Źródła prawa Unii Europejskiej

STRESZCZENIE DOKUMENTÓW:

Artykuł 216 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej

Artykuł 288 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej

Artykuł 6 ust. 3 Traktatu o Unii Europejskiej

JAKIE SĄ CELE ART. 216 I 288 TRAKTATU O FUNKCJONOWANIU UNII EUROPEJSKIEJ ORAZ ART. 6 TRAKTATU O UNII EUROPEJSKIEJ?

• W art. 216 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) określono warunki, na jakich Unia Europejska (UE) może zawierać umowy z państwami niebędącymi członkami UE i organizacjami międzynarodowymi.
• W art. 288 TFUE wskazano różne rodzaje aktów prawnych, które może przyjmować UE.
• W art. 6 ust. 3 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) wyjaśniono, że prawa podstawowe stanowią zasady ogólne prawa UE.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Są trzy źródła prawa UE: prawo pierwotne, ogólne zasady prawa UE i prawo wtórne (więcej informacji na ten temat można znaleźć tutaj: hierarchia norm).

Prawo pierwotne

• Głównymi źródłami prawa pierwotnego są traktaty ustanawiające UE, czyli TUE, TFUE i Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (Euratom). Określono w nich podział kompetencji (uprawnień) między UE a państwa członkowskie UE, a także opisano uprawnienia instytucji UE. W związku z tym ustanawiają one ramy prawne realizacji polityki przez instytucje UE.
• Ponadto prawo pierwotne obejmuje:
  • traktaty zmieniające UE;
  • protokoły załączone do traktatów założycielskich i traktatów zmieniających;
  • traktaty o przystąpieniu nowych państw członkowskich do UE;
  • Kartę praw podstawowych (począwszy od wejścia w życie Traktatu z Lizbony, co miało miejsce w grudniu 2009 r.).

Ogólne zasady prawa

• Mogą to być niepisane źródła prawa rozwijane w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE).
• Ogólne zasady prawa UE mogą także wynikać ze wspólnych tradycji konstytucyjnych państw członkowskich. W traktatach wyraźnie wskazano, że prawa podstawowe, zagwarantowane europejską Konwencją o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, są zasadami ogólnymi prawa UE.

Prawo wtórne

Na prawo wtórne składają się akty prawne, które można podzielić na dwie kategorie:

• akty wymienione w art. 288 TFUE: rozporządzenia, dyrektywy, decyzje, opinie i zalecenia;
• akty niewymienione w art. 288 TFUE: akty atypowe, takie jak regulaminy instytucji i porozumienia międzyinstytucjonalne.

Integralną częścią prawa UE są też umowy międzynarodowe zawierane z państwami niebędącymi członkami UE lub z organizacjami międzynarodowymi. Nie należą one ani do prawa pierwotnego, ani do prawa wtórnego. Zgodnie z wydanym przez TSUE wyrokiem Meryem Demirel przeciwko Stadt Schwäbisch Gmünd (sprawa 12/86) mogą one wywoływać skutek bezpośredni. Jeśli chodzi natomiast o moc prawnie wiążącą, to stoją one nad prawem wtórnym, które musi być z nimi zgodne. Ich postanowienia mogą wywierać skutek bezpośredni, jeżeli zawierają jasny i precyzyjny obowiązek, który nie jest uzależniony od wydania kolejnego aktu.

Pozostałe źródła prawa UE

Obejmują one:

• orzecznictwo TSUE;
• prawo międzynarodowe, które często jest dla TSUE źródłem inspiracji przy rozwijaniu orzecznictwa. TSUE powołuje się na prawo pisane i prawo zwyczajowe.

GŁÓWNE DOKUMENTY

Wersja skonsolidowana Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej – Część piąta – Działania zewnętrzne Unii – Tytuł V – Umowy międzynarodowe – Artykuł 216 (Dz.U. C 202 z 7.6.2016, s. 144).

Wersja skonsolidowana Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej – Część szósta – Postanowienia instytucjonalne i finansowe – Tytuł I – Postanowienia instytucjonalne – Rozdział 2 – Akty prawne Unii, procedury przyjmowania i inne postanowienia – Sekcja 1 – Akty prawne Unii – Artykuł 288 (dawny artykuł 249 TWE) (Dz.U. C 202 z 7.6.2016, s. 171).

Wersja skonsolidowana Traktatu o Unii Europejskiej – Tytuł I – Postanowienia wspólne – Artykuł 6 (dawny artykuł 6 TUE) (Dz.U. C 202 z 7.6.2016, s. 19).

Ostatnia aktualizacja: 21.04.2022