Zwalczanie przestępczości zorganizowanej: przestępstwa związane z udziałem w organizacji przestępczej

STRESZCZENIE DOKUMENTU:

Decyzja ramowa 2008/841/WSiSW w sprawie zwalczania przestępczości zorganizowanej

JAKIE SĄ CELE DECYZJI RAMOWEJ?

• Kryminalizuje ona przestępstwa związane z udziałem w organizacji przestępczej.
• Jej celem jest harmonizacja obowiązujących w Unii Europejskiej (UE) i państwach członkowskich UE przepisów dotyczących kryminalizacji takich przestępstw oraz ustanowienie odpowiednich sankcji za takie przestępstwa.

Przestępstwa

Państwa członkowskie muszą uznać co najmniej jeden z następujących dwóch rodzajów zachowań za przestępstwo:

• 1.

  aktywny udział w działaniach przestępczych organizacji, ze świadomością celu i ogólnej działalności organizacji przestępczej;

• 2.

  ustalenie, że należy popełnić przestępstwo, bez konieczności uczestnictwa w nim.

Sankcje

• Państwa członkowskie muszą ustanowić sankcje odpowiadające wyżej wymienionym przestępstwom:
  • w przypadku pierwszego zachowania maksymalne zagrożenie karą pozbawienia wolności powinno wynosić co najmniej dwa lata;
  • w przypadku drugiego zachowania maksymalne zagrożenie karą pozbawienia wolności powinno wynosić co najmniej dwa lata lub wynosić tyle, co maksymalne zagrożenie karą pozbawienia wolności odpowiadające planowanym działaniom.
• Sankcje mogą w szczególnych okolicznościach zostać zmniejszone, np. gdy sprawca zaniecha działalności przestępczej lub podejmie współpracę w celu identyfikacji i ujęcia innych sprawców.
• Na podstawie decyzji ramowej państwa członkowskie muszą wprowadzić przepisy mające na celu obciążenie odpowiedzialnością za powyższe przestępstwa osób prawnych (np. firm), gdy przestępstw tych dokonała w ich imieniu osoba decyzyjna danej osoby prawnej.
• Sankcje dla osób prawnych muszą być skuteczne, proporcjonalne i odstraszające. Powinny one obejmować grzywny, ale może to być również:
  • wyłączenie z uprawnienia do pomocy publicznej;
  • czasowy lub stały zakaz prowadzenia działalności gospodarczej oraz zamknięcie przedsiębiorstw wykorzystanych w celu popełnienia przestępstwa;
  • umieszczenie pod nadzorem sądowym;
  • sądowy nakaz likwidacji przedsiębiorstwa.

Jurysdykcja i koordynowanie ścigania

• Jurysdykcja danego państwa członkowskiego musi obejmować przestępstwa, które są popełniane, w całości lub w części, przez jednego z jego obywateli lub w imieniu osoby prawnej ustanowionej na terytorium tego państwa.
• Jeśli przestępstwo podlega jurysdykcji kilku państw członkowskich, muszą one współpracować, na przykład za pośrednictwem Agencji Unii Europejskiej ds. Współpracy Wymiarów Sprawiedliwości w Sprawach Karnych, w celu podjęcia decyzji, które z nich będzie ścigać sprawców, oraz w celu scentralizowania postępowania.
• W szczególny sposób uwzględnia się przy tym takie czynniki, jak:
  • miejsce popełnienia przestępstwa;
  • obywatelstwo lub miejsce pobytu sprawcy;
  • kraj pochodzenia ofiary;
  • terytorium, na którym znaleziono sprawcę.

Przestępstwa naruszające interesy finansowe UE

• Dyrektywa (UE) 2017/1371 ustanawia przepisy dotyczące przestępstw i sankcji karnych w zakresie walki z nadużyciami i innymi rodzajami nielegalnej działalności naruszającymi interesy finansowe UE (zob. streszczenie).
• Zgodnie z art. 22 ust. 1 rozporządzenia (UE) 2017/1939 ustanawiającego Prokuraturę Europejską (EPPO) (zob. streszczenie) EPPO jest organem właściwym w sprawach dotyczących przestępstw naruszających interesy finansowe UE, które są określone w dyrektywie (UE) 2017/1371. Zgodnie z art. 22 ust. 2 tego samego rozporządzenia EPPO jest organem właściwym również w sprawach przestępstw dotyczących udziału w organizacji przestępczej, w rozumieniu decyzji ramowej 2008/841/WSiSW, jeśli celem działalności przestępczej takiej organizacji jest popełnianie przestępstw naruszających interesy finansowe UE.

OD KIEDY DECYZJA RAMOWA MA ZASTOSOWANIE?

Ma ona zastosowanie od 11 listopada 2008 r.

KONTEKST

Od lat 90. ubiegłego wieku UE podejmuje odpowiednie kroki w celu skuteczniejszego zwalczania przestępczości zorganizowanej.

• 1997: UE przyjmuje pierwszy plan działania dotyczący zwalczania przestępczości zorganizowanej.
• 1998: UE przyjmuje wspólne działanie 98/733/WSiSW w sprawie uczestnictwa w organizacji przestępczej.
• 2000: Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych przyjmuje Konwencję Organizacji Narodów Zjednoczonych przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej – pierwszy ogólnoświatowy instrument prawny do walki z transgraniczną przestępczością zorganizowaną (konwencja weszła w życie w 2003 r.).
• 2002: UE przyjmuje decyzję ramową 2002/475/WSiSW w sprawie zwalczania terroryzmu (definiuje ona pojęcie „grupy terrorystycznej” na podstawie definicji „organizacji przestępczej” określonej we wspólnym działaniu 98/733/WSiSW), którą później uchyliła i zastąpiła dyrektywa (UE) 2017/541 (zob. streszczenie).
• 2004: komunikat Komisji Europejskiej wskazuje na potrzebę ulepszenia środków stosowanych w walce z przestępczością zorganizowaną; na mocy decyzji 2004/579/WE UE przystępuje do konwencji ONZ.
• 2008: UE przyjmuje decyzję ramową 2008/841/WSiSW uchylającą i zastępującą wspólne działanie 98/733/WSiSW.

GŁÓWNY DOKUMENT

Decyzja ramowa Rady 2008/841/WSiSW z dnia 24 października 2008 r. w sprawie zwalczania przestępczości zorganizowanej (Dz.U. L 300 z 11.11.2008, s. 42–45).

DOKUMENTY POWIĄZANE

Rozporządzenie Rady (UE) 2017/1939 z dnia 12 października 2017 r. wdrażające wzmocnioną współpracę w zakresie ustanowienia Prokuratury Europejskiej (Dz.U. L 283 z 31.10.2017, s. 1–71).

Kolejne zmiany rozporządzenia (UE) 2017/1939 zostały włączone do tekstu pierwotnego. Tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentacyjną.

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1371 z dnia 5 lipca 2017 r. w sprawie zwalczania za pośrednictwem prawa karnego nadużyć na szkodę interesów finansowych Unii (Dz.U. L 198 z 28.7.2017, s. 29–41).

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/541 z dnia 15 marca 2017 r. w sprawie zwalczania terroryzmu i zastępująca decyzję ramową Rady 2002/475/WSiSW oraz zmieniająca decyzję Rady 2005/671/WSiSW (Dz.U. L 88 z 31.3.2017, s. 6–21).

Konwencja Organizacji Narodów Zjednoczonych przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej oraz związane z nią protokoły.

Decyzja Rady 2004/579/WE z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie zawarcia, w imieniu Wspólnoty Europejskiej, Konwencji Narodów Zjednoczonych przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej (Dz.U. L 261 z 6.8.2004, s. 69).

Ostatnia aktualizacja: 16.03.2022