Przenośne gąbczaste encefalopatie (TSE)
STRESZCZENIE DOKUMENTU:
Rozporządzenie (WE) nr 999/2001 ustanawiające zasady dotyczące zapobiegania, kontroli i zwalczania niektórych przenośnych gąbczastych encefalopatii
JAKIE SĄ CELE ROZPORZĄDZENIA?
- Ustanawia zasady dotyczące zapobiegania, kontroli i zwalczania niektórych przenośnych gąbczastych encefalopatii (TSE)* w Unii Europejskiej (UE).
- Rozporządzenie ma zastosowanie do produkcji oraz wprowadzania na rynek, a w niektórych przypadkach – do wywozu zwierząt oraz produktów pochodzenia zwierzęcego.
KLUCZOWE ZAGADNIENIA
Komisja Europejska określa status państw członkowskich i regionów UE zgodnie z poziomem ryzyka wystąpienia w nich gąbczastej encefalopatii bydła (BSE):
- poziom 1: ryzyko znikome,
- poziom 2: ryzyko kontrolowane,
- poziom 3: ryzyko nieokreślone.
Państwa członkowskie muszą wdrożyć programy monitorowania, obejmujące procedury przesiewowe dotyczące zwierząt podejrzanych o zakażenie BSE lub trzęsawką. Należy przeprowadzić też szybkie, poubojowe badania przesiewowe.
Podejrzanych zwierząt oraz pozostałych zwierząt w gospodarstwie nie można przemieszczać do czasu poznania wyników badań. Jeżeli zwierzęta mogły być narażone na TSE w innych miejscach, monitorowaniu mogą zostać poddane inne gospodarstwa.
W przypadku oficjalnego stwierdzenia obecności klasycznej postaci BSE stosuje się wymienione poniżej środki.
- Dochodzenie w sprawie pochodzenia choroby i wszystkich potencjalnie zarażonych zwierząt lub produktów.
- Zakażone gospodarstwo poddaje się urzędowej kontroli. Przemieszczanie podejrzanych zwierząt (lub produktów pochodzenia zwierzęcego) musi zostać zatwierdzone.
- Zabicie i całkowite zniszczenie zagrożonego bydła. W przypadku owiec i kóz zastosowanie mają odrębne przepisy.
Rekompensatę za stratę zwierząt oraz produktów pochodzenia zwierzęcego wypłaca się bezzwłocznie.
Środki zmniejszające ryzyko
- Karmienie przeżuwaczy białkiem zwierzęcym jest zakazane, z wyjątkiem białek hydrolizowanych pochodzących od zwierząt innych niż przeżuwacze lub pochodzących ze skór przeżuwaczy, żelatyny i kolagenu pochodzących od zwierząt innych niż przeżuwacze, a także jajek, produktów jajecznych, mleka, produktów mlecznych oraz siary.
- Karmienie jakichkolwiek zwierząt gospodarskich (z wyjątkiem zwierząt mięsożernych hodowanych dla futra, takich jak norki) przetworzonym białkiem zwierzęcym (ang. processed animal protein, PAP) pochodzącym od przeżuwaczy, żelatyną lub produktami na bazie krwi pochodzącymi od przeżuwaczy jest zakazane.
- W oparciu o pozytywne opinie Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) z 2015 r. (PAP pochodzące od owadów), 2018 r. (PAP pochodzące od świń i drobiu) oraz 2020 r. (kolagen i żelatyna pochodzące od przeżuwaczy) niektóre zakazy, które nie miały już uzasadnienia, zostały uchylone rozporządzeniem (UE) 2021/1372 z dnia 17 sierpnia 2021 r. Od tego czasu dozwolone jest:
- karmienie zwierząt gospodarskich innych niż przeżuwacze (np. świń i drobiu) kolagenem i żelatyną pochodzącymi od przeżuwaczy;
- karmienie świń PAP pochodzącym od drobiu oraz karmienie drobiu PAP pochodzącym od świń;
- karmienie świń i drobiu PAP pochodzącym od owadów.
- Określone materiały niebezpieczne muszą zostać usunięte ze zwłok, nawet w rejonach o znikomym ryzyku wystąpienia BSE. W rejonach o ryzyku kontrolowanym i nieokreślonym kości bydła, owiec i kóz nie można stosować do produkcji mięsa oddzielanego mechanicznie. W stosunku do niektórych części ciała, m.in. mięsa pochodzącego z głowy oraz języka, stosuje się określone metody.
- Zwierzęta przeznaczone na wywóz i przywóz muszą posiadać świadectwa zdrowia. Podobne przepisy obejmują przywóz z krajów trzecich, z wyjątkiem tych o znikomym ryzyku wystąpienia BSE.
Pracownicy produkcji oraz personel przeprowadzający kontrole muszą przejść podstawowe szkolenia w zakresie TSE.
W celu zapewnienia jednolitych metod analizy naukowej i rzetelnych wyników należy wyznaczyć krajowe i europejskie laboratoria referencyjne.
Państwa członkowskie muszą zapewnić, aby zwierzęta podejrzane o zakażenie TSE były zgłaszane władzom oraz regularnie informować się nawzajem oraz Komisję o zgłoszonych przypadkach. Muszą również przeprowadzać częste kontrole urzędowe w celu sprawdzenia przestrzegania przepisów.
Odstępstwa od niniejszych przepisów są dozwolone w przypadku pojawienia się nowych danych naukowych.
Zmiany rozporządzenia (WE) nr 999/2001
- Rozporządzenie wielokrotnie zmieniano, głównie po to, by skorygować załączniki. Zmiany te zostały włączone do skonsolidowanej wersji rozporządzenia.
- Rozporządzenie zmieniające (UE) 2017/625 wprowadziło bardziej zharmonizowany i bardziej spójny system kontroli urzędowych i środków egzekwowania w odniesieniu do łańcucha rolno-spożywczego, a ponadto umocniło zasadę dotyczącą kontroli opartej na analizie ryzyka (zob. streszczenie). Poprzez rozporządzenie zmieniające usunięto art. 19 (dotyczący laboratoriów referencyjnych) oraz art. 21 (dotyczący kontroli na miejscu) z rozporządzenia (WE) nr 999/2001, a także rozdziały A i B z załącznika X do rozporządzenia (odnoszące się do laboratoriów referencyjnych). Ponadto rozporządzenie zmieniające określiło zasady wyznaczania i przydzielania zadań laboratoriom referencyjnym UE oraz ośrodkom referencyjnym.
OD KIEDY ROZPORZĄDZENIE MA ZASTOSOWANIE?
Ma ono zastosowanie od 1 lipca 2001 r.
KONTEKST
KLUCZOWE POJĘCIA
Przenośne gąbczaste encefalopatie (TSE). TSE to grupa chorób śmiertelnych, w wyniku których dochodzi do degeneracji tkanki mózgowej, co nadaje jej gąbczasty wygląd.
- choroba Creutzfeldta-Jakoba występująca u ludzi,
- gąbczasta encefalopatia bydła (BSE) występująca u bydła,
- przewlekła choroba wyniszczająca występująca u jeleniowatych (jeleni),
- trzęsawka występująca u małych przeżuwaczy, m.in. u owiec i kóz.
GŁÓWNY DOKUMENT
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 999/2001 z dnia 22 maja 2001 r. ustanawiające zasady dotyczące zapobiegania, kontroli i zwalczania niektórych przenośnych gąbczastych encefalopatii (Dz.U. L 147 z 31.5.2001, s. 1–40).
Kolejne zmiany rozporządzenia (WE) nr 999/2001 zostały włączone do tekstu pierwotnego. Tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentacyjną.
DOKUMENTY POWIĄZANE
Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego i Rady: Druga mapa drogowa dla TSE – Dokument strategiczny w sprawie pasażowalnych encefalopatii gąbczastych na lata 2010–2015 (COM(2010) 384 final z 16 lipca 2010 r.).
Decyzja Komisji 2007/453/WE z dnia 29 czerwca 2007 r. ustanawiająca status BSE państw członkowskich i krajów trzecich lub ich regionów zgodnie z ryzykiem wystąpienia BSE (Dz.U. L 172 z 30.6.2007, s. 84–86).
Zobacz tekst skonsolidowany.
Komunikat Komisji: Mapa drogowa dla TSE (COM(2005) 322 final z 15 lipca 2005 r.).
Decyzja Komisji 2002/1003/WE z dnia 18 grudnia 2002 r. ustanawiająca minimalne wymogi w zakresie badania genotypów białka prionowego u owiec (Dz.U. L 349 z 24.12.2002, s. 105–107).
Ostatnia aktualizacja: 01.01.2023