiegu od 1 stycznia 2002 r. Od tego czasu euro ma dla obywateli realny kształt.

W latach 1996–1997 ożywienie gospodarcze w kontekście ukształtowanym przez wzmocnienie nominalnej konwergencji oraz wyjątkowo niskie stopy procentowe i inflacja, a także stabilność kursu dewizowego (marka fińska przyjęła kurs średni ERM w październiku 1996 r., lir włoski dołączył w listopadzie tego samego roku) sprzyjały ogólnemu polepszeniu sytuacji finansów publicznych. Perspektywa przejścia na euro dotyczy większości państw członkowskich od 1999 r.

Ostatnia aktualizacja: 30.04.2007