Wzmocnienie współpracy ze Szwajcarią, Norwegią i Islandią: konwencja z Lugano

STRESZCZENIE DOKUMENTÓW:

Konwencja o jurysdykcji i uznawaniu oraz wykonywaniu orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych

Decyzja Rady 2009/430/WE – zawarcie Konwencji o jurysdykcji i uznawaniu oraz wykonywaniu orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych

JAKIE SĄ CELE KONWENCJI I DECYZJI?

Celem konwencji jest osiągnięcie tej samej intensywności obiegu orzeczeń pomiędzy krajami UE a Szwajcarią, Norwegią i Islandią. Zwana nową konwencją z Lugano, zastąpiła ona konwencję z Lugano z 1988 r.

Decyzja zatwierdza konwencję w imieniu Wspólnoty Europejskiej (obecnie: UE). W decyzji zawarto również deklaracje, które mają być złożone przy składaniu dokumentu ratyfikacyjnego (załączone do decyzji).

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Zastosowanie

Konwencja ma zastosowanie do jurysdykcji i uznawania oraz wykonywania orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych.

Nie ma ona zastosowania do:

• spraw podatkowych, celnych i administracyjnych,
• stanu cywilnego, zdolności prawnej i zdolności do czynności prawnych osób fizycznych,
• stosunków majątkowych wynikających z małżeństwa,
• prawa spadkowego i testamentów,
• upadłości i układów,
• ubezpieczeń społecznych i sądownictwa polubownego.

Osiągnięcie wysokiej intensywności obiegu orzeczeń

Konwencja, podpisana przez Wspólnotę Europejską wraz z Danią, Islandią, Norwegią i Szwajcarią, miała wejść w życie po jej ratyfikowaniu przez kraje, które ją podpisały. Dania była osobną umawiającą się stroną konwencji, ponieważ nie przyjęła rozporządzenia Bruksela I (rozporządzenie Rady (WE) nr 44/2001), zastąpionego rozporządzeniem (UE) nr 1215/2012 w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych.

Umawiające się strony składają swoje dokumenty ratyfikacyjne Radzie Związkowej Szwajcarii będącej depozytariuszem konwencji. Po wejściu w życie konwencja jest otwarta dla:

• przyszłych członków Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu,
• krajów UE występujących w imieniu niektórych terytoriów pozaeuropejskich, które należą do terytorium danego kraju (np. terytoria zamorskie Francji, takie jak Numea) lub za których stosunki zewnętrzne ten kraj odpowiada,
• wszystkich innych krajów, pod warunkiem jednomyślnej zgody wszystkich umawiających się stron.

Zgodność z przepisami obowiązującymi między krajami UE

Konwencja jest zgodna z obecnymi ramami prawnymi UE w sprawie jurysdykcji i uznawania oraz wykonywania orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych pomiędzy krajami UE. Oznacza to, że podobne przepisy obowiązują w UE oraz w Szwajcarii, Norwegii i Islandii. Konwencja ułatwia ponadto wzajemne uznawanie i wykonywanie orzeczeń sądowych wydanych przez sądy krajowe tych krajów.

Ogólnie konwencja wymaga, aby osoby mające (legalne) miejsce zamieszkania na terytorium państwa związanego tą konwencją były pozywane przed sądy tego państwa, niezależnie od ich obywatelstwa. Konwencja zawiera jednak również specjalne przepisy jurysdykcyjne w określonych sprawach, takich jak:

• umowy: jurysdykcję mają sądy kraju, w którym zobowiązanie zostało albo miało być wykonane,
• sprawy alimentacyjne: jurysdykcję mają sądy w miejscu, gdzie uprawniony do alimentów (osoba uprawniona do otrzymywania płatności na mocy wyroku) ma miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu,
• czyn niedozwolony (niezgodne z prawem działanie lub naruszenie prawa, w wyniku którego wynikła krzywda lub szkoda), czyn podobny do czynu niedozwolonego (niezgodne z prawem działanie, za które osobie poszkodowanej przysługuje zadośćuczynienie) lub roszczenie wynikające z czynu niedozwolonego (tzn. z zaniedbania lub zaniechania, w wyniku którego wynikła krzywda lub szkoda na osobie lub własności innej osoby, co w rezultacie naraziło osobę na odpowiedzialność cywilną w ramach prawa cywilnego): jurysdykcję mają sądy, gdzie nastąpiło lub może nastąpić zdarzenie wywołujące szkodę.

Konwencja określa też szczególną jurysdykcję w sprawach dotyczących:

• ubezpieczenia,
• umów z udziałem konsumentów, oraz
• indywidualnych umów o pracę.

Jurysdykcja w sprawach dotyczących najmu (posiadania ziemi lub nieruchomości jako najemca) lub praw rzeczowych na nieruchomościach należy wyłącznie do sądów umawiającego się kraju, w którym nieruchomość jest położona.

Do konwencji załączono kilka protokołów, między innymi aby zapewnić możliwie jak najbardziej jednolitą jej wykładnię.

OD KIEDY DECYZJA I KONWENCJA MAJĄ ZASTOSOWANIE?

Decyzja ma zastosowanie od dnia 27 listopada 2009 r. Konwencja weszła w życie dnia 1 stycznia 2010 r. pomiędzy UE a Norwegią, 1 stycznia 2011 r. pomiędzy UE a Szwajcarią oraz 1 maja 2011 r. pomiędzy UE a Islandią, zgodnie z art. 69 ust. 5 konwencji.

KONTEKST

Podpisanie konwencji jest znaczącym krokiem w rozwoju instytucjonalnym. W swojej opinii 1/03 Trybunał Sprawiedliwości potwierdził, że Wspólnota Europejska posiada wyłączną kompetencję do zawarcia nowej konwencji z Lugano. Podpisana dnia 30 października 2007 r. konwencja stanowi kluczowy element prawa UE. Konwencja została zawarta na czas nieokreślony.

GŁÓWNE DOKUMENTY

Konwencja o jurysdykcji i uznawaniu oraz wykonywaniu orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych (Dz.U. L 147 z 10.6.2009, s. 5–43)

Kolejne zmiany do konwencji zostały włączone do tekstu podstawowego. Tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentacyjną.

Decyzja Rady 2009/430/WE z dnia 27 listopada 2008 r. dotycząca zawarcia Konwencji o jurysdykcji i uznawaniu oraz wykonywaniu orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych (Dz.U. L 147 z 10.6.2009, s. 1–4)

DOKUMENTY POWIĄZANE

Konwencja o jurysdykcji i uznawaniu oraz wykonywaniu orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych, podpisana w Lugano w dniu 30 października 2007 r. — Sprawozdanie objaśniające sporządzone przez profesora Fausta Pocara (Katedra Prawa Międzynarodowego na Uniwersytecie Mediolańskim) (Dz.U. C 319 z 23.12.2009, s. 1–56)

Protokół o sprostowaniu do Konwencji o jurysdykcji i uznawaniu oraz wykonywaniu orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych, podpisanej w Lugano dnia 30 października 2007 r. (Dz.U. L 18 z 21.1.2014, s. 70–71)

Protokół o sprostowaniu do Konwencji o jurysdykcji i uznawaniu oraz wykonywaniu orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych, podpisanej w Lugano dnia 30 października 2007 r. (Dz.U. L 147 z 10.6.2009, s. 44)

Ostatnia aktualizacja: 31.07.2018