Plan polityki azylowej

Niniejszy plan polityki wytycza „mapę drogową” w celu zakończenia drugiego etapu wspólnego europejskiego systemu azylowego (CEAS). Opiera się on na strategii złożonej z trzech elementów dotyczących harmonizacji norm ochrony, praktycznej współpracy i solidarności.

AKT

Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów z 17 czerwca 2008 r. – Plan polityki azylowej: zintegrowana strategia ochrony na całym obszarze UE [COM(2008) 360 wersja ostateczna – nieopublikowany w Dzienniku Urzędowym].

STRESZCZENIE

W niniejszym komunikacie przedstawiono plan polityki dotyczący zakończenia drugiego etapu wspólnego europejskiego systemu azylowego (CEAS). Plan opiera się na złożonej z trzech elementów strategii ukierunkowanej na osiągnięcie następujących celów CEAS:

• zapewnienie dostępu do azylu tym, którzy go potrzebują,
• zapewnienie wspólnej procedury azylowej,
• ustalenie jednolitych rodzajów statusów dla osób ubiegających się o azyl lub ochronę uzupełniającą,
• uwzględnianie kwestii płci oraz sytuacji osób, które są najbardziej podatne na zagrożenia,
• wspieranie współpracy między Unią Europejską (UE) a państwami w praktycznych kwestiach,
• zapewnienie zasad definiowania odpowiedzialności państw członkowskich oraz mechanizmów promowania solidarności,
• zapewnienie spójności azylu z innymi politykami związanymi z międzynarodową ochroną.

Ulepszone i zharmonizowane normy ochrony międzynarodowej

Na pierwszym etapie CEAS dokonano znacznego postępu w odniesieniu do instrumentów prawnych, jednak nie stworzono w pożądanym stopniu jednolitych warunków i nadal istnieją poważne rozbieżności w zakresie wdrożenia polityk azylowych w państwach członkowskich. W związku z tym Komisja zamierza wprowadzić zmiany w obowiązujących przepisach, konkretnie w:

• dyrektywie w sprawie warunków przyjmowania, odnosząc się do zakresu uznaniowości przyznanemu państwom członkowskim. Wprowadzenie zmian do tego aktu prawnego powinno pozwolić na dalszą harmonizację oraz poprawę norm dotyczących przyjmowania, z uwzględnieniem gwarancji proceduralnych w przypadku zatrzymania,
• dyrektywie w sprawie procedur azylowych w celu wyeliminowania zróżnicowanych ustaleń proceduralnych w państwach członkowskich. Harmonizacja tych procedur zapewni dostęp do ochrony w UE na takich samych warunkach,
• dyrektywie dotyczącej kwalifikowania w celu wyeliminowania problemu różnych interpretacji dyrektywy przez państwa członkowskie ze względu na sformułowania niektórych jej przepisów. W zmienionej wersji dyrektywy propaguje się ponadto wprowadzenie jednolitych rodzajów statusów.

Poza wprowadzeniem zmian w obowiązujących przepisach Komisja rozważy również stworzenie nowych instrumentów. Będzie to obejmować również przekazywanie odpowiedzialności za ochronę. Ponadto przeprowadzone zostaną badania dotyczące możliwości zbliżenia krajowych rodzajów statusu ochrony, obecnie niewchodzących w zakres uregulowań UE.

Efektywna i wspierana praktyczna współpraca

Ze względu na niski poziom ujednolicenia norm i zróżnicowane praktyki krajowe decyzje dotyczące azylu w UE podejmowane są w niespójny sposób i szanse na uzyskanie ochrony są ogromnie zróżnicowane w poszczególnych państwach członkowskich. Dlatego konieczne jest wzmocnienie współpracy między państwami członkowskimi równocześnie z harmonizacją przepisów. Stworzenie Europejskiego Urzędu Wsparcia w dziedzinie Azylu (EASO), zgodnie z propozycją zawartą w programie haskim i zielonej księdze z dnia 6 czerwca 2007 r. w sprawie przyszłego wspólnego europejskiego systemu azylowego w celu wspierania i koordynowania praktycznej współpracy spotkało się z szerokim wsparciem. W związku z tym Komisja przeprowadziła studium wykonalności, na podstawie którego przedstawiony zostanie wniosek legislacyjny w sprawie utworzenie EASO.

Solidarność i odpowiedzialność w państwach członkowskich oraz w relacjach z krajami trzecimi

W imię solidarności należy znaleźć wspólne rozwiązanie problemów wynikających ze znaczącej liczby wniosków azylowych otrzymywanych przez niektóre państwa członkowskie ze względu na ich położenie geograficzne lub z innych powodów. Wspomniane wcześniej środki zaproponowane w planie politycznym powinny już przyczynić się do harmonizacji zasad składania wniosków w zakresie umożliwiającym ograniczenie wtórnego przemieszczania się osób ubiegających się o azyl. W związku z tym wnioski będą rozkładały się na państwa członkowskie w bardziej sprawiedliwy sposób.

Ponadto Komisja zamierza zaproponować zmiany do rozporządzenia dublińskiego i do rozporządzenia Eurodac. Zmiany będą obejmowały zapewnienie dostępu władzom państw członkowskich i Europejskiemu Urzędowi Policji (Europol) do systemu EURODAC do celów egzekwowania prawa.

Ponadto zamiast przyjmowania nowego nadrzędnego instrumentu w celu zapewniania solidarności między państwami członkowskimi Komisja zamierza udostępnić szereg mechanizmów solidarności. W związku z tym proponuje się:

• przeprowadzenie badania w celu dokonania oceny możliwości wspólnego przetwarzania wniosków azylowych na terytorium UE,
• określenie sposobu czasowego zawieszenia stosowania zasad dublińskich, gdy zasady te wymagają przeniesienia osób ubiegających się o azyl,
• powołanie grup ekspertów ds. azylu, których prace koordynowałby EASO w celu wsparcia państw członkowskich w przetwarzaniu wniosków,
• zapewnienie finansowania w celu przemieszczeń w UE, w razie konieczności, osób objętych międzynarodową ochroną.

W imię wspólnej odpowiedzialności, ze względu na fakt, że do krajów trzecich oraz krajów pierwszego azylu napływa znacząco więcej uchodźców, UE zapewni tym państwom wyższe wsparcie finansowe w celu wzmocnienia ich możliwości w zakresie zapewnienia ochrony. Ponadto Komisja będzie kontynuować wysiłki na rzecz powiązania zwiększania możliwości w obszarze azylu ze współpracą na rzecz rozwoju.

Aby w praktyce realizować swoje zobowiązania w zakresie solidarności w stosunkach zewnętrznych, Komisja koncentruje się na następujących obszarach działań mających wspierać ochronę uchodźców:

• regionalne programy ochrony (RPO), które, w oparciu o ocenę, jaka ma zostać przeprowadzona w 2008 r., zostaną przekształcone w regionalne wieloletnie plany działań,
• przesiedlenia, w odniesieniu do których w 2009 r. Komisja przedłoży propozycje dotyczące opracowania efektywnego unijnego narzędzia ochrony,
• lepsza organizacja przyjazdów osób ubiegających się o azyl, w związku z czym Komisja zbada zastosowanie procedur przyjmowania ochronnego, aby rozróżnić między osobami wymagającymi ochrony i innymi kategoriami migrantów, zanim dotrą oni do granicy potencjalnego państwa przyjmującego. Ponadto w 2009 r. Komisja, we współpracy z Wysokim Komisarzem Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców (UNHCR), rozpocznie badania dotyczące możliwości wspólnego rozpatrywania wniosków o przyznanie azylu poza terytorium UE.

Kontekst

Po wejściu w życie traktatu amsterdamskiego w 1999 r. i w oparciu o konkluzje z posiedzenia Rady Europejskiej w Tampere w dniach 15 i 16 października 1999 r. rozpoczęto prace nad stworzeniem CEAS. Na pierwszym etapie (lata 1999–2005) celem było ujednolicenie ram prawnych państw członkowskich dotyczących azylu na podstawie wspólnych minimalnych norm. Cele drugiego etapu CEAS zostały określone w programie haskim.

Ostatnia aktualizacja: 17.05.2011