Umowy o transporcie lotniczym między Unią Europejską a Stanami Zjednoczonymi

STRESZCZENIE DOKUMENTÓW:

JAKIE SĄ CELE UMOWY I DECYZJI?

Umowa ta przewiduje dla przedsiębiorstw lotniczych z Unii Europejskiej (UE) i Stanów Zjednoczonych otwarty dostęp do wszystkich transatlantyckich tras. Umowa została zmieniona protokołem w 2010 r. (zobacz umowa drugiego etapu).
Zawiera także ustalenia dotyczące poszerzenia postanowień umowy o sprawy związane m.in. z własnością przedsiębiorstw lotniczych i kontrolą.
Decyzja 2007/339/WE i decyzja (UE) 2020/1110 oznaczają odpowiednio podpisanie umowy przez Wspólnotę Europejską oraz jej zatwierdzenie przez UE.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Dostęp do rynku: prawa przewozowe i kwestie handlowe/operacyjne

Umowa ta zezwala przedsiębiorstwom lotniczym z UE na:
- wykonywanie lotów do Stanów Zjednoczonych ze wszystkich lotnisk na terytorium UE, niezależnie od miejsca ich siedziby w UE (pojęcie „wspólnotowych przewoźników”),
- wykonywanie lotów na trasach międzynarodowych między UE a Stanami Zjednoczonymi (trzecia* i czwarta* wolność lotnicza) oraz trasach znajdujących się poza terytorium UE i Stanów Zjednoczonych (piąta wolność lotnicza*), bez ograniczeń dotyczących liczby lotów lub typu statku powietrznego;
- wykonywanie w ramach nieograniczonej siódmej wolności* usług towarowych (niemniej jednak przedsiębiorstwa lotnicze ze Stanów Zjednoczonych nie otrzymają dodatkowych praw siódmej wolności dla transportu wyłącznie towarowego ponad te, które zostały wcześniej nadane przez osiem państw członkowskich UE),
- wykonywanie w ramach ograniczonego prawa siódmej wolności usług przewozu pasażerskiego między Stanami Zjednoczonymi a dowolnym punktem Wspólnego Europejskiego Obszaru Lotniczego* (WEOL) (mimo że takie prawa nie zostały nadane żadnym przedsiębiorstwom lotniczym ze Stanów Zjednoczonych).
Umowa umożliwia swobodne ustalanie taryf (choć przewoźnicy ze Stanów Zjednoczonych nie mogą ustalać taryf na trasach wewnątrz UE), a ponadto zawiera szczegółowe zasady dotyczące franczyzy i marki, aby ułatwić przedsiębiorstwom lotniczym z UE poszerzenie sieci swoich usług na rynku Stanów Zjednoczonych.
Pozwala ona również na nieograniczone dzielenie oznaczeń linii (code-sharing), (co oznacza, że dwa przedsiębiorstwa lotnicze lub więcej mogą dzielić ten sam lot, a ponadto stwarza przedsiębiorstwom lotniczym z UE nowe możliwości udostępniania statku powietrznego wraz z załogą (na podstawie umów dzierżawy z załogą)) przedsiębiorstwom lotniczym ze Stanów Zjednoczonych na trasach międzynarodowych.

Dostęp do rynku: własność i kontrola

Gwarancja dla przedsiębiorstw lotniczych ze Stanów Zjednoczonych:
- posiadanie przez obywateli UE dopuszczalnego procentowego udziału we własności, włącznie z możliwością posiadania więcej niż 50% całości udziałów;
- sprawiedliwe i szybkie rozpatrywanie kwestii transakcji dotyczących inwestycji UE w przedsiębiorstwa lotnicze ze Stanów Zjednoczonych.
Gwarancja dla przedsiębiorstw lotniczych z UE:
- prawo do nakładania limitu w wysokości 25% udziałów z prawem do głosowania na inwestycje obywateli Stanów Zjednoczonych w przedsiębiorstwa lotnicze z UE (odzwierciedlające system obowiązujący w Stanach Zjednoczonych);
- zatwierdzenie przez Stany Zjednoczone każdego przedsiębiorstwa lotniczego posiadanego lub kontrolowanego przez obywateli UE lub WEOL.
Gwarancja dla przedsiębiorstw lotniczych z państw spoza UE:
- jednostronne zatwierdzenie przez Stany Zjednoczone własności i kontroli przez UE któregokolwiek przedsiębiorstwa lotniczego z Europejskiego Obszaru Gospodarczego, WEOL i 18 krajów afrykańskich.
Ustanowiony na mocy tej umowy wspólny komitet bierze udział w sprawach dotyczących własności i kontroli.

Współpraca w zakresie regulacji

Umowa przyczynia się również do rozwinięcia współpracy pomiędzy obiema stronami w następujących obszarach:

Ochrona lotnictwa: prace w celu ustanowienia zgodnych praktyk i norm jako sposobu zwiększenia bezpieczeństwa transportu lotniczego i ograniczenia rozbieżności przepisów.
Bezpieczeństwo: ulepszenie procedury konsultacji i zacieśnienie współpracy w przypadku obaw którejkolwiek ze stron dotyczących bezpieczeństwa.
Polityka konkurencji: zobowiązanie do współpracy odnośnie do stosowania w umowach przepisów dotyczących konkurencji, gdy umowy te mają wpływ na rynek transatlantycki, oraz do wspierania wzajemnie zgodnych mechanizmów regulacyjnych w związku z umowami.
Subwencje państwowe: uznanie faktu, że subwencje mogą mieć wpływ na zdolność przedsiębiorstw lotniczych do konkurowania na równych i sprawiedliwych warunkach, jak również uznanie konieczności wprowadzenia ustaleń pozwalających na wnoszenie uwag dotyczących subwencji.
Ochrona środowiska naturalnego: uznanie znaczenia ochrony środowiska oraz zamiar zacieśnienia współpracy technicznej w celu obniżenia emisji powodowanych przez transport lotniczy, a także zwiększenia efektywności paliwowej.

W umowie zawarto też jasny plan działania, przedstawiając otwarty wykaz „kwestii o pierwszorzędnym znaczeniu” dla drugiego etapu negocjacji umowy.

Drugi etap negocjacji

Dalsze negocjacje między UE a Stanami Zjednoczonymi rozpoczęły się w 2008 r., a ich owocem było podpisanie w 2010 r. umowy w drugim etapie negocjacji. Protokół bazuje na pierwszej umowie i obejmuje dodatkowe inwestycje i szersze możliwości dostępu do rynku. Wzmacnia on także ramy współpracy w kwestiach regulacji w takich obszarach, jak bezpieczeństwo, ochrona lotnictwa, kwestie społeczne i, w szczególności, ochrona środowiska naturalnego, przy czym obie strony uzgodniły wspólne oświadczenie w sprawie środowiska naturalnego.

W 2011 r. do umowy przystąpiły Norwegia i Islandia.

DATA WEJŚCIA W ŻYCIE

Umowa weszła w życie 29 czerwca 2020 r. Umowę stosuje się jednak tymczasowo od dnia 30 marca 2008 r. (art. 25 umowy o transporcie lotniczym). Protokół zmieniający Umowę o transporcie lotniczym wszedł w życie 5 maja 2022 r.

KONTEKST

Przed podpisaniem umowy z 2007 r. stosunki ze Stanami Zjednoczonymi dotyczące transportu lotniczego były regulowane przez dwustronne umowy zawierane przez państwa członkowskie i Stany Zjednoczone. 16 państw członkowskich zawarło już umowy dotyczące„otwartego nieba”. Niemniej jednak takie fragmentaryczne podejście okazało się być utrudnieniem, gdyż uniemożliwiało stworzenie prawdziwie jednolitego rynku.
W 2002 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał wyroki w sprawach przekazanych doń przez Komisję Europejską (sygnatury spraw: C-466/98, C-467/98, C468/98, C-469/98, C-472/98, C-475/98 oraz C-476/98). Wyjaśniono w nich kwestie rozdzielenia zewnętrznych kompetencji między UE a państwa członkowskie, a ponadto wyjaśniono pewne kwestie dotyczące swobody przedsiębiorczości.
W rezultacie Komisja otrzymała upoważnienie do prowadzenia negocjacji umowy lotniczej ze Stanami Zjednoczonymi, która obejmowała UE jako całość.
Więcej informacji:
- Wolności lotnicze (Organizacja Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego).

KLUCZOWE POJĘCIA

Trzecia wolność lotnicza. Prawo lub przywilej odnośnie do regularnych międzynarodowych usług lotniczych, nadane przez jeden kraj drugiemu krajowi, do zakończenia na terytorium pierwszego kraju lotu odbywającego się z kraju pochodzenia przewoźnika.

Czwarta wolność lotnicza. Prawo lub przywilej odnośnie do regularnych międzynarodowych usług lotniczych, nadane przez jeden kraj drugiemu krajowi, do rozpoczęcia na terytorium pierwszego kraju lotu odbywającego się do kraju pochodzenia przewoźnika.

Piąta wolność lotnicza. Prawo lub przywilej odnośnie do regularnych międzynarodowych usług lotniczych, nadane przez jeden kraj drugiemu krajowi, do rozpoczęcia i zakończenia na terytorium pierwszego kraju lotu odbywającego się z lub do kraju spoza UE.

Siódma wolność lotnicza. Prawo lub przywilej odnośnie do regularnych międzynarodowych usług lotniczych, nadane przez jeden kraj drugiemu krajowi, do prowadzenia ruchu przewozowego odbywającego się między terytorium kraju przyznającego a którymkolwiek państwem spoza UE. Nie wymaga się przy tym, by ta usługa lotnicza była połączona z jakąkolwiek usługą przelotu z/do kraju pochodzenia przewoźnika lub była jej przedłużeniem.

Wspólny europejski obszar lotniczy. Obejmuje państwa członkowskie, Albanię, Bośnię i Hercegowinę, Islandię, Kosowo*, Czarnogórę, Macedonię Północną, Norwegię i Serbię.

GŁÓWNE DOKUMENTY

Umowa o transporcie lotniczym (Dz.U. L 134 z 25.5.2007, s. 4–41).

Kolejne zmiany umowy o transporcie lotniczym zostały włączone do tekstu pierwotnego. Tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentacyjną.

Decyzja 2007/339/WE Rady i przedstawicieli rządów państw członkowskich Unii Europejskiej zebranych w Radzie z dnia 25 kwietnia 2007 r. w sprawie podpisania i tymczasowego stosowania Umowy o transporcie lotniczym między Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi, z jednej strony, a Stanami Zjednoczonymi Ameryki, z drugiej strony (Dz.U. L 134 z 25.5.2007, s. 1–3).

Decyzja Rady (UE) 2020/1110 z dnia 23 stycznia 2018 r. w sprawie zawarcia w imieniu Unii Europejskiej Umowy o transporcie lotniczym między Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi, z jednej strony, a Stanami Zjednoczonymi Ameryki, z drugiej strony (Dz.U. L 244 z 29.7.2020, s. 6–7).

DOKUMENTY POWIĄZANE

Informacja dotycząca wejścia w życie Protokołu zmieniającego Umowę o transporcie lotniczym między Stanami Zjednoczonymi Ameryki a Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi (Dz.U. L 126 z 29.4.2022, s. 1).

Informacja dotycząca wejścia w życie Umowy o transporcie lotniczym między Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi, z jednej strony, a Stanami Zjednoczonymi Ameryki, z drugiej strony (Dz.U. L 261 z 11.8.2020, s. 1).

Decyzja 2011/708/UE Rady i przedstawicieli rządów państw członkowskich Unii Europejskiej zebranych w Radzie z dnia 16 czerwca 2011 r. w sprawie podpisania w imieniu Unii i tymczasowego stosowania Umowy o transporcie lotniczym między Stanami Zjednoczonymi Ameryki, z jednej strony, Unią Europejską i jej państwami członkowskimi, z drugiej strony, Islandią, z trzeciej strony, i Królestwem Norwegii, z czwartej strony; oraz w sprawie podpisania w imieniu Unii i tymczasowego stosowania Umowy dodatkowej między Unią Europejską i jej państwami członkowskimi, z jednej strony, Islandią, z drugiej strony, i Królestwem Norwegii, z trzeciej strony, dotyczącej stosowania Umowy o transporcie lotniczym między Stanami Zjednoczonymi Ameryki, z jednej strony, Unią Europejską i jej państwami członkowskimi, z drugiej strony, Islandią, z trzeciej strony, i Królestwem Norwegii, z czwartej strony (Dz.U. L 283 z 29.10.2011, s. 1–2).

Decyzja2010/465/UE: Decyzja Rady i przedstawicieli rządów państw członkowskich Unii Europejskiej zebranych w Radzie z dnia 24 czerwca 2010 r. w sprawie podpisania i tymczasowego stosowania Protokołu zmieniającego Umowę o transporcie lotniczym między Stanami Zjednoczonymi Ameryki, z jednej strony, a Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi, z drugiej strony (Dz.U. L 223 z 25.8.2010, s. 1–2).

Protokół zmieniający Umowę o transporcie lotniczym między Stanami Zjednoczonymi Ameryki a Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi, podpisaną w dniach 25 i 30 kwietnia 2007 r. (Dz.U. L 223 z 25.8.2010, s. 3–19).

* Użycie tej nazwy nie wpływa na stanowiska w sprawie statusu Kosowa i jest zgodne z rezolucją Rady Bezpieczeństwa ONZ 1244(99) oraz z opinią Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości w sprawie Deklaracji niepodległości Kosowa.

Ostatnia aktualizacja: 06.05.2022