Edukacja finansowa

Komisja uważa, że edukacja finansowa odgrywa kluczową rolę w tworzeniu jednolitego rynku i z tego powodu pragnie zachęcać obywateli europejskich do zdobywania podstawowej wiedzy dotyczącej finansów osobistych. Niniejszy komunikat ma na celu określenie podstawowych zasad dla krajowych programów edukacji finansowej oraz przedstawienie inicjatyw podejmowanych przez Unię Europejską w tej dziedzinie.

AKT

Komunikat komisji z dnia 18 grudnia 2007 r. w sprawie edukacji finansowej [COM(2007) 808 wersja ostateczna – nieopublikowany w Dzienniku Urzędowym].

STRESZCZENIE

W obliczu braku wiedzy konsumentów na temat produktów finansowych oraz zwiększania się liczby i złożoności tych produktów Komisja postanowiła promować rozwój edukacji finansowej w Unii Europejskiej (UE).

Cele

Niniejszy komunikat stanowi część działań w dziedzinie detalicznych usług finansowych przewidzianych w sprawozdaniu Komisji „Jednolity rynek Europy XXI wieku” i ma na celu wspieranie zainteresowanych stron przy opracowywaniu programów edukacji finansowej poprzez:

• uświadamianie konieczności walki z brakiem edukacji finansowej,
• wysoki poziom edukacji finansowej w UE,
• wymianę najlepszych praktyk,
• opracowywanie praktycznych narzędzi ułatwiających lepsze nauczania w dziedzinie edukacji finansowej w szkołach.

Znaczenie i korzyści gospodarcze i społeczne płynące z edukacji finansowej

Edukacja finansowa przynosi korzyści osobom indywidualnym (na przykład pozwalając im uwzględniać w aspektach finansowych nieoczekiwane sytuacje), społeczeństwu (poprzez zmniejszenie ryzyka wykluczenia finansowego i zachęcanie konsumentów do uczestniczenia w zabezpieczeniach społecznych i do oszczędzania) oraz gospodarce jako całości (poprzez promowanie rozsądnych zachowań i zapewnienie płynności na rynkach finansowych).

Dwa ostatnie badania finansowane przez Komisję Europejską wykazują między innymi, że edukacja finansowa jest zapewniana przez wiele podmiotów (organy nadzoru, pracowników socjalnych, edukację publiczną itp.) w państwach członkowskich i że liczba krajowych inicjatyw w tej dziedzinie jest bardzo zróżnicowana.

Badania podstawowe podejmowane na szczeblu państw członkowskich pomagają określić priorytety i ułatwiają monitorowanie postępów w czasie. Z drugiej strony, wiele badań wskazuje na pozytywny wpływ udziału w programach edukacji finansowej na zachowania.

Ramy działań wspólnotowych

Dziedzina edukacji leży w zakresie kompetencji państw członkowskich. Mimo to Wspólnota ma możliwość ingerencji w ramach działań informacyjnych i edukacji konsumenckiej oraz wdrażania środków mających na celu wspieranie i uzupełnianie polityk państw członkowskich.

Wśród działań już podjętych Komisja stworzyła edukacyjne narzędzie online – Dolceta – zawierające szkolenia dla dorosłych konsumentów oraz „Kalendarz Europejski”, broszurę informacyjną dla uczniów szkół średnich.

Zielona księga z maja 2007 r. w sprawie detalicznych usług finansowych podkreśla, że w celu promowania edukacji finansowej można zrobić więcej. Zostało to również potwierdzone w odpowiedziach na zieloną księgę, szczególnie w zakresie rozpowszechniania przez Komisję najlepszych praktyk i przyjmowania niewiążących przepisów UE mających na celu udzielanie pomocy finansowej instytucjom edukacyjnym.

Podstawowe zasady zapewniania wysokiej jakości programów edukacji finansowej

Komisja określa osiem zasad, które mogą pomóc podmiotom zaangażowanym w upowszechnianie edukacji finansowej w opracowywaniu i realizacji programów edukacji finansowej:

• edukacja finansowa powinna być dostępna i aktywnie promowana przez całe życie, w sposób ciągły,
• programy edukacji finansowej powinny być dostosowane dokładnie do potrzeb osób i być łatwo dostępne w odpowiednim czasie,
• konsumenci powinni korzystać z edukacji ekonomicznej i finansowej tak wcześnie, jak to tylko możliwe, już w wieku szkolnym, a edukacja ekonomiczna powinna być uwzględniona w programach nauczania dla szkół,
• programy edukacji finansowej powinny obejmować ogólne narzędzia uświadamiające konieczność poszerzenia swojej wiedzy na tematy finansowe oraz zwiększenia umiejętności oceny ryzyka,
• programy edukacji finansowej oferowane przez dostawców usług finansowych muszą być uczciwe, przejrzyste i obiektywne. Powinny one zawsze odpowiadać interesom konsumenta,
• trenerzy w dziedzinie finansów powinni otrzymywać odpowiednie przeszkolenia i niezbędne zasoby,
• powinna być promowana koordynacja między zainteresowanymi stronami na szczeblu krajowym, a międzynarodowa współpraca między dostawcami edukacji finansowej powinna być wzmacniana w celu ułatwienia wymiany najlepszych praktyk,
• programy edukacji finansowej powinny być regularnie oceniane i aktualizowane w razie potrzeby.

Przewidywane inicjatywy i praktyczna pomoc

Edukacja finansowa leży co prawda w gestii państw członkowskich, lecz UE może zapewniać im istotną praktyczną pomoc. W związku z tym Komisja określiła następujące inicjatywy priorytetowe:

• utworzenie grupy ekspertów w zakresie edukacji finansowej, których zadaniem, między innymi, będzie promowanie i wymiana najlepszych praktyk oraz doradzanie Komisji w sprawie rozwoju polityki edukacji finansowej,
• zapewnianie patronatu (w tym wyraz poparcia i prawo do korzystania z europejskich logo) dla państw członkowskich i uczestników z sektora prywatnego dla organizacji konferencji krajowych i regionalnych oraz innych inicjatyw, które mają na celu promowanie edukacji finansowej,
• publikowanie na stronie internetowej Komisji bazy danych online programów edukacji finansowej oraz badań w zakresie edukacji finansowej w UE, w celu ułatwienia korzystania z zasobów w zakresie dobrych praktyk i badań w tej dziedzinie,
• rozwijanie, począwszy od 2008 r., nowego modułu w projekcie Dolceta, mającego na celu kształcenie nauczycieli w dziedzinie edukacji finansowej, aby zachęcić i wspierać nauczycieli w szkołach podstawowych i średnich do włączenia zagadnień finansowych do programu ogólnego.

AKTY POWIĄZANE

Decyzja Komisji 2008/365/WE z dnia 30 kwietnia 2008 r. powołująca grupę ekspertów w dziedzinie edukacji finansowej [Dz.U. L 125 z 9.5.2008]. Ta decyzja ustanawia grupę ekspertów w zakresie edukacji finansowej, której zadaniem jest promowanie najlepszych praktyk w tej dziedzinie i doradzanie Komisji w sprawie realizacji zasad zawartych w komunikacie z grudnia 2007 r. Grupa składa się z reprezentujących sektor publiczny i prywatny ekspertów, mianowanych przez Komisję na odnawialny okres trzech lat.

Ostatnia aktualizacja: 04.07.2011