Opakowania i odpady opakowaniowe

STRESZCZENIE DOKUMENTU:

Dyrektywa 94/62/WE w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych

JAKIE SĄ CELE DYREKTYWY?

W dyrektywie 94/62/WE ustanowiono obowiązujące w UE przepisy dotyczące gospodarowania opakowaniami i odpadami opakowaniowymi.

Dyrektywa 94/62/WE ma na celu:

• zharmonizowanie krajowych środków dotyczących gospodarowania opakowaniami i odpadami opakowaniowymi; oraz

• poprawę jakości środowiska przez zapobieganie wpływowi opakowań i odpadów opakowaniowych na środowisko oraz zmniejszanie tego wpływu.

Dyrektywa (UE) 2018/852 stanowi ostatni środek zmieniający dyrektywę 94/62/WE i wprowadza zaktualizowane środki mające na celu:

• zapobieganie powstawaniu odpadów opakowaniowych; oraz

• promowanie ponownego użycia, recyklingu oraz innych form odzysku odpadów opakowaniowych, a przez to ograniczanie ich ostatecznego unieszkodliwiania, z myślą o przyczynianiu się do przechodzenia na gospodarkę o obiegu zamkniętym*.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Zakres

Dyrektywę stosuje się do wszystkich opakowań wprowadzanych do obrotu w UE i wszystkich odpadów opakowaniowych używanych lub powstających na poziomie przemysłowym, handlowym, w biurach, sklepach, placówkach usługowych, gospodarstwach domowych lub na jakimkolwiek innym poziomie, niezależnie od zastosowanego surowca.

Środki

Zgodnie ze zmienioną dyrektywą państwa UE podejmują środki, takie jak programy krajowe, zachęty w ramach systemów rozszerzonej odpowiedzialności producenta i inne instrumenty ekonomiczne, aby zapobiegać powstawaniu odpadów opakowaniowych i zminimalizować wpływ opakowań na środowisko.

Państwa UE mają zachęcać do zwiększenia udziału opakowań wielokrotnego użytku* wprowadzanych do obrotu oraz systemów ponownego użycia opakowań w sposób przyjazny dla środowiska, bez uszczerbku dla bezpieczeństwa żywnościowego lub bezpieczeństwa konsumentów. Mogą one obejmować:

• systemy zwrotu kaucji,
• cele,
• zachęty ekonomiczne,
• minimalne ilości opakowań wielokrotnego użytku wprowadzane do obrotu w odniesieniu do każdego rodzaju opakowań itp.

Państwa UE podejmują także niezbędne środki w celu osiągnięcia wielkości docelowych recyklingu. Są one różne w zależności od danego materiału opakowaniowego. W tym celu stosują one nowe zasady obliczania w odniesieniu do składania sprawozdań dotyczących nowych wielkości docelowych, które mają zostać osiągnięte do roku 2025 i 2030.

Wielkości docelowe

Do dnia 31 grudnia 2025 r. co najmniej 65% wagowo wszystkich odpadów opakowaniowych musi być poddawanych recyklingowi. Wielkości docelowe dla poszczególnych rodzajów surowca są następujące:

• 50% dla tworzyw sztucznych;
• 25% dla drewna;
• 70% dla metali żelaznych;
• 50% dla aluminium;
• 70% dla szkła; oraz
• 75% dla papieru i tektury.

Do dnia 31 grudnia 2030 r. co najmniej 70% wagowo wszystkich odpadów opakowaniowych musi być poddawanych recyklingowi. W tym zakresie wielkości docelowe są następujące:

• 55% dla tworzyw sztucznych;
• 30% dla drewna;
• 80% dla metali żelaznych;
• 60% dla aluminium;
• 75% dla szkła; oraz
• 85% dla papieru i tektury.

Wymogi zasadnicze

Państwa UE zapewniają, że opakowania wprowadzane do obrotu spełniają wymogi zasadnicze określone w załączniku II do dyrektywy:

• ograniczenie objętości i masy opakowań do niezbędnych wielkości minimalnych pozwalających na utrzymanie wymaganego poziomu bezpieczeństwa, higieny i akceptacji dla opakowanego wyrobu i dla konsumentów;
• ograniczenie do minimum obecności substancji niebezpiecznych w materiałach opakowaniowych lub ich składnikach;
• zapewnienie przydatności opakowań do wielokrotnego użytku i odzysku, co może obejmować projektowanie z myślą o odzysku w formie recyklingu, odzysku przez kompostowanie lub z myślą o odzysku energii.

W zmienionej dyrektywie wyjaśniono różnicę między opakowaniami podlegającymi odzyskowi przez kompostowanie i odpadami opakowaniowymi ulegającymi biodegradacji, a także wskazano, że oksydegradowalnych opakowań z tworzyw sztucznych (opakowań z tworzyw sztucznych zawierających dodatki powodujące ich rozpad na mikroskopijne cząsteczki, które przyczyniają się do obecności mikrodrobin plastiku w środowisku) nie uważa się za opakowania ulegające biodegradacji.

Komisja Europejska bada obecnie możliwość wzmocnienia wymogów zasadniczych w celu poprawy projektowania z myślą o ponownym użyciu i promowania wysokiej jakości recyklingu, a także wzmocnienia egzekwowania tych wymogów.

Systemy odzysku opakowań

Państwa UE zapewniają, że ustanowiono systemy w celu zwrotu lub zbierania używanych opakowań lub odpadów opakowaniowych, a także w celu ponownego użytku lub odzysku, w tym recyklingu zebranych opakowań lub odpadów opakowaniowych.

Odpowiedzialność producenta

• Państwa UE zapewniają, aby do końca 2024 r. ustanowiono systemy odpowiedzialności producenta* w odniesieniu do wszystkich opakowań. W ramach systemu odpowiedzialności producenta przewiduje się finansowanie lub finansowanie i organizację zwrotu lub zbierania zużytych opakowań lub odpadów opakowaniowych i zastosowanie w odniesieniu do nich najbardziej odpowiedniej metody gospodarowania odpadami, a także ponowne użycie lub recykling zebranych opakowań i odpadów opakowaniowych.
• Te systemy będą musiały odpowiadać minimalnym wymaganiom ustanowionym w dyrektywie ramowej w sprawie odpadów, tj. dyrektywie 2008/98/WE (zobacz streszczenie). Te systemy mają w zamierzeniu zachęcać do stosowania opakowań projektowanych, wytwarzanych i wprowadzanych na rynek w sposób promujący ponowne wykorzystanie opakowań lub wysokiej jakości recykling oraz minimalizować wpływ opakowań i odpadów opakowaniowych na środowisko.

Systemy informacyjne i sprawozdawczość

• W akcie wykonawczym, a konkretnie w decyzji 2005/270/WE, ustanowiono formaty do przekazywania danych oraz zasady obliczania, weryfikacji i sprawozdawczości w odniesieniu do danych przekazywanych każdego roku przez państwa UE do Komisji w celu monitorowania wykonywania dyrektywy 94/62/WE.
• Decyzja (UE) 2019/665 zmienia decyzję 2005/270/WE i wprowadza nowe przepisy w celu dostosowania jej do nowych zasad określonych w dyrektywie 94/62/WE w odniesieniu do obliczania osiągnięcia celów w zakresie recyklingu, które odnoszą się do:
  • możliwości uwzględnienia, do poziomu maksymalnie 5% celu w zakresie recyklingu, opakowań handlowych wielokrotnego użytku (art. 5 ust. 2);
  • możliwości uwzględnienia opakowań drewnianych naprawianych w celu ponownego użycia (art. 5 ust. 3);
  • obliczania ilości metali w odpadach opakowaniowych oddzielanych od popiołu paleniskowego po spaleniu (art. 6a);
  • opakowań wielomateriałowych, które nie są już zgłaszane według materiału dominującego, lecz według materiału zawartego w opakowaniu; ewentualne odstępstwa stosuje się w odniesieniu do materiałów stanowiących mniej niż 5% całkowitej masy opakowania jednostkowego.

• Celem nowych zasad jest zapewnienie, aby do obliczania stopnia osiągnięcia celów w zakresie recyklingu stosować wyłącznie odpady wprowadzone do operacji recyklingu lub odpady, które utraciły status odpadów, a co do zasady pomiaru odpadów dokonywać na początku operacji recyklingu.
• W decyzji ustanowiono wzmocniony system kontroli jakości przekazywanych danych (dane gromadzone bezpośrednio od podmiotów gospodarczych, wykorzystywanie elektronicznych rejestrów), co ma zapewnić lepsze możliwości śledzenia przekazywanych danych, w tym na temat odpadów wywiezionych w celu recyklingu do państw trzecich.
• W decyzji (UE) 2019/665 wprowadzono również zmiany dotyczące formatów stosowanych do przekazywania danych zgodnie z art. 12 dyrektywy 94/62/WE. Formaty powinny uwzględniać informacje na temat opakowań wielokrotnego użytku wprowadzanych do obrotu po raz pierwszy oraz liczbę rotacji, jaką opakowanie wykonuje rocznie, co jest niezbędne do określenia udziału opakowań wielokrotnego użytku w porównaniu z opakowaniami jednorazowego użytku. W związku z tym, że opakowania handlowe wielokrotnego użytku mogą być brane pod uwagę w kontekście celów w zakresie recyklingu, rozróżnia się opakowania handlowe wielokrotnego użytku i inne opakowania wielokrotnego użytku.

OD KIEDY DYREKTYWY MAJĄ ZASTOSOWANIE?

• Dyrektywa 94/62/WE ma zastosowanie od dnia 31 grudnia 1994 r., przy czym do porządku krajowego państw UE miała zostać włączona do dnia 30 czerwca 1996 r.
• Dyrektywa zmieniająca (UE) 2018/852 ma zastosowanie od dnia 4 lipca 2018 r., przy czym do porządku krajowego państw UE miała zostać włączona do dnia 5 lipca 2020 r.

KONTEKST

Więcej informacji:

• Opakowania i odpady opakowaniowe (Komisja Europejska).

KLUCZOWE POJĘCIA

GŁÓWNY DOKUMENT

Dyrektywa 94/62/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 1994 r. w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych (Dz.U. L 365 z 31.12.1994, s. 10–23)

Kolejne zmiany dyrektywy 94/62/WE zostały włączone do tekstu podstawowego. Tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentacyjną.

DOKUMENTY POWIĄZANE

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie odpadów oraz uchylająca niektóre dyrektywy (Dz.U. L 312 z 22.11.2008, s. 3–30)

Zobacz tekst skonsolidowany.

Decyzja Komisji 2005/270/WE z dnia 22 marca 2005 r. ustanawiająca formaty w odniesieniu do systemu baz danych zgodnie z dyrektywą 94/62/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych (Dz.U. L 86 z 5.4.2005, s. 6–12)

Zobacz tekst skonsolidowany.

Ostatnia aktualizacja: 15.06.2020