Zwalczanie zagrożeń ze strony chemikaliów (konwencja sztokholmska)
STRESZCZENIE DOKUMENTÓW:
Konwencja sztokholmska w sprawie trwałych zanieczyszczeń organicznych
Decyzja 2006/507/WE dotycząca zawarcia, w imieniu Wspólnoty Europejskiej, Konwencji sztokholmskiej w sprawie trwałych zanieczyszczeń organicznych
JAKIE SĄ CELE KONWENCJI I DECYZJI?
- Celem konwencji jest ochrona zdrowia ludzi i środowiska przed szkodliwymi skutkami trwałych zanieczyszczeń organicznych* (TZO). W ramach konwencji ogranicza się, a ostatecznie eliminuje, ich zamierzoną lub niezamierzoną produkcję, wykorzystywanie, handel, uwalnianie i przechowywanie.
- Decyzja Rady stanowi prawne zatwierdzenie konwencji przez UE.
KLUCZOWE ZAGADNIENIA
W konwencji na sygnatariuszy nakłada się obowiązek:
- rozwiązania problemu produkcji i stosowania TZO na skalę międzynarodową poprzez:
- wyeliminowanie produkcji, stosowania, importu i eksportu substancji chemicznych wymienionych w załączniku A;
- ograniczenie produkcji i stosowania substancji chemicznych wymienionych w załączniku B;
- zapewnienie, by substancje chemiczne wymienione w załącznikach A i B były importowane wyłącznie w celu dozwolonego użytkowania i ich usuwania bezpiecznego dla środowiska;
- prowadzenie publicznie dostępnego rejestru zawierającego wszystkie krajowe wyłączenia od ogólnych zakazów i ograniczeń wymienionych w tych dwóch załącznikach;
- rozwiązania problemu niezamierzonej produkcji i stosowania TZO poprzez:
- przyjęcie szczegółowego planu działania, w ciągu dwóch lat od dnia wejścia w życie niniejszej konwencji, w celu ograniczenia do minimum i ostatecznego wyeliminowania stosowania substancji chemicznych wymienionych w załączniku C;
- ograniczenia lub wyeliminowania zapasów i odpadów poprzez:
- opracowanie strategii identyfikowania zmagazynowanych zapasów zawierających substancje chemiczne wymienione w załącznikach A lub B oraz produktów i artykułów będących w użytkowaniu zawierających substancje chemiczne wymienione we wszystkich trzech załącznikach (A, B i C) lub nimi skażonych;
- zagospodarowanie zmagazynowanych zapasów w sposób bezpieczny, skuteczny i przyjazny dla środowiska;
- zapewnienie, by ze wszystkimi odpadami obchodzono się oraz gromadzono je, transportowano i magazynowano w sposób przyjazny dla środowiska;
- usuwanie odpadów w taki sposób, aby zawarte w nich zanieczyszczenia zostały zniszczone lub nie można ich było wykorzystać ponownie, a jeżeli jest to niemożliwe – usuwanie odpadów w sposób jak najbardziej przyjazny dla środowiska;
- sporządzenie planów wdrożeniowych (odpowiednio aktualizowanych) w ciągu dwóch lat od dnia wejścia w życie niniejszej konwencji. Określono w nich sposób wypełniania zobowiązań, współpracy z partnerami, w tym z organizacjami globalnymi, krajowymi, regionalnymi i subregionalnymi, a także sposób przeprowadzania konsultacji z krajowymi zainteresowanymi stronami;
- wymiany odpowiednich informacji, za pośrednictwem sekretariatu konwencji, dotyczących ograniczenia lub wyeliminowania TZO oraz możliwych skutecznych środków alternatywnych;
- propagowania przekazywania informacji, podnoszenia świadomości i edukacji społecznej wśród decydentów i społeczeństwa, zwłaszcza wśród kobiet i dzieci, a także ułatwiania szkoleń dla kluczowego personelu;
- zachęcania do podejmowania lub podejmowania stosownych prac badawczo-rozwojowych, monitoringu i współpracy w zakresie TZO na szczeblu krajowym i międzynarodowym;
- udzielenia pomocy technicznej we właściwym czasie i we właściwy sposób, a w razie potrzeby również wsparcia finansowego, na rzecz krajów rozwijających się i gospodarek w okresie transformacji;
- zapewnienia niezbędnych środków finansowych i zachęt w celu wypełnienia zobowiązań krajowych;
- składania raportów wszystkim pozostałym sygnatariuszom Konferencji Stron – zob. poniżej) dotyczących podjętych działań i ich skutków w celu wykonania zobowiązań wynikających z niniejszej konwencji;
- okresowego przekazywania sekretariatowi konwencji następujących informacji:
- danych lub rzetelnych szacunków danych dotyczących całkowitej wielkości produkcji, importu i eksportu wszystkich substancji chemicznych wymienionych w załącznikach A i B;
- wykazu wszystkich państw, z których importowano wszystkie takie substancje, oraz państw, do których eksportowano wszystkie takie substancje.
Na mocy konwencji ustanawia się:
- Konferencję Stron, w skład której wchodzą wszyscy sygnatariusze. Konferencja Stron:
- spotyka się regularnie, a także podczas nadzwyczajnych sesji, o ile to konieczne;
- dokonuje ciągłego przeglądu wdrażania niniejszej konwencji;
- może ustanawiać podgrupy, które uzna za niezbędne;
- współpracuje z organizacjami międzynarodowymi oraz z podmiotami międzyrządowymi i pozarządowymi;
- ustanawia Komitet ds. Przeglądu Trwałych Zanieczyszczeń Organicznych, w skład którego wchodzą wyznaczeni przez rządy eksperci;
- decyduje o ewentualnym zatwierdzeniu wniosku o umieszczenie danej substancji chemicznej w wykazach znajdujących się w załącznikach A, B i C;
- dokonuje oceny efektywności niniejszej konwencji po raz pierwszy po upływie czterech lat od terminu wejścia w życie niniejszej konwencji, a następnie okresowo;
- podejmuje działania w celu określenia i rozpatrzenia przypadków nieprzestrzegania postanowień konwencji oraz wszelkich proponowanych poprawek do konwencji;
- sekretariat, którego funkcje administracyjne sprawuje dyrektor wykonawczy Programu Narodów Zjednoczonych ds. Ochrony Środowiska.
Po trzech latach od wejścia w życie niniejszej konwencji każdy z sygnatariuszy może wycofać się z konwencji poprzez przekazanie pisemnego zawiadomienia z rocznym wyprzedzeniem.
UE wypełnia swoje zobowiązania wynikające z konwencji, przyjmując:
DATA WEJŚCIA W ŻYCIE
Konwencja weszła w życie w dniu 17 maja 2004 r.
KONTEKST
- Protokół do Konwencji z 1979 roku w sprawie transgranicznego zanieczyszczania powietrza na dalekie odległości dotyczący trwałych zanieczyszczeń organicznych był pierwszym prawnie wiążącym traktatem ograniczającym i eliminującym trwałe zanieczyszczenia organiczne (TZO). Protokół wszedł w życie w dniu 17 maja 2004 r.
- Konwencja sztokholmska początkowo obejmowała 12 TZO. Dodano do niej nowe substancje chemiczne i obecnie wykaz znajdujący się w załączniku A, w którym zakazuje się produkcji i stosowania takich substancji, z wyjątkiem ogólnych lub szczególnych wyłączeń, zawiera 22 substancje chemiczne. W załączniku B surowo ogranicza się produkcję i stosowanie DDT, pestycydu wykorzystywanego w wielu krajach rozwijających się.
- Konwencja została otwarta do podpisu w Sztokholmie w dniu 23 maja 2001 r. Do maja 2017 r. konwencję ratyfikowało 181 stron.
- Więcej informacji:
KLUCZOWE POJĘCIA
Trwałe zanieczyszczenia organiczne: substancje chemiczne wchodzące w skład pestycydów oraz wykorzystywane w procesach przemysłowych. Pozostają one aktywne przez wiele lat, rozprzestrzeniają się na dużą skalę, ulegają bioakumulacji
* i stanowią zagrożenie dla zdrowia ludzi i środowiska.
Biokumulacja: zdolność do gromadzenia się w organizmach żywych.
GŁÓWNE DOKUMENTY
Konwencja sztokholmska w sprawie trwałych zanieczyszczeń organicznych (Dz.U. L 209 z 31.7.2006, s. 3–29)
Decyzja Rady 2006/507/WE z dnia 14 października 2004 r. dotycząca zawarcia, w imieniu Wspólnoty Europejskiej, Konwencji sztokholmskiej w sprawie trwałych zanieczyszczeń organicznych (Dz.U. L 209 z 31.7.2006, s. 1–2)
DOKUMENTY POWIĄZANE
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1021 z dnia 20 czerwca 2019 r. dotyczące trwałych zanieczyszczeń organicznych (wersja przekształcona) (Dz.U. L 169 z 25.6.2019, s. 45–77)
Kolejne zmiany rozporządzenia (UE) 2019/1021 zostały włączone do tekstu pierwotnego. Tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentacyjną.
Sprawozdanie Komisji dla Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów w sprawie przeglądu i aktualizacji drugiego planu wdrożeniowego Unii Europejskiej zgodnie z art. 8 ust. 4 rozporządzenia nr 850/2004 dotyczącego trwałych zanieczyszczeń organicznych (COM(2018) 848 final, 4.1.2019)
Protokół do Konwencji z 1979 roku w sprawie transgranicznego zanieczyszczania powietrza na dalekie odległości dotyczący trwałych zanieczyszczeń organicznych (POP) (Dz.U. L 81 z 19.3.2004, s. 37–71)
Decyzja Rady 2004/259/WE z dnia 19 lutego 2004 r. dotycząca zawarcia, w imieniu Wspólnoty Europejskiej, Protokołu do Konwencji z 1979 r. w sprawie transgranicznego zanieczyszczenia powietrza na dalekie odległości dotyczącego trwałych zanieczyszczeń organicznych (Dz.U. L 81 z 19.3.2004, s. 35–36)
Ostatnia aktualizacja: 04.09.2020